بررسی موضوع تهیگی در آیین بودا بنا بر متنی ختنی از کتاب زمبسته

پیام باستان‌شناس

دوره 10، شماره 19، شهریور 1392، صفحه 151-164   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

فریبا شریفیان^*

دانش‌آموخته دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

مطالعه زبان‌های ایرانی باستان و میانه نقش به سزایی در روشن‌سازی آداب، فرهنگ و اوضاع سیاسی و اجتماعی، نیز پندارها و باورهای مردم ایران باستان دارد. شناخت فرهنگ ایران باستان و پیشینه زبان فارسی، به ویژه در زمینه واژگان تنها از طریق فارسی باستان و فارسی میانه، که فارسی نو ادامه آن‌ها است، کافی نیست بلکه بررسی علمی و تجزیه و تحلیل دیگر زبان‌های ایرانی از دوره باستان تا دوره نو ضروری است. از این میان زبان ختنی از زبان‌های ایرانی میانه شرقی است که مطالعه و بررسی آن در سده اخیر، به سبب ویژگی‌های زبانی و غنای فرهنگی و پیوستگی آن با آیین بودایی و زبان و ادب سنکسریت، گسترش چشم‌گیری یافته است. این زبان در ختن رواج داشته که پایگاه آیین بودا نیز بوده است. در این پژوهش به معرفی سرزمین ختن، زبان ختنی و جایگاه آن در میان زبان‌های ایرانی،معرفی کوتاه کتاب زمبسته (Zambasta) که مجموعه‌ای از آموزه‌های دین بودا به زبان ختنی را در بر دارد، وزن شعر در زبان ختنی، تاریخچه مختصری از بودایی‌گرایی در ایران و مسأله تهیگی در آیین بودا پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

زبان‌های ایرانی میانه شرقی؛ زبان سکایی؛ ختن؛ آیین بودایی؛ مکتب مهایانه؛ کتاب زمبسته

مراجع