مروری بر دوره مس‌وسنگ شمال غرب ایران و پیشنهاداتی برای حوزه گسترش سنت دالما

پیام باستان‌شناس

دوره 10، شماره 19، شهریور 1392، صفحه 37-50   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محسن حیدری^*

دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه زاهدان، زاهدان، ایران.

چکیده

یکی از دوره‌­ها و فرهنگ­هایی که در شمال غرب ایران کمتر به آن توجه شده، دوره مس‌وسنگ و سنت سفالی دالماست. متأسفانه، اطلاعات ما از این دوره بسیار مختصر و تنها محدود به چند مقاله و گزارشنه چندان مفصل است. این سنت سفالی دارای حوزه گسترش نسبتاً وسیعی از شمال غرب ایران تا زاگرس مرکزی است و شامل سفال‌های منقوش، سفال‌هایی با تزیینات حجمی (نقش کنده، فشاری، پانچی و افزوده)، سفال‌های ساده و با پوشش گلی غلیظ قرمز است. به نظر می­‌رسد که سفال‌های منقوش تداوم سفال‌های دوره پیشین، یعنی فرهنگ حاجی­ فیروز بوده وسفال‌های با تزئینات فشاری، کنده، پانچی و افزوده فاقد پیشینه­‌ای در منطقه هستند واحتمالاً این نوع سفال‌ها از منطقه­ای دیگر به این منطقه وارد شده­اند. متأسفانه، با وجود آنکه مدل‌هاو نظریه‌­های گوناگونی در مورد گسترش سنت سفالی دالما ارائه شده، اما هنوز از نحوه گسترش آن اطلاعی در دست نیست. آیا گسترش این سنت سفالی بواسطه کوچ‌­نشینان روی داده یا مهاجرت؟ انتقال ایده سبکی در این بین تأثیرگذار بوده یا عواملی دیگر؟ این ابهام بدلیل عدم انجام پژوهش‌های دقیق منطقه‌‌ای و فرامنطقه‌­ای همچنان به قوت خود باقی است.

کلیدواژه‌ها

دوره مس‌وسنگ؛ سنت سفالی دالما؛ شمال غرب ایران؛ زاگرس مرکزی؛ حوزه گسترش

مراجع