وضعیت ملک و املاک در دوره رضا شاه(1320 – 1304)خورشیدی

پژوهش نامه تاریخ

دوره 18، شماره 70، خرداد 1402   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/hstr.2023.1966443.1786

نویسندگان

مصطفی میرزایی¹؛ علی بیگدلی^{* 2}؛ عباسعلی غفاری فرد³

¹دانشجوی دکتری، تاریخ ایران بعد از اسلام، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران([e-mail])

²استاد،گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)([e-mail])

³دانشیار،گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران( [e-mail] )

چکیده

چکیده
از آنجا که سیاست استعمار دولت انگلیسدر خاورمیانه حفظ منافع کمپانی هند شرقی بود و ایران بالطبع دروازۀ هندوستان شناخته می‌شد، این دولت را برآن داشت تا حکومت قاجاریه را که در ضعف به سر می‌بُرد تغییر داده و حکومت مرکزی قدرت‌مندی ایجاد نماید که شخص رضا شاه محصول آن بود. از جمله اقدامات رضا شاه در طول سلطنت، تصرف املاک مرغوب خوانین و مردم بوده که در نوشته حاضر با پژوهش توصیفی و تحلیلی به شناسایی انگیزه‌های رضا شاه در تصرف املاک به وسیله قدرت حاکمه، بکارگیری سیاست های متفاوت برای تصاحب این املاک در کل ایران و بخصوص در شمال و سواحل خزر می‌پردازد. حال پرسش اساسی آن است که تصرف املاک از سوی رضا شاه چه اثراتی در انحطاط یا توسعه طبقات اجتماعی ایران آن‌روزگار چه تاثیری داشته و از حیث نظری و روش‌‌شناختی با استفاده از اسناد تاریخی که منجر به شکاف طبقاتی عمیق(بین فقرا و ثروتمندان) در سطح کشور شده و همچنین ظلم و ستم و اعمال خشونت نسبت به مردم عادی برای به کارگیری در تولید و برداشت محصولات املاک که منجر به بدبینی و ضدیت بر علیه حکومت پهلوی شد،چه نتایجی داشته است. در نتیجه با این دیدگاه، رضا شاه به نوعی گسترش فئودالیسم و ثروت اندوزی را در بخش محدودی از طبقات مسلط و مرفه و شکاف عمیق در طبقات جامعه به وجود آورد.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ رضاشاه؛ خوانین؛ املاک؛ تصرفات

مراجع