بررسی نقش خیابان در ایجاد مکث شهری و ورود سرمایه‌های فرهنگی به شهر؛ مورد مطالعه: خیابان ابوذر منطقۀ 17 شهرداری تهران

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 12، شماره 45، اسفند 1401، صفحه 1-26   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2023.702963

نویسندگان

اصغر مهاجری^{* 1}؛ فهیمه کشمیری²

¹استاد گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول)

²کارشناس ارشد گروه مدیریت امور فرهنگی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

توجه بین رشته­ای به مسأله چند بعدی خیابان به عنوان یک مفهوم فرهنگی و اجتماعی، نشان­دهندۀ پیوند میان مطالعات شهری با حوزه­­های جامعه­شناسی و مدیریت فرهنگی است. در مقالۀ حاضر به نقش خیابان به عنوان عنصری معنادار در فضای شهری پرداخته شده و هدف آن بازخوانی فرهنگی-اجتماعی این فضا در راستای کشف زوایای پنهان خیابان و کارکردهایش در ایجاد مکث شهری و ورود سرمایه‌های فرهنگی به شهر است. روش پژوهش کیفی بوده و از سه شیوۀ رویکرد نظریۀ مبنایی برای تدوین نظریه، مطالعۀ میدانی و مصاحبۀ گروه متمرکز با هدف کشف استفاده شده است. مشاهدۀ مستقیم و غیرمستقیم، گفت­و­گو و مصاحبه با کارشناسان متخصص در قالب فوکوس گروپ و مصاحبۀ نیمه ساختاریافته با کنشگران عامل/ذی­نفعان بهره­بردار، از جمله ابزارهای گردآوری داده­ها است. یافته­ها نشان می­دهند صحنۀ خیابان با ورود سرمایه­های فرهنگی و اجتماعی قابل تبدیل، به فضایی برای مکث شهری، تماشا و دعوت از کنشگران مطالبه­گر برای سهیم شدن در ادارۀ شهر برای کاهش و تعدیل آسیب­های اجتماعی است.
 

کلیدواژه‌ها

خیابان؛ مکث شهری؛ سرمایۀ فرهنگی؛ معنا

مراجع

آتشین بار، محمد. متدین، حشمت­الله. (1397). زوال بعد معنایی خیابان در ایران؛ از باستان تا امروز. ماهنامۀ باغ نظر. 15(67).

اربابان اصفهانی، آرش. سیدصادقی، سید محسن. (1394). بررسی دوره­های شکل­گیری و عناصر کالبدی خیابان­ها و روند پیشرفت آن به شکل امروزی. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش­های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری.

اژدری، میلاد. (1398). فضاهای مکث شهری. آتلیۀ معماری ما.

اسمیت، فلیپ. (1396). درآمدی بر نظریۀ فرهنگی. حسن پویان. چاپ5، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

چرخچیان، مریم.(1396). زندگی روزانه در خیابان. نشریۀ منظر (39).

حریری، نجلا. (1394). فوکوس گروپ به مثابۀ پژوهش کیفی»، «فصلنامۀ نقد کتاب اطلاع­رسانی و ارتباطات. 2(7- 8).

حسینی زاده، سید سعید. نیازی، محسن. کلانتری، عبدالحسین. (1399). احساس تنهایی در شهر، علل و پیامدها. تهران: مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.

فاضلی، نعمت­الله. (1399). کلان­شهر و فرهنگ؛ جستارهای انسان­شناختی دربارۀ پژوهش شهری، فرهنگ و سیاست شهری. تهران: فرهامه.

کرسول، جان.(2020). پویش کیفی و طرح پژوهش. حسن دانایی فرد و حسین کاظمی. چاپ چهارم. ویراست دوم. تهران: انتشارات صفار.

گیدنز، آنتونی. بردسال، کارن. (1397). جامعه­شناسی. حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.

گون واردنا، کانیشکا. کیفر، استفان. میلگرام، ریچارد و اشمید، کریستین. (2014). فضا، تفاوت، زندگی روزمره، خوانش­های هانری لوفور. افشین خاکباز و محمد فاضلی. تهران: تیسا.

مصطفی پور، کامبیز. (1392). سرمایۀ اجتماعی؛ سرمایۀ بی پایان شهر؛ نگرشی به رابطۀ ­سرمایه اجتماعی با مدیریت پسماند شهری. تهران: تیسا.

مهاجری، اصغر. (1399). مطالعات اجتماعی و بازآفرینی شهری محور ابوذر. تهران: شهرداری منطقۀ 17.

هاروی، دیوید. لوفور، هانری. سوجا، ادوارد. دی. لایت، ر.اسل مالون، کارن. فرناندو، نیشا. و دیگران(2017). مطالعات شهری؛ نظریه و عمل(ج 1). نرگس خالصی مقدم و آیدین ترکمه زیر نظر نعمت­الله فاضلی. تهران: مؤسسۀ نشر شهر.

Cosco, N and R Moore (2002), Our neighbourhood is like that! In Chawla, page 41.

Fernando, N. (2000) “An Analysis of the Changing Character of an Urban Street: A Case Study on Galle Road, Colombo, Sri Lanka,” Built Environment Sri Lanka, 37-25 :2/1.