تبیین و مقایسه سیمای پیامبر اکرم (ص) در دو متن عرفانی کشف‌المحجوب و مرصادالعباد

عرفان اسلامی

مقاله 6، دوره 20، شماره 76، خرداد 1402، صفحه 101-122   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.703027

نویسندگان

مهدی محمدی^{* 1}؛ محمدرضا بیگی²؛ خدیجه صفری کندسری³

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران.

²عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.

چکیده

شخصیت والا و سیره انسانی و نبوی پیامبر اکرم)ص( همواره از کانون­های مضمون­آفرینی و تصویرسازی شاعران و نویسندگان در ادب فارسی بوده­است. عرفای فارسی­گوی پس از اسلام تاکنون به مناسبت­های گوناگون به تکریم آن حضرت پرداخته­اند؛ به­ویژه در ابتدای سخن خود پس از حمد و ستایش خالق هستی­بخش، به بزرگداشت و مدح پیامبر، مقام نبوت و مخصوصاً خاتمیت و سرآمدی و محوریت وجود آن حضرت در کل کائنات توجه داشته­اند. در این مقاله تلاش­شده تا به شیوه توصیفی-تحلیلی سیمای حضرت رسول (ص) در دو کتاب مرصادالعباد و کشف­المحجوب که خود از امهات متون گران­سنگ ادبیات فارسی می­باشند مورد بررسی و مقایسه قرارگیرد. هدف این جستار مقایسه کیفیت تبیین سیمای پیامبر(ص) در دو اثر مذکور است. در این راستا نشان­دادن برتری­های پیامبر اکرم­، ضرورت معرفت بیشتر آن حضرت و بیان خاتم بودن و منسوخ­کردن ادیان دیگر توسط پیامبر(ص) قابل بیان می­باشد. بدین منظور مباحثی چون مقایسه پیامبر اکرم با پیامبران دیگر مانند حضرت موسی، ابراهیم و ...، شریعت پیامبر به­ویژه مقیّد بودن مؤلّف هر دو کتاب به آن و علل فرستادن شریعت پیامبر و جنبه­های دیگری از ابعاد شخصیتی و تاریخی آن حضرت همچون واسطه آفرینش بودن، معراج، سایه نداشتن پیامبر و ... از منظر نجم دایه و هجویری مطمح نظر بوده­است. نتایج پژوهش نشان از جایگاه خاص پیامبر و شریعت وی در سلوک عرفانی هر دو عارف دارد.

کلیدواژه‌ها

پیامبر اکرم(ص)؛ کشف المحجوب؛ مرصادالعباد؛ شریعت؛ برتری پیامبر

مراجع