ماهیت اشتراط سلاح در تحقق محاربه از منظر فقه جزای اسلامی

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 15، شماره 4، اسفند 1401، صفحه 131-150   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.3495/jiil.2022.1932817.1583

نویسنده

محمدابراهیم مجاهد^*

دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، استاد مدعو دانشگاه پیام نور، مرکز یاسوج، یاسوج ایران.

چکیده

چکیده:

باز اندیشی ماهیت اشتراط سلاح از اساسی ترین شرایط تحقق محاربه نزد مشهور، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. اینکه منظور از سلاح چیست؟ و متغیرهای آن کدامند؟ پرسشی است که پژوهش حاضر به روش تحلیلی توصیفی و تطبیقی مترصد پاسخگویی به آن است. در کاوش اقوال فقها اختلاف نظر میان آنها وجود دارد. برخی فتاوی، تشهیرسلاح را شرط ندانسته، و گروهی‌ معتقدند با تتبّع در قرآن نفس سلاح و حتی اخافه در عنوان محاربه اخذ نشده است. عده ای حمل سلاح یا تجهیز آن را ملحق به محاربه دانسته اند؛ چنانکه در جواهر و تحریر الوسیله منقول است. برخى فتاوی تصریح دارند به اطلاق، و عدم شرط حمل سلاح و بلکه کفایت صِرف اعمال زور. تصریح در صدق سلاح، و عدم تفاوت میان ابزارها، مختار بعضی دیگر است. در نتیجه پژوهش معلوم گردید که سلاح مفهومی عام دارد. محدود به نوع خاصی نیست. واقعیت این است که سلاح با توجه به تغییر زمان و مکان همواره متحول و متکامل است. معیار تشخیص آن صدق عرف و شرایط حاکم است. منظور از سلاح، هر آن چیزی است که عرفا به سبب آن رعب و وحشت عمومی ایجاد شود. مع ذالک مهم اخافه عمومی است از هر طریقی که حاصل شود.

کلیدواژه‌ها

اشتراط سلاح؛ اخافه؛ محاربه؛ تعمیم؛ عرف

مراجع