بررسی تأثیر مؤلفه‌های برنامه‌های اخلاقی شرکت‌ها بر کاهش رفتارهای غیراخلاقی حسابداران

پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری

مقاله 3، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 8، تیر 1402، صفحه 37-55   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/fbra.2023.1984571.1192

نویسندگان

علی‌اکبر پورفلاح فراغه¹؛ مهدی ساریخانی^{* 2}

¹کارشناسی ارشد حسابداری مدیریت، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران

²استادیار گروه حسابداری، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تأثیر مؤلفه‌های برنامه‌های اخلاقی شرکت‌ها بر کاهش رفتارهای غیراخلاقی حسابداران می‌باشد. از این رو، تأثیر مؤلفه‌های مجازات، نظارت، گزارشگری داخلی، آیین رفتار حرفه‌ای، حمایت اخلاقی و آموزش اخلاق بر رفتارهای غیراخلاقی حسابداران مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش حسابداران و کارکنان امور مالی شرکت‌های تولیدی استان اصفهان در سال 1401 می‌باشد و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. جهت آزمون فرضیه‌های‌پژوهش از روش معادلات ساختاری با رویکرد کمترین مربعات جزیی و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SmartPLS نسخه 3 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که مؤلفه‌های نظارت، مجازات، آیین رفتار حرفه‌ای، حمایت اخلاقی و آموزش اخلاق تأثیر منفی و معناداری بر کاهش رفتارهای غیراخلاقی حسابداران دارند و تأثیر مؤلفه‌ گزارشگری داخلی بر کاهش رفتارهای غیراخلاقی حسابداران منفی اما غیرمعنادار است. همچنین تفاوت مؤلفه‌های برنامه‌های اخلاقی شرکت‌ها بر کاهش رفتارهای غیراخلاقی در بین گروه‌های فرعی حسابداران زن و حسابداران مرد مورد بررسی قرار گرفت که نشان دهنده تفاوت معنادار رابطه حمایت اخلاقی و رفتار غیراخلاقی بین حسابداران زن و حسابداران مرد بود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که به طور کلی شرکت‌ها با اجرای برنامه‌های اخلاقی می‌توانند موجب کاهش رفتارهای غیراخلاقی در حسابداران شوند.

کلیدواژه‌ها

آموزش اخلاق؛ آیین رفتار حرفه‌ای؛ رفتارهای غیراخلاقی حسابداران؛ مؤلفه‌های برنامه‌های اخلاقی

مراجع

Adelopo, I., & Meier, F. (2022). UK professional accounting bodies (PAB): Members’ unethical behaviors and exclusion. Journal of Corporate Accounting & Finance, 33(3), 47-64.

Andreoli, N., & Lefkowitz, J. (2009). Individual and organizational antecedents of misconduct in organizations. Journal of Business Ethics, 85(3), 309–332.

Arjmandniya, A. A., Hejazi, R., Boghosian, A., & Etemadi Eidgahi, S. (2019). Investigating the Effect of Constructing Social Accounts on Accountants' Unethical Behavior: With Mediating Role of Moral Disengagement and Guilt. Journal of Value & Behavioral Accounting, 4(7), 63-102. (In Persian)

Ariely, D., & Mann, H. (2013). A bird’s eye view of unethical behavior: commentary on Trautmann et al. (2013). Perspectives on Psychological Science, 8(5), 498-500.

Basyouni, S. S., & Chahine, E. F. (2011). Fear of punishment and causes of feelings of guilt in samples of Egyptian and Saudi preschool children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1022-1026.

Boda, Z., & Zsolnai, L. (2016). The failure of business ethics. Society and Business review, 11(1), 93-104.

Buchan, H. F. (2005). Ethical decision making in the public accounting profession: An extension of Ajzen’s theory of planned behavior. Journal of Business Ethics, 61, 165-181.

Global Economic Crime Survey. (2020). Fighting fraud: A never‑ending battle. https://www.pwc.com/hu/hu/kiadvanyok/assets/pdf/PwC_Global_Economic_Crime_and_Fraud_Survey_2020.pdf

Goel, S. (2019). Ethical Accounting: The Driver in Recovering Markets. Eurasian Business Perspectives: Proceedings of the 22nd Eurasia Business and Economics Society Conference (pp. 95-106). Springer International Publishing.

Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2022). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM). 3rd Edition. Thousand Oaks: Sage.

Hofeditz, M., Nienaber, A. M., Dysvik, A., & Schewe, G. (2017). “Want to” versus “Have to”: Intrinsic and extrinsic motivators as predictors of compliance behavior intention. Human Resource Management, 56(1), 25–49.

Holmes, K., Marriott, L., & Randal, J. (2012). Ethics and experiments in accounting: A contribution to the debate on measuring ethical behaviour. Pacific Accounting Review, 24 (1), 80-100.

Husain, R., Paul, J., & Koles, B. (2022). The role of brand experience, brand resonance and brand trust in luxury consumption. Journal of Retailing and Consumer Services, 66, 102895.

Jannat, T., Alam, S. S., Ho, Y. H., Omar, N. A., & Lin, C. Y. (2021). Can corporate ethics programs reduce unethical behavior? Threat appraisal or coping appraisal. Journal of Business Ethics, 1-17.

Kaptein, M. (2015). The efectiveness of ethics programs: The role of scope, composition, and sequence. Journal of Business Ethics, 132, 415–431.

Karimabadi, M., Jahangirnia, H., Hajiha, Z., & Gholamijamkarani, R. (2022). Evaluating the Criteria of Professional Conduct in the Independent Audit Quality Profession, Financial Accounting and Auditing Researches, 14(55), 79-101. (In Persian)

Khajavi, S., Etemadi Eidadi, S., & Ghadirian Arani, M. (2020). Islamic ethics: a framework for the compilation of professional accounting practices. Journal Accounting and Social Interests, 10(3), 1-29. (In Persian)

Khozein, A., & Momeni Yanesari, A. (2019). The Investigation on Effect of Negative News Frequency on decreasing in Ethical Behavior of Accountants. Journal of Value & Behavioral Accounting, 3(6), 137-164. (In Persian)

Lin, X., Clay, P. F., Hajli, N., & Dadgar, M. (2018). Investigating the impacts of organizational factors on employees’ unethical behavior within organization in the context of Chinese firms. Journal of Business Ethics, 150, 779-791.

Matthews, L. (2017). Applying multigroup analysis in PLS-SEM: A step-by-step process. Partial least squares path modeling: Basic concepts, methodological issues and applications, 219-243.

Mehrani, S., Saghafi, A., Mousakhani, M., & Sepasi, S. (2011). Factors Affecting Iranian Certified Public Accountant's Ethical Decision Making, Journal of Ethics in Science and Technology, 6(3), 6-12. (In Persian)

Mohammadi, Y. M., & Heyrani, F. (2022). Investigating The Effect of Interaction of Job Type, Gender and Apparent Attractiveness of Auditors on Judging and Understanding Immoral Behaviors, Journal of Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(3), 23-46. (In Persian)

Mubako, G., Bagchi, K., Udo, G., & Marinovic, M. (2021). Personal values and ethical behavior in accounting students. Journal of business ethics, 174, 161-176.

Namazi, M., & Ebrahimi, F. (2016). Modeling and identifying effective factors affecting the intention of reporting financial fraudulent by accountant. Empirical Studies in Financial Accounting, 13(49), 1-28. (In Persian)

Nekmahmud, M., Ramkissoon, H., & Fekete-Farkas, M. (2022). Green purchase and sustainable consumption: A comparative study between European and non-European tourists. Tourism Management Perspectives, 43, 100980.

Nikbakht, M. R., Mehregan, M. R., Safari, H., & Masoudi, J. (2019). The Impact of Developing Ethical Behavior on Improving Professional Accountants' Behavior. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 8(29), 187-202. (In Persian)

Oboh, C. S., Ajibolade, S. O., & Otusanya, O. J. (2020). Ethical decision-making among professional accountants in Nigeria: the influence of ethical ideology, work sector, and types of professional membership. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(2), 389-422.

Rezalouei, A., & Mahdavi, G. (2020). Investigating the Impact of Conformity and Obedience Pressures on Financial Managers' Unethical Decision Making with Emphasis on the Moderating Role of Individual Characteristics. Journal of Value & Behavioral Accounting, 5(9), 81-115. (In Persian)

Remišová, A., Lašáková, A., & Kirchmayer, Z. (2019). Influence of formal ethics program components on managerial ethical behavior. Journal of Business Ethics, 160, 151-166.

Royaee, R., & Bayat, A., (2011). Ethics Training in Accounting: Investigating the Impact of Ethical Motivation on Ethical Behavior, Accounting Research, 3(9), 74-87. (In Persian)

Sadler, E., & Barac, K. (2005). A study of the ethical views of final year South African accounting students, using vignettes as examples. Meditari Accountancy Research, 13(2), 107-128.

Salmanpanah, N., & Talebnia, Gh., (2013). Factors affecting Iranian CPA's ethical judgment, Management accounting, 6(18), 87-96. (In Persian)

Sarikhani, M., Izadinia, N., & Daei-Karimzadeh, S. (2019). Investigating the Whistle-blowing Intentions Using the Theory of Planned Behavior and Moderating Role of Moral Intensity. Financial Accounting Knowledge, 6(1), 75-105. (In Persian)

Shad, S., Zeinali, M., Mohammadi, A., & Nahandi, Y. B. (2021). The Psychological Role of WorkPlace and Organizational Socialization in Improving Auditors' Ethics by Reducing Deviant Behaviors, Journal of Financial and Behavioral Researches in Accounting, 1(1), 87-106. (In Persian)

Tahmasebi, P., & Raznahan, F. (2020). The Impact of Ethical Plans on Job Satisfaction through Perceived Corporate Social Responsibility and Organizational Ethical Environment. Management and Development Process, 33(2), 98-73. (In Persian)

Treviño, L. K., Den Nieuwenboer, N. A., & Kish-Gephart, J. J. (2014). (Un) ethical behavior in organizations. Annual review of psychology, 65, 635-660.

Warren, D. E., Gaspar, J. P., & Laufer, W. S. (2014). Is formal ethics training merely cosmetic? A study of ethics training and ethical organizational culture. Business Ethics Quarterly, 24(1), 85-117.

Weber, J., & Wasieleski, D. M. (2013). Corporate ethics and compliance programs: A report, analysis and critique. Journal of business ethics, 112, 609-626.

Williford, K., & Small, D. (2013). Establishing an effective compliance program: An overview to protecting your organization. Association of corporate counsel.