شناسایی و تحلیل روندهای پژوهش برنامه درسی در آموزش عالی ایران

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 9، دوره 20، شماره 76، خرداد 1402، صفحه 160-180   

نوع مقاله: مقاله مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsre.2023.1982297.2309

نویسندگان

بتول سعیدی¹؛ اصغر سلطانی^{* 2}

¹گروه علوم تربیتی، دانشگاه ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

²دانشیار برنامه درسی، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل روندهای پژوهش برنامه‌درسی در آموزش عالی ایران بود. روش پژوهش، تحلیل محتوای اسنادی از طریق تحلیل مضمون، و ابزار پژوهش نیز چک‌لیست محقق‌ساخته تحلیل مضمون بود. در این پژوهش همه مقالات حوزه برنامه‌درسی آموزش عالی در نشریات علوم تربیتی از سال 1390 تا ابتدای سال 1400، بررسی و با نمونه‌گیری هدفمند، تعداد 1321 مقاله برای مطالعه انتخاب گردید. روش پژوهش در بخش کیفی تحلیل مضمون بود که طی آن مضامین پایه، سازمان­دهنده و فراگیر استخراج شدند. به منظور تحلیل مضامین استخراج شده به شکل کمی، از آماره‌های فراوانی و درصد استفاده شد. روایی ابزار از بُعد محتوایی توسط متخصصان برنامه درسی تایید شد. پایایی ابزار نیز با روش ضریب پایایی هولستی (Holsti's reliability index) برآورد گردید. نتایج نشان داد که مضامین یاددهی - یادگیری، محتواهای موضوعی و حوزه­های محتوایی برنامه درسی، روش­های تدریس و آموزش الکترونیک، بیشترین نمود را در روند‌های پژوهش در برنامه‌درسی آموزش عالی داشتند. از میان عناصر برنامه ‌درسی، عنصر اجرای برنامه ‌درسی مورد توجه بیشتری بود. روش پژوهش کیفی، روش غالب مورد استفاده در پژوهش‌ها بود، دانشجویان عمده‌ترین مشارکت‌کنندگان در پژوهش‌های مورد بررسی بودند و قلمرو مکانی بیشتر پژوهش‌ها، منطقه‌ای بود. به طور کلی این نتیجه حاصل شد که روند پژوهش‌ها در حوزه آموزش عالی از بُعد مولفه‌های مورد بررسی در این پژوهش از توازن مناسبی برخوردار نیستند.  بر این اساس، پیشنهاد می­شود که نشریات با مشخص‌کردن خلأ­ها و نیازها، در فراخوان‌های خود به جذب مقالات تخصصی و ویژه در راستای نیازهای موضوعی پیشنهاد شده در این پژوهش اقدام نمایند.

کلیدواژه‌ها

برنامه درسی؛ روند پژوهش؛ آموزش عالی

مراجع

Abedini Baltork, M., Nasr Esfahani, A. R., & Salehi Omran, E. (2013). A comparison of educational research features; A case study: Higher education review in Iran and the Nederlands. Higher Education Letter, 6(24), 115-132. [In Persian].

Adibmanesh, M. (2021). Evaluation of Two Quarterly Curriculum Studies in Higher Education with a content analysis approach. Higher Education Curriculum Studies, 11(2), 99-118. [In Persian].

Adibmanesh, M., & Nasr Esfahani, A. R. (2016). Methodological considerations of research in curriculum in Iran and the United States. Journal of Curriculum Studies, 11(40), 95-120. [In Persian].

Amjad Zebardast, M. (2015). Research paradigms in studies related to the organization and management of the higher education system: An analysis of the articles of the Higher Education Research and Planning Quarterly. Journal of Iranian Higher Education, 7(4), 61-104. [In Persian].

Arık, R. S., & Türkmen, M. (2009). Analysis of articles in scientific journals published in the field of educational sciences. Western Anatolian Journal of Educational Sciences, 11(1), 1-22.

Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3), 385-405.

Bikmaz, F., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Altinyzüzük, C. A. (2013). The content analysis of PhD theses completed in the field of curriculum and instruction (1974-2009). Education and Science, 38 (168), 288-303.

Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.

Braun, V. & Clarke, V. (2023). Toward good practice in thematic analysis: Avoiding common problems and be(com)ing a knowing researcher. International Journal of Transgender Health. 24 (1), 1-6.

Corbin, J., & Strauss, A. (2015). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (4^th ed.). Thousand Oaks: Sage publications.

Eksioglu, S., Erdogan, D. G., & Karabacak, K. (2014). Research trends in curriculum and instruction field in Spain. The International journal of Educational Researchers, 5(3), 14-26.

Fathi Vajargah, K. (2020). Beyond reconceptualization: Recontextualization/multicontextualization of curriculum studies in Iran (toward new curriculum ecosystems). TCI (Transnational Curriculum Inquiry), 17(2), 57-72.

Hawkins, J. M. (2017). Textual analysis. The SAGE encyclopedia of communication research methods, 4, 1753-1756.

Jahan, J. (2019). Analysis of researches published in the Biannual Journal of University Textbooks; Research and Writing from 1996 to 2017. University Tectbooks, Research and Writing, 22(43), 55-89. [In Persian].

Kamali, H., Yamani Duozi Sorkhabi, M., & Arefi, M. (2023). An analysis of understanding curriculum in higher education studies in Iran. Research and Planning in Higher Education, 27(3), 143-175. [In Persian].

Kozikoğlu, İ., & Senemoğlu, N. (2015). The content analysis of dissertations completed in the field of curriculum and instruction (2009-2014). Education and Science, 40 (182), 29-41.

Majeed, S., & Wani, G. (2018). Trends of research in the field of curriculum studies – India and abroad (2000 to 2018). Research Review Journals, 3(11), 1017-1020.

Moradi, M., & Safikhani, R. (2016). Analysis of public sector accounting researches in Iran and future researches directions. Accounting and Auditing Review, 23(4), 547-574. [In Persian].

Nasrollahinia, F., Vardasbi, F., Shahverdi, R., & Fattahi, M. (2019). Content analysis systematically of Iranian Higher Education Researches, Case study: Articles of the Journal of Higher Education Letter. Higher Education Letter, 12(47), 127-157. [In Persian].

Ozan, C., Köse, E. (2014). Research trends in curriculum and instruction. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.

Popping, R. (2010). Some views on agreement to be used in content analysis studies. Quality & Quantity, 44, 1067-1078.

Pourabbasi, J., Aghaie, A., & Hajian Heidary, M. (2016). Provide a service-oriented architecture for scientific collaboration network in the e-science environment. Journal of Science & Technology Policy, 8(2), 47-63. [In Persian].

Rahimi, B., & Salehi, S. (2020). Thematic analysis of curriculum studies researches to understand the status quo (casestudy: Specialized journals). Higher Education Letter, 13(51), 67-107. [In Persian].

Rahmanpour, M., & Nasr Esfehani, A. R. (2014), Internal and external research methodologies relevant to the curriculum in higher education. Theory and Practice in Curriculum, 1(2), 125-148. [In Persian].

Seraji, F., & Armand, M. (2010). Inspected the conducted research situation in curriculum development in Iran identifying the distance between the current and desired situation. Journal of Curriculum Studies, 4(16), 29-52. [In Persian].

Sharifian, F. (2014). Investigating the appearance of curriculum research and classification of traditions and active experts in it, New Educational Approaches, 9(1), 1-36. [In Persian].

Yadegarzadeh, G. R., Fathi Vajargah, K., Mehrmohammadi, M., & Arefi, M. (2016). An analysis of the necessities and requirements of rethinking the goals, strategies and curricula of specialized doctoral courses. Journal of Research in Teaching, 4(1), 1-18. [in Persian].

Z‌a‌r‌e, M. R., O‌w‌l‌i‌a, M. S., & M‌o‌n‌t‌a‌z‌e‌r‌I, N.  (2013). Forecasting the trend of industrial engeenring reseach using time e series analy. Industrial Engeenerring and Management, 29, 1, 87-100. [In Persian].