کارکردهای درمانی عشق در غزل های حافظ

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 3، دوره 14، شماره 56، اسفند 1401، صفحه 50-82   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pars.2023.703150

نویسنده

محمدحسین نیکدار اصل

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

چکیده

عشق موضوعی برجسته و هویت­بخش در دیوان حافظ است که از دیدگاه­های گوناگون می­توان به آن نگریست. افزون بر جستارهای شناخته شده که در این زمینه انجام شده است و همواره به مبانی عرفانی عشق حافظ توجه شده و گاهی نیز پژوهشگران سیر آن را در زمین و روابط انسانی جستجو کرده­اند، باید گفت این موضوع گنجایش واکاوی در نگرش­های روانشناسانه را نیز دارد. حافظ بارها در غزل­هایش به درد و درمان از دیدگاه عشق، سخن گفته و خود را طبیب عشق نامیده است. می­توان گفت حافظ در مرتبه­ی کسی که به انسان، زندگی و هستی اندیشیده­است، عشق را اکسیری دیده و تعریف کرده­است که بر سرشت و روان انسان اثر دگرگون کننده­ای برجای می­نهد. نگارنده در این پژوهش به این نکته که عشق مورد نظر حافظ چه کارکردهای مثبت روانی دارد ، پرداخته است و در انجام کار با استفاده از شیوه تحلیل محتوای کیفی داده­ها را از غزل­های حافظ جمع­آوری و با بهره­یابی از منابع گوناگون تحلیل کرده است. در واکاوی کیفی  غزل­های حافظ از منظر کارکردهای سازنده و مثبت عشق بر انسان، برآیندهای برجسته و تامل­برانگیزی  چون شادی، کمال انسان، جاودانگی، زندگی­بخشی، آگاهی و تنبه و ... دیده شد. در این رویکرد حافظ مسایل و گرفتاری­های کلان و فلسفی انسان تا مسایل شخصی را قابل درمان و حل یافته است.
 

کلیدواژه‌ها

حافظ؛ روان درمانگری؛ غزل؛ عشق

مراجع