تبیین نقش واسطه‌ای یادگیری خودراهبر در رابطه بین باورهای فراشناختی و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه دوم

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 16، شماره 61، خرداد 1402، صفحه 75-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1978865.2834

نویسندگان

سیما علی زاده^{* 1}؛ الناز یاهک²

¹استادیار،گروه علوم تربیتی،دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

²کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش تبیین نقش واسطه­ای یادگیری خودراهبر در رابطه بین باورهای فراشناختی و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه دوم بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری نیز کلیه دانش‌آموزان متوسطه دوم شهر میاندوآب به تعداد ۶۱۰۰ نفر بود که از بین آنان با استفاده از جدول مورگان تعداد ۳۶۱ نفر به شیوه نمونه گیری خوشه‌ای انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه­های استاندارد شده باورهای فراشناخت ولز و همکاران، یادگیری خودراهبر گاگیلمینو و اهمال‌کاری تحصیلی سولومون و رودوبلوم بود. روایی (محتوا و سازه) و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ) پرسشنامه‌ها حاکی از آن بودند که ابزارهای اندازه‌گیری از روایی و پایایی خوبی برخوردار هستند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها توسط نرم‌افزار spss و pls و با استفاده از آزمون‌های همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که یادگیری خودراهبر در رابطه بین باورهای فراشناختی و اهمال‌کاری تحصیلی نقش معنا داری دارد (01/0>(p و رابطه سه مؤلفه باورهای مثبت در مورد نگرانی (05/0>(p، اعتماد شناختی (05/0>(p و خودآگاهی شناختی (01/0>(p با اهمال‌کاری تحصیلی و با نقش میانجی یادگیری خودراهبر منفی و معنی­دار است. و رابطه دو مؤلفه باورهای منفی در مورد کنترل ناپذیری و خطر افکار و نیاز به کنترل افکار با اهمال‌کاری تحصیلی و با نقش میانجی یادگیری خودراهبر مثبت و معنی­دار است (01/0>(p.در نهایت نتایج نشان داد یادگیری خود راهبر با اهمال‌کاری تحصیلی رابطه منفی و معنی­دار دارد(01/0>(p. بنابراین می‌توان با تقویت باورهای فراشناخت مثبت در دانش‌آموزان و به تبع آن افزایش یادگیر خودراهبر زمینه کاهش اهمال‌کاری تحصیلی در آنان را نیز فراهم نمود.

کلیدواژه‌ها

باورهای فراشناخت؛ یادگیری خودراهبر؛ اهمال‌کاری تحصیلی

مراجع

برپر تاوشی، محبوبه؛ برجعلی، احمد ؛ کیامنش، علیرضا(۱۳۹۷). نقش میانجی راهبردهای یادگیری خود تنظیمی در رابطه بین اهمال‌کاری تحصیلی و عواطف مثبت و منفی دانش‌آموزان، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، ۱۲(۳)، ۷۰-۵۳.

پالی، سمیرا و اذعانی، لیلا(۱۳۹۹). نقش میانجی شادکامی و انگیزش تحصیلی در رابطه میان خودراهبری یادگیری با پذیرش اجتماعی در دانش‌آموزان دختر دوره دوم ابتدایی شهرستان تنکابن، فصلنامه مدیریت و چشم انداز آموزش، ۲(۲)، ۵۸-۳۹.

پورموسی بزنجانی، محسن؛ محمدی فر، محمد علی؛ طالع پسند، سیاوش ؛ رضایی، علی محمد(۱۴۰۰). روابط ساختاری باورهای فراشناختی و انگیزشی با اهمال‌کاری دانشجویان براساس نقش واسطه ای راهبردهای یادگیری، ماهنامه علوم روانشناختی، ۲۰(۱۰۸)، ۲۲۲۴-۲۲۱۱.

تمنایی‌فر، محمدرضا ؛ قاسمی، المیرا(۱۳۹۶). تبیین اهمال‌کاری تحصیلی براساس صفات شخصیت و مهارت مدیریت زمان، فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، ۵(۸)، ۲۴۴-۲۲۳.

جوکار، بهرام (۱۳۹۶). رابطه تعلل‌ورزی آموزشی با اهداف پیشرفت. مجله اندیشه­های نوین تربیتی، ۳(۳و۴): ۸۰-۶۱.

دارایی، مهری(۱۳۹۸). بررسی رابطه باورهای فراشناخت و سلامت روان با عملکرد تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، مجله توسعه­ی آموزش جندی شاپور، ۱۰(۲)، ۱۲۱-۱۱۵.

رشیدزاده، عبدالله(۱۳۹۸). اثربخشی بستة آموزشی خودتنظیمی فراشناختی بر مؤلفه­های اهمال‌کاری تحصیلی (با نقش تعدیلی خودپندارة تحصیلی)، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، ۱۸(۷۲)، ۱۵۴-۱۳۷.

زارع، حسین؛ محبوبی، طاهر و سلیمی، حسین(۱۳۹۴). تأثیر آموزش شناختی ارتقاء امید برکاهش اهمال کاری و خودناتوانسازی تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور بوکان، نشریه آموزش و ارزشیابی، ۸(۲۳)، ۱۱۰-۹۳.

سرداری، باقر و احمد زاده، رضا(۱۳۹۹). نقش میانجی­گر راهبردهای فراشناختی درارتباط بین باورهای معرفت شناختی با یادگیری خودراهبر در دانش‌آموزان، دوفصلنامه علمی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، ۸(۱۵)، ۱۴۶-۱۲۳.

سوری نژاد، محسن؛ فرهادی، مهران و کردنوقابی، رسول(۱۳۹۶). تبیین اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس ویژگیهای شخصیتی و سبک­های فرزندپروری، فصلنامه خانواده و پژوهش، ۲۹(۲)، ۲۴-۷.

شجاعی، سمیرا؛ جدیدی، هوشنگ؛ مرادی، امید و اکبری، مریم(۱۳۹۸) عنوان تدوین مدل اضطراب امتحان براساس مؤلفه های یادگیری خودراهبر و آگاهی فراشناختی با میانجیگری راهبردهای نظم بخشی شناختی، فصلنامه روانشناسی تحلیلی – شناختی، ۱۰(۳۸)، ۷۶-۶۱.

شرفی، محمود و داودی، مریم(۱۳۹۷). اثربخشی آموزش راهبرد های فراشناخت بر خودراهبری یادگیری و پیشرفت تحصیلی ریاضی و ادبیات فارسی دانش‌آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان شوش، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، ۹(۴)، ۱۷۰-۱۴۷.

عابدی، صمد؛ سعیدی پور، بهمن؛ حسن صیف، محمد و فرج الهی، مهران(۱۳۹۶). الگوی ساختاری روابط باورهای معرفت شناختی و راهبردهای یادگیری خود تنظیمی: نقش واسطه ای خود کارآمدی تحصیلی و اهداف پیشرفت، فصلنامه علمی– پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، ۸(۳)، ۲۳۸-۲۱۱.

قمی، مهین؛ مسلمی، زهرا و محمدی، سید داود(۱۳۹۵). بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی با یادگیری خود راهبر در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم، دوماهنامه علمی پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۹(۴)، ۲۵۹-۲۴۸.

کشاورزی، سمیه؛ فتحی آذر، اسکندر؛ میرنسب، میرمحمود(۱۳۹۶). تاثیر آموزش آگاهی فراشناختی بر سبک­های تصمیم­گیری و تنظیم هیجان دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تبریز. مجله روانشناسی، ۵(۱)، ۶۰-۵۱.

نوری امام زاده­ی، طاهره و نیلفروشان، پریسا(۱۳۹۵). اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان: نقش سبک­های مقابله با تنیدگی و ابعاد دوگانه کمالگرایی، رویکردهای نوین آموزشی، ۱۱(۱)، ۴۰-۲۱.

Abedi, S., Saidipour, B., Hassan Seif, M., & Faraj Elahi, M. (2016). The structural model of the relationships between epistemological beliefs and self-regulated learning strategies: the mediating role of academic self-efficacy and progress goals, New Approach Scientific-Research Quarterly in Educational Management, 8(3): 211-238. [In Persian].

Abdi Zarrin, S., & Gracia, E. (2020). Prediction of Academic Procrastination by Fear of Failure and Self-Regulation. Educational Sciences: Theory and Practice, 20(3): 34-43.‌

Ajam, A. A. (2016). The prediction of academic self-efficacy through social well-being of students at University of Medical Sciences. EDUCATIONAL STRATEGIES, 9(1): 71-78.

Ana, G., & Gutiérre, G. (2020). María Gerarda Landeros-Velazquez; Academic Procrastination in Study Habits and Its Relationship with Self-Reported Executive Functions in High School Students, Journal of Psychology and Neuroscience, 2(1): 1-9.

Aynur, P., Murat, A., & Can, B. (2017). “Academic procrastination behavior of preservice teachers’of CelalBayar University”. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 29: 1418-1425.

Berper Tavoshi, M., Barjali, A., & Kiamanesh, A. (2017). Mediating role of self-regulated learning strategies in the relationship between academic procrastination and students' positive and negative emotions, Educational Leadership and Management Quarterly, 12(3): 53-70. [In Persian].

Barnard, L., LAN, w., Crook, S., M., & Paton, V. O. (2008). The relationship between epistemological beliefs and Self-regulated learning Skills in the online course environment. MERLOT Journal of online learning and teaching, 4, (3).

Bashir, L., & Gupta, S. (2018). A Deeper Look into the Relationship between Academic Procrastination and Academic Performance among University Students, Online Journal of Multidisciplinary Subjects, 12(3): 1-10.

Bientzle, M., Cress, U., & Kimmerle, J. (2019). Development of domain-specific epistemological beliefs of physiotherapists: a longitudinal study. BMC medical education, 19(1): 401. doi:10.1186/s12909-019-1844-z.

Cheng, E. C. (2011). The role of self-regulated learning in enhancing learning performance. The International Journal of Research and Review, 6(1): 1-16.

Çikrikci, Ö. (2016). Academic procrastination: The role of metacognitive awareness and educational stress. Mediterranean Journal of Educational Research, 19(1): 39-52.

Corkin, D. M., Shirley, L. Y., Wolters, C. A., & Wiesner, M. (2014). The role of the college classroom climate on academic procrastination. Learning and Individual Differences, 32, 294-303.

Dami, Z. A., Tameon, S. M., & Saudale, J. (2020). The predictive role of academic hope in academic procrastination among students: a mixed methods study. Pedagogika, 137(1): 208-229

Darayi, M. (2018). Investigating the relationship between metacognitive beliefs and mental health with the academic performance of medical students of Lorestan University of Medical Sciences, Jundishapur Education Development Journal, 10(2): 115-121. [In Persian].

Fernie, B. A., ab.Kopar U. Y., a. Fisher P. L., & cSpada M. M.(2018). Further development and testing of the metacognitive model of procrastination: Self-reported academic performance, Journal of Affective Disorders, 240: 1-5.

Ferrari, J. R., & Tibbett, T. P. (2017). Procrastination. In V. Zeigler-Hill & T.K. Shackelford (Eds). Encyclopedia of Personality and Individual Differences, pp. 1–8. New York: Springer Meteor Press.

Grund, A., & Fries, S. (2018). Understanding procrastination: A motivational approach. Personality and Individual Differences, 121, 120–130.

Hen, M., & Goroshit, M. (2020). The effects of decisional and academic procrastination on students’ feelings toward academic procrastination. Current Psychology, 39(2), 556-563.‌

Hofer, B. K. (2004). Epistemological understanding as a metacognitive process: Thinking aloud during online searching. Educational Psychologist, 39(1): 43-55.

Jokar, Bahram (2016). The relationship between educational procrastination and achievement goals. Journal of modern educational ideas, 3(3 and 4): 61-80. [In Persian].

Keshavarzi, S., Fathi Azar, S., & Mirnasab, M. (2016). The effect of metacognitive awareness training on decision-making styles and emotion regulation of high school students in Tabriz city. Journal of Psychology, 5(1): 51-60. [In Persian].

Kidane, H. H., Roebertsen, H., & van der Vleuten, C. P. (2020). Students’ perceptions towardsself-directed learning in Ethiopian medical schools with new innovative curriculum: amixed-method study. BMC Medical Education, 20(1): 1-10.

Kim, S., Fernandez, S., & Terrier, L. (2018). Procrastination, personality traits, and academic performance: When active and passiv procrastination tell a different story. Pers Individ Differ.;108:154-7.

Maddahi, M. (2017) The role of metacognitive beliefs in the prediction of substance abuse relapse. Journal of psychologicalscience, 16(63): 429-448.

Mazlomian, S., & Kuti, M. (2018). The impact of using technology, selfdirected learning on students' academic performance. 6th Iranian Conference on Educational and Psychological Sciences, Social and Cultural Injuries Iran.

Nouri Imamzadeh, T., & Nilfroshan, P. (2015). Students' academic procrastination: the role of stress coping styles and dual dimensions of perfectionism, New Educational Approaches, 11(1): 21-40. [In Persian].

pala, A., Akyıldız, M., & Bağcı, C. (2011). Academic procrastination behaviour of preservice teachers’ of Celal Bayar University. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 1418-1425.

Pali, S., & Azaani, L. (2019). The mediating role of happiness and academic motivation in the relationship between self-directed learning and social acceptance in female students of the second year of primary school in Tonkabon city, Education Management and Perspective Quarterly, 2(2): 58-39. [In Persian].

Park, S. W., & Rayne, A. (2012). Academic Procrastination and Their Self – Regulation. Psyhology, 3(1): 12-23.

Pour Musa Bezenjani, M., Mohammadi Far, M. A., Astrologer, S., & Rezaei, A. M. (1400). Structural relationships of metacognitive and motivational beliefs with students' procrastination based on the mediating role of learning strategies, Psychological Science Monthly, 20(108): 2224-2211. [In Persian].

Qomi, M., Muslimi, Z., & Mohammadi, S. D. (2015). Investigating the relationship between metacognitive strategies and self-directed learning among students of Qom University of Medical Sciences, Bimonthly Scientific Research Journal of Educational Strategies in Medical Sciences, 9(4): 248-259. [In Persian].

Rashidzadeh, A. (2018). The effectiveness of the metacognitive self-regulation educational package on the components of academic procrastination (with the moderating role of academic self-concept), Educational Innovations Quarterly, 18(72): 137-154. [In Persian].

Rebetez, M. M. L. Rochat, L., & Vander Linden, M. (2018). Cognitive, emotional, and motivational factorsrelated to procrastination: A cluster analytic approach. Personality and Individual Differences, 76, 1-6.

Sardari, B., & Ahmadzadeh, R. (2019). The mediating role of metacognitive strategies in the relationship between epistemological beliefs and self-directed learning in students, two-quarterly scientific journal of educational sciences from the perspective of Islam, 8(15): 123-146. [In Persian].

Schweder, S., & Raufelder, D. (2019). Positive emotions, learning behavior and teacher support in self-directed learning during adolescence: Do age and gender matter? Journal of Adolescence, 73, 73–84.

Sharfi, M., & Davodi, M. (2017). The effectiveness of teaching metacognition strategies on self-directed learning and academic progress in mathematics and Persian literature of the first secondary school students of Shush city, A new approach in educational management, 9(4): 147-170. [In Persian].

Shujaei, S., Jadidi, H., Moradi, O., &Akbari, M. (2018) Title: Compilation of the test anxiety model based on the components of self-directed learning and metacognitive awareness with the mediation of cognitive discipline strategies, Analytical-Cognitive Psychology Quarterly, 10(38): 76-61. [In Persian].

Sourinejad, M., Farhadi, M., & Kurdenoqabi, R. (2016). Explaining students' academic procrastination based on personality traits and parenting styles, Family and Research Quarterly, 29(2): 7-24. [In Persian].

Tamnai Far, M. R., & Ghasemi, E. (2016). Explanation of academic procrastination based on personality traits and time management skills, Cognitive Strategies in Learning Quarterly, 5(8): 223-244. [In Persian].

Waschle, K., Allgaier, A., Lachner, A., Fink, S., & Nuckles, M. (2014). Procrastination and self-efficacy: Tracing vicious and virtuous circles in selfregulated learning. Learning and Instruction, 29, 103-114.

Williamson, S. N. (2007). Development of a self- rating scale of self-directed learning. 14(2): 66-83.

Yasmin, M., Naseem, F., & Masso, I. C. (2019). Teacher-directed learning to self-directed learning transition barriers in Pakistan. Studies in Educational Evaluation, 61, 34–40. doi:10.1016/j.stueduc.2019.02.003.

Yazıcı. H., & Bulut, R., (2015). Investigation into the academic procrastination of teacher candidates’ social studies with regard to their personality traits. Social and Behavioral Sciences, 174, 2270-2277.

Zare, H., Mahboubi, T., & Salimi, H. (2014). The effect of cognitive education on the promotion of hope in reducing work procrastination and academic self-handicapping of Payam Noor Bukan University students, Education and Evaluation Journal, 8(23), 93-110. [In Persian].

Ziegler, N., & Opdenakker, M. C. (2018). The development of academic procrastination in firstyear secondary education students: The link with metacognitive self-regulation, self-efficacy, and effort regulation. Learning and Individual Differences, 64, 71-82.