تولدهای فرا هنجار قهرمان و انواع آن در افسانه های پریان کهگیلویه و بویراحمد

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 15، شماره 54، خرداد 1402، صفحه 225-250   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.1932579.1512

نویسنده

زینب مصدق^*

صدا و سیمای مرکز کهگیلویه و بویراحمد

چکیده

چکیده
تولد به‌عنوان یکی از اسرارآمیزترین جنبه‌های پیدایش،از شاخص‌‌های اصول و باورهای انسان است. انسان‌ها با درج باورهای خود نسبت به زایش، اشتیاق به زندگی و تداوم آن ، از راه افسانه‌ها، این باور را به آیندگان نیز انتقال داده‌اند. در بسیاری از افسانه‌های عامیانه کهگیلویه و بویراحمد، تولد قهرمان یا زمینه‌های آن در برابر عملکردهای وی پس از تولد، از برجستگی بیشتری برخوردار است.هدف پژوهش حاضر بررسیو نشان دادن انواع تولدهای فراهنجار، فرایندهای خلاف معمول در به‌دنیا آمدن قهرمان، مردن و دوباره زنده شدن به اشکال گوناگون،اعتقاد به جاودانگی و زیستن پس از مرگ در باور مردم کهگیلویه و بویراحمد است.در این دسته از افسانه‌‌ها، تولد انواع و اقسامی دارد که به خاطر تفاوت‌ و تنوع آن‌ها، قابل تفکیک است. از نظر روساخت، هیچ تولدی ظاهراً شبیه تولد دیگر نیست اما در اساس، بن‌مایه و ژرف ساخت همه‌ی آن‌ها یکسان بوده و اگر تفاوتی وجود دارد در روساخت یا شکل ظاهری افسانه است. علاوه بر این نشان داده می‌شود که تولد غیرمعمول قهرمان در افسانه‌های جادویی نسبت به این عنصر در داستان‌های غیر جادویی بیشتر به‌چشم می-خورد. این پژوهش با بررسی عنصر تولد فراهنجار و انواع آن در افسانه‌های شفاهی - جادویی کهگیلویه و بویراحمد به شیوه‌ی توصیفی-تحلیلی انجام شد. در این جستار نشان داده شد که تولد انواعی دارد که خود به زیرشاخه‌هایی مانند انواع منشأ تولد تقسیم می‌شود.
واژگان کلیدی: افسانه پریان، کهگیلویه و بویراحمد، تولد فراهنجار، دگردیسی.

کلیدواژه‌ها

افسانه پریان؛ کهگیلویه و بویراحمد؛ تولد فراهنجار؛ دگردیسی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

زینب مصدق 11.pdf

مراجع

منابع

      اسپرغم،ثمین، و قوام، ابوالقاسم،(1397)، تحلیل ساختاری بارداری ها و زایش های فراطبیعی در قصه های پریان ایرانی و اسطوره های ایرانی، هندی و بین النهرینی، پزهش­های ایران­شناسی، سال 8 ، شماره2.

اسنودن،روت،(1389)، خودآموز یونگ، ترجمه نورالدین رحمانیان، تهران: آشیان.

     الیاده،میرچا (1376)، آیین­ها و نمادهای آشناسازی، ترجمه نصرالله زنگویی، تهران: آگه.

 بلوم،جرالد اس، (1352)، نظریه­های روانکاوی شخصیت، ترجمه هوشنگ حق نویس، تهران: امیرکبیر.

 بیلسکر،ریچارد، (1384)، یونگ، ترجمه حسین پاینده، تهران: طرح نو.

 پراپ، ولادیمیر،(1368) ،ریشه­های تاریخی قصه­های پریان، ترجمه فریدون بدره­ای، تهران: توس.

 پراپ، ولادیمیر،(1392) ،ریختشناسی قصه های پریان،ترجمه فریدون بدرهای، تهران:توس.

 پلووسکی،آن، (1364)، دنیای قصه گویی، مترجم محمدابراهیم اقلیدی، تهران: سروش.

جابز،گرترود، (1370)، سمبل­ها،ترجمه محمدرضا بقاپور، تهران: مترجم.

     حسن­زاده،منصور، (1394)، انار، نماد زایش و باروری در فصل تولد خورشید، روزنامه­ی اعتماد، شماره 3420.

حسینی، مریم و عظیمی،مرضیه، (1395)، تحلیل قصه­های پریان ایرانی، فرهنگنامه­ی فرهنگ و ادب عامه، سال 4 شماره 9.

 دلاشو،م.لوفلر،( 1364 )، زبان رمزی افسانه­ها، ترجمه جلال ستاری، تهران: توس.

رستگارفسایی،منصور،(1388)،پیکرگردانی در اساطیر،چاپ دوم،تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

 رضی، هاشم ،آئین مهر (میترائیسم)،1371، تهران: بهجت.

 ریاحی، علی،(1365)، زار و باد بلوچ(پژوهشی در فرهنگ بلوچ)، چاپ اول، تهران: طهوری.

 رئیسی­نیا، رحیم ،(1366)،کوراغلو در افسانه و تاریخ، تبریز: نیما.

 ساتن، الول، ( 1374)، قصه­های مشدی گلین خانم، ترجمه آذر امیرحسینی و احمد وکیلیان، چ3، تهران: مرکز.

سیپک،ییری، (1384)، ادبیات فولکلور ایران، ترجمه محمد اخگری، تهران: سروش.

 شکیبی ممتاز،نسرین و حسینی،مریم، (1392)، طبقه بندی انواع خویشکاری تولد قهرمان در اسطوره­ها، افسانه­ها، داستان­های عامیانه و قصه­های پریان، دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، دوره1، شماره 1.

شوالیه، ژان و گربران، آلَن،(1379) ،فرهنگ نمادها: اساطیر، رویاها، رسوم و...، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران: انتشارات جیهون.

ضابطی جهرمی،احمد،(1389)، پژوهش­هایی در شناخت هنر ایران،تهران: نی.

عبدالهی،منیژه، (1381)، فرهنگ جانوران در ادب فارسی، تهران: پژوهنده.

 عفیفی،رحیم ،(1374)، اساطیر و فرهنگ پهلوی در نوشته­های پهلوی، تهران: توس.

 قائم مقامی،جهانگیر، (1345)، مسأله کشته شدن گاو آپیس به­دست کمبوجیه در بررسیهای تاریخی، شماره1، سال چهارم، صص138-127.

کمپبل،جوزف،( 1389)، قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسروپناه، تهران: گل آفتاب.

 کی گوردن،والتر،و سخنور، جلال، (1370)، درآمدی بر نقد کهن الگویی؛ادبستان فرهنگ و هنر، شماره16.

 گریمال،پییر،( 1356)، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمه احمد بهمنش،تهران: دانشگاه تهران.

  مارزلف، اولریش( 1376)، طبقه­بندی قصه­های ایرانی،ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران:مرکز .

 مبلغی آبادانی، عبدالله،تاریخ ادیان و مذاهب جهان از 35هزار سال قبل تا اسلام و مذاهب و فرق در اسلام، 3جلد، 1373، تهران: منطق(سینا).

 محجوب، محمدجعفر،(1382)، ادبیات عامیان ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.

    مستوفی،حمدالله،(1363)، تاریخ گزیده؛ به اهتمام عبدالحسین نوائی، تهران: امیرکبیر.

 نجوی شیرازی،ابوالقاسم،(1359)، قصه­های ایرانی، تهران: امیرکبیر.