بررسی تنوع صفات ریخت شناسی در برخی از گونه های سرده Tamarix L. در ایران

دانش زیستی ایران

دوره 17، شماره 4، اسفند 1401، صفحه 49-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/zisti.2023.1984000.1160

نویسندگان

مژگان ویسی^{* 1}؛ مسعود شیدائی²؛ فهیمه کوهدار²

¹گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²گروه زیست شناسی، دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: سرده گز متعلق به تیره گزیان دارای ۵۴ گونه می­باشد. از نظر تاکسونومیکی به علت وجود برخی پیچیدگی­های بین‌گونه­ای ناشی از نفوذ و دورگه­ گیری، تعداد گونه­ های این سرده در دنیا و هم­چنین در ایران مورد بحث است.
هدف: لذا هدف از این مطالعه، بررسی موقعیت تاکسونومیکی و تنوع صفات ریخت­شناسی ۵۱ نمونه از ۱۰ گونه سرده گز متعلق به مناطق مختلف ایران می­باشد.
مواد و ‌روش‌ها: تعداد ۹ صفت (۴ کمی، ۵ کیفی) از ساختار ریخت­ شناسی اندام­ های رویشی و زایشی گونه­ ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار­گرفت. هم‌چون صفات تعداد گلبرگ، تعداد کاسبرگ، محل اتصال پرچم به لوب، اندازه برگه نسبت به کاسه گل، شکل کاسبرگ خارجی، شکل کاسبرگ داخلی، شکل نوک کاسبرگ خارجی، تعداد ردیف های پرچم و تعداد پرچم از ویژگی های بارز ریخت شناسی در این سرده است.
نتایج: در نمودار PCA دو مولفه اصلی بیشترین واریانس را نشان دادند. نمودار PCA biplot برای نشان دادن متغیرترین صفات در مطالعات ریخت­ شناسی رسم شد و هم­چنین نمودار خوشه­ای حاصل از مطالعات ریخت­ شناسی برای نشان دادن جدایی مرز بین گونه ­ها رسم شد. مرز همه ی گونه ها با صفات ریخت شناسی مذکور از هم جداشدند و فقط مرز گونه ­های T. karakalensis، T. korolkowii، T. ramosissima به دلیل هم­پوشانی در صفت اندازه برگه نسبت به کاسه گل از یکدیگر جدا نشدند. اطلاعات بدست آمده با نتایج حاصل از مطالعات مولکولی با مارکر  SCoT  که قبلا صورت گرفته هم­خوانی دارد.
نتیجه‌گیری: تحقیق حاضر بیانگر حضور تنوع ریخت­ شناسی در گونه ­ها و حتی بین افراد یک گونه از این سرده در ایران می­باشد و هم­چنین نشان می دهد صفات ریخت­ شناسی همراه با مطالعات مولکولی در تعیین مرز گونه­ ها موثر می­باشد.

کلیدواژه‌ها

آنالیز خوشه‌ای؛ تنوع ریختی؛ تاکسونومیکی

مراجع