لاک و مسألۀ معیار

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 11، شماره 24، تیر 1402، صفحه 235-253   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمد حسین اسفندیاری^*

دانش آموخته دکتری فلسفه، گروه فلسفه، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران؛

چکیده

در ادبیات مربوط به مسألۀ معیار جان لاک را روش­گرا معرفی می­کنند: کسی که معیار معرفت را بر مصادیق آن مقدم دانسته و باور دارد بر اساس معیار معرفت می­توان مصادیقی را از آن یافت. با این حال، هیچ تحقیق مستقلی در اثبات این اسناد صورت نگرفته است. این یعنی، مستقلاً استدلال­ها و شواهدی که مؤید روش­گرایی لاک است، ارائه و بررسی نشده­اند. مقالۀ پیش رو به همین امر توجه دارد. از این‌رو، نویسنده پس از بررسی اجمالی مسألۀ معیار و پیشینۀ آن، دلایل و شواهدی له روش­گرا بودنِ لاک ارائه می‌کند که عبارتند از استدلال بر پایۀ انکار معرفت فطری (NIKA)، استدلال بر پایۀ لوح سفید (TRA) و استدلال بر پایۀ ردّ اقتدارگرایی معرفتی. سپس، از چند و چون روش­گرایی او و در واقع، نوع نگاه لاک به معیار معرفت بحث می­شود. در ضمن این بحث، بررسی می­شود که آیا لاک معیار معرفت را ناظر به حصول معرفت می­داند یا توجیه. سپس، از این سخن می­گوییم که چنان­چه معیار معرفت در نظر لاک ناظر به حصول معرفت باشد، آیا باید معرفت­شناسی او را طبیعی­شده قلمداد کرد؛ و اگر بله، بحث از تقدم معیار معرفت بر مصادیق آن، که بحثی هنجاری­ست، چه جایگاهی نزد لاک دارد.

کلیدواژه‌ها

جان لاک؛ مسألۀ معیار؛ روش‌گرایی؛ معرفت فطری؛ لوح سفید؛ اقتدارگرایی معرفتی؛ معرفت‌شناسی طبیعی‌شده

مراجع

بریه، امیل. (1390). تاریخ فلسفۀ قرن هفدهم. اسماعیل سعادت، تهران: هرمس.

ردهد، برایان. (1375). اندیشۀ سیاسی از افلاطون تا ناتو. مرتضی کاخی و اکبر افسری، تهران: آگه، دوم.

لو، ای جاناتان. (1386). کتابِ راهنمای جستار در باب فاهمۀ بشری لاک، ابوالفضل حقیری، تهران: حکمت.

Allen, Keith. (2013). "Locke and Sensitive Knowledge." Journal of the History of Philosophy, vol. 51, no. 2. 249–266.

Chisholm, Roderick M.(1982). The foundations of knowing. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Jolley, Nicholas. (1999). Locke: his philosophical thought. New York: Oxford University Press.

Locke, John. (2004). An Essay concerning Human Understanding. Edited by Roger Woolhouse, London: Penguin Books.

Kornblith, Hilary. (1994). "What Is Naturalistic Epistemology?" In: Naturalizing epistemology, Edited by Hilary Kornblith, Cambridge: The MIT Press, 1-14.

Moore, G. E. (1925). "A Defence of Common Sense." In: Moore, G. E, (2013), Philosophical Papers. New York: Routledge.

Quine, W. V. O. (1969). "Epistemology Naturalized." In: Ontological Relativity and Other Essays, New York: Columbia University Press. 69-90.

Quine, W. V. O. (1995). From Stimulus to Science. Cambridge: Harvard University Press.

Rickless, Samuel C. (2008). "Is Locke's Theory of Knowledge Inconsistent?"  Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 77, No. 1. 83-104.

Rickless, Samuel C. (2015). "Degrees of Certainty and Sensitive Knowledge: A Reply to Soles", Locke Studies, 15: 99-109.

Rockwood, Nathan. (2013). "Is Sensitive Knowledge 'Knowledge'?" Locke Studies, 13: 15-30.

Williamson, Timothy. (2007). The Philosophy of Philosophy. Oxford: Blackwell Publishing.