بهبود توصیف معنایی اشیای آرشیوهای دیجیتالی با استفاده از عناصر فراداده‌ای توصیفی مدل مفهومی RiC

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 16، شماره 60، خرداد 1402

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمدحسن عظیمی¹؛ فائزه السادات طباطبایی امیری^{* 2}

¹استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف: واکاوی کاربرد عناصر فراداده‌ای توصیفی مدل مفهومی RiC در بهبود توصیف معنایی اشیای آرشیوهای دیجیتالی است.
روش‌ پژوهش: در این پژوهش، تطبیق هر یک ازعناصر دو استاندارد فراداده‌ای ‌توصیف‌آرشیو (استاندارد توصیف‌آرشیوی ‌رمزگذاری شده (ای.ِای.دی)[1]و استاندارد بین‌المللی توصیف آرشیوی عام (ایساد (جی))[2]و الگوی مفهومیRiC که جامعه‌ی پژوهش قلمداد می‌شوند، باروش توصیفی-تحلیلی وروش تحلیل محتوا انجام شده است. جدول تطبیقی ایساد(جی)وای.اِی.دی.ازسایت کتابخانه کنگره[3] مورداستفاده قرارگرفته و با جمع‌آوری و بررسی مستندات مرتبط باهرکدام از استانداردها و ترجمه عناصرتوصیفیRiC،جدول تطبیقی هرسه تهیه شده است.
یافته‌ها:RiC-CM، درعین‌حال که موجودیت‌های توصیفی ارائه شده درسه استاندارد شورای بین‌المللی آرشیوها(ایکا) را ترکیب کرده میان آن‌ها تمایز قائل می‌شود. ازسوی‌دیگر،تمرکز در ایساد (جی)،«وحدت توصیف» است. درحالی‌که در RiC-CM روشی که رکوردهای تکی باید توصیف شوند با روشی که مجموعه‌ای از رکوردها باید توصیف شود،یکسان نیست. ایساد(جی) مبتنی بر یک مدل «چندسطحی» بوده و«توصیف چندسطحی[4]» ارائه می‌دهد؛ بطوری‌که توصیف موجودیت‌های آرشیوی دارای ماهیتی سلسله مراتبی هستند و غالبا در چند سطح عرضه می‌شوند.تلاش RiC-CM آن است تا«توصیفی چندبعدی[5]» طراحی کرده و بجای توصیف «چندسطحی» بصورت سلسله مراتب، توصیف ممکن است به شکل یک نمودار یا شبکه باشد. ازاین‌رو، علاوه برتوصیف موجودیت‌های آرشیوی؛ موجودیت‌ها را دربافتی وسیع‌تر و در ارتباط با سایر موجودیت‌ها، درنظر می‌گیرد؛ وتوصیف معنایی اشیای آرشیوهای دیجیتالی را بهبود می‌بخشد.
نتیجه‌گیری: RiC-CM، هم‌ ازنظرساختاری‌ و هم ‌ازنظر مفهومی، فراتر از استانداردهای‌ توصیفی‌ فعلی‌ ایکا حرکت می‌کند. RiCکه از لحاظ ساختاری به سه جزءموجودیت‌های متنی، محتوایی و رابطه‌ای تقسیم می‌شود، منعطف وسازگار با زمینه‌های مختلف بوده و نسبت به استانداردهای توصیفی آرشیوی، یک رویکرد جامع‌تر و نظام‌مندتر جهت مدیریت و توصیف اشیای آرشیوی ارائه می‌دهد. به‌این ترتیب، با اصلاح روش توصیف اشیای آرشیوی در استاندارد ایساد)جی)،آرشیویست‌هارا قادر می‌سازد توصیف رکوردها درآرشیوهای دیجیتالی را بهبود بخشند.
 
 
[1]. Encoded Archival Description
[2]. International Standard Archival Description (General) (ISAD (G))
[3]. https://www.loc.gov/ead/tglib/appendix_a.html#foot4
[4]. multilevel description
[5]. multidimensional description

کلیدواژه‌ها

استاندارد فراداده‌ای آرشیوی؛ مدل مفهومی؛ RiC؛ آرشیوهای دیجیتالی؛ استاندارد توصیف آرشیوی رمزگذاری شده (ای ای دی)؛ استاندارد بین‌المللی توصیف آرشیوی عام (ایساد (جی)

مراجع