نگاشت آسیب‌پذیری تولید محصولات زراعی به خشکسالی در منطقه سیستان و بلوچستان

جغرافیای طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1402

نوع مقاله: مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

غلامعلی مظفری^{* 1}؛ خدیجه جوجی زاده²؛ مهدی پورطاهری³؛ پیمان محمودی⁴

¹عضو هیات علمی دانشگاه یزد

²جغرافیا، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³گروه جغرافیا دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

⁴دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، گروه جغرافیای طبیعی

چکیده

تغییرات آب‌وهوا ممکن است باعث وقوع خشک‌سالی‌های شدید با خسارات سنگین اقتصادی - اجتماعی شود؛ بعلاوه، ارزیابی آسیب‌پذیری، نخستین گام درزمینه مدیریت ریسک و افزایش توانایی کشاورزان در برابر خشکسالی است، بنابراین هدف از این مطالعه ارزیابی آسیب‌پذیری منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و ارائه استراتژی‌های مناسب برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر خشکسالی است. در این مقاله، شاخص‌های بیوفیزیکی و اجتماعی - اقتصادی برای اندازه‌گیری آسیب‌پذیری در برابر خطر خشکسالی و سه مؤلفه آن (مواجه، حساسیت و ظرفیت تطبیقی) به کار گرفته شد؛

نتایج تحقیق نشان داد که روند تغییرات بلندمدت بارش در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه در استان سیستان و بلوچستان کاهشی است. بیشترین کاهش در ایستگاه خاش و کمترین آن در ایستگاه زاهدان مشاهده شده است. اما در بین روندهای آشکار شده، تنها روند بارش ایستگاه زابل در سطح اطمینان 0.05 معنادار بود. نتایج نشان داد که شهرستان‌های چابهار (2) و خاش (79/1) در برابر خشکسالی آسیب‌پذیرترند علاوه بر این، این مطالعه نشان داد که آسیب‌پذیری در برابر خشکسالی با توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه مرتبط است. به‌طور‌کلی، مکان‌هایی با بالاترین سطح مواجه، در شاخص کلی، بیش‌ترین آسیب‌پذیری را تجربه نمودند، همچنین، مکان‌های با ظرفیت سازگاری بالا الزاماً حساسیت کمتری نسبت به خشکسالی نداشتند.

کلیدواژه‌ها

آسیب‌پذیری"؛ ظرفیت سازگاری"؛ حساسیت؛ کشاورزی"؛ "؛ سیستان و بلوچستان"

مراجع