تحلیل گفتمان انتقادی مولانا و سنایی با رویکرد فرکلاف

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 خرداد 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.1941070.2288

نویسندگان

باقر یحیی زاده¹؛ فروغ کاظمی^{* 2}

¹گروه زبانشناسی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران مرکزی،تهران،ایران.

²گروه زبانشناسی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران مرکزی،تهران ایران

چکیده

تحلیل انتقادی گفتمان ، مفهوم بافت کاربرد زبان را به مثابه کنش اجتماعی زبان تعریف می‌کند. تحلیل‌گران انتقادی گفتمان با وارد کردن مفهوم ایدئولوژی به تحلیل گفتمان سعی می‌کنند نشان دهند که چگونه کارکردهای ایدئولوژیک یک زبان ابزارهایی برای تحلیل گفتمان را در نیل به قدرت مولد ارائه می‌دهند. یکی از این ابزارهایی که کارآیی لازم را در تحلیل های کلان اجتماعی – فرهنگی ایفا می‌کنند، نظام‌های دیالکتیکی هستند. با کمک نظام‌های دیالکتیکی همچون برجسته سازی در تقابل با حاشیه رانی، روایت در مقابل فراروایت می‌توان به تحلیل‌های کلان اجتماعی نهفته در متون ادبی پرداخت. از این رو با انطباق این تحلیل‌ها با تحلیل‌های خرد زبانی در کلام عرفانی حماسی می‌توان به سازوکارهایی رسید که انسان پرسشگر امروزی را به آینده‌ای روشن هدایت کرد. در راستا با چنین تحلیلی می‌توان کلام مولانا و سنایی را از اشعار این دو شاعر با رویکردی در تحلیل گفتمان انتقادی در نگاه فرکلاف مورد بحث قرار داده و سازو کارهایی ارائه داد که تحقق نظام‌های دیالکتیکی در اشعار مولانا و سنایی تابع آنها هستند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان؛ دیالکتیک؛ فرکلاف؛ مولانا؛ سنایی