فراتحلیل رابطه حمایت اجتماعی و عملکرد تحصیلی

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 16، شماره 62، شهریور 1402، صفحه 37-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1973799.2805

نویسندگان

عمادالدین احراری^{* 1}؛ جواد مصرآبادی²؛ سیدقاسم مصلح³

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

²استاد روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

³دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

چکیده

حمایت اجتماعی به­عنوان متغیری مرتبط و تأثیرگذار بر عملکرد تحصیلی، در پژوهش‌های متعددی مورد بررسی قرار گرفته که نتایج متفاوت و بعضاً متناقض این پژوهش‌ها، ضرورت یک مطالعه فراتحلیلی را برجسته می‌سازد. پژوهش حاضر با هدف ترکیب یافته‌های 12 سال پژوهش‌ که در داخل و خارج کشور به بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی و عملکرد تحصیلی پرداخته بودند، انجام شد. جامعه آماری شامل پژوهش‌های داخلی و خارجی چاپ‌شده و در دسترس مرتبط با موضوع بود که به ترتیب در سال‌های 1400-1389 و 2021-2009 انتشار یافته‌اند. براساس ملاک‌های ورود و خروج 55 پژوهش و 101 اندازه اثر برگزیده شد که درنهایت پس از تحلیل حساسیت و حذف اندازه اثرهای افراطی 79 اندازه اثر وارد تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که اندازه اثر ترکیبی برای مدل ثابت 189/0 و برای مدل تصادفی 220/0 بود. در این پژوهش، جنسیت و سن به ترتیب به‌عنوان متغیرهای تعدیل‌کننده کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین اندازه اثرهای  رابطه حمایت اجتماعی و عملکرد تحصیلی براساس جنسیت تفاوت معناداری وجود نداشت. همچنین نتایج فرارگرسیون نشان داد که با افزایش میانگین سنی از میزان اندازه اثر به مقدار بسیار ناچیز و معناداری کاسته می‌شود و سهم اندکی از ناهمگنی کل توسط میانگین سنی پژوهش‌های اولیه تبیین می‌شود. درنتیجه بر مبنای اندازه اثرهای به‌دست‌آمده حمایت اجتماعی در افزایش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

حمایت اجتماعی؛ عملکرد تحصیلی؛ فراتحلیل

مراجع

احراری، عمادالدین، نجفی، محمود و محمدی­فر، محمدعلی. (1397). رابطة هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای حرمت خود و حمایت اجتماعی. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 15(30)، 1-28.‎

اوضاعی، نسرین، احمدی، غلامعلی و عظیم­پور، احسان. (1400). تأثیر ادراک از محیط یادگیری و درگیری تحصیلی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر دورۀ دوم متوسطه: نقش میانجیگری خودکارآمدی تحصیلی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 22(1)، 168-181.

پورسید، سیدمهدی، متولی، محمدمسعود، پورسید، سیدرضا و براهیمی، زهرا (1394). رابطه استرس ادراک‌شده، کمال‌گرایی و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان. دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 8(3)، 187-194.

تمنایی­فر، محمدرضا و منصوری­نیک، اعظم. (1393). ارتباط ویژگی­های شخصیتی، حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی با عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 20(1)، 149-166.

 سبزی­خوشنامی، محمد، اباذری، زینب و قاسم­زاده، داود. (1396). بررسی رابطه حمایت اجتماعی و تجربه دوره تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته‌های توان‌بخشی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران در سال تحصیلی 94-95. فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، 8(3)، 137-155.

سورگی، سیروس، غنی­فر، محمد­حسن، اسدی­یونسی، محمدرضا و آهی، قاسم. (1399). اثربخشی خودمهارگری هیجانی بر سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان. فصلنامه سلامت روان کودک، ۷­(۳)، 40-52.

سیف­زاده، علی، حقیقتیان، منصور و مهاجرانی، علی‌اصغر. (1398). حمایت اجتماعی ادراک‌شده و انزوای اجتماعی در سالمندان.‎ تصویر سلامت، 10(4)، 300-309.

شیربندی، محترم، کاکایی، سجاد، چراغی­کهره، عرفان و شریفی، حسین. (1399، 24 اسفند). رابطه هوش هیجانی و حمایت اجتماعی با پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان مقطع متوسطه شهر هلیلان. سومین همایش بین­المللی روانشناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی ایران، همدان، ایران. 1-9.

صفایی، مریم، رضایی، علی‌محمد و طالع­پسند، سیاوش. (1398). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی براساس حمایت خانواده، حمایت دوستان و دیگران: نقش میانجی خودکارآمدی تحصیلی، تاب‌آوری تحصیلی و مجذوبیت تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 15(52)، 239-268.

ضیایی، سهیلا. (1393). ارتباط استرس آموزش بالینی با استرس رویدادهای زندگی، خودکارآمدی، حمایت اجتماعی، روش‌های مقابله با استرس و عملکرد تحصیلی در دانشجویان مامایی. دوماهنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 7(4)، 249-256.

فیضی، ایوب و مصرآبادی، جواد. (1394). فراتحلیل اثربخشی روش­های تدریس گروهی بر انواع شاخص‌های شناختی، عاطفی و اجتماعی فراگیران. نوآوری­های آموزشی، 14(4)، 100-123.

کارشکی، حسین و محسنی، نیک­چهره. (1395). انگیزش در یادگیری و آموزش: نظریه‌ها و کاربردها. تهران: آوای نور.

محمدی­مولود، سعید و زوار، تقی. (1399). رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی: یک مطالعه فراتحلیلی. علوم تربیتی، 27(1)، 161-182.

مرادی، ندا، حاجی­یخچالی، علیرضا و مروتی، ذکراله. (1394). رابطه علی مدیریت زمان و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با بهزیستی روان‌شناختی و عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری تنیدگی تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. دست آوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روان شناسی)، 22(1)، 209-226.

مصرآبادی، جواد. (1395). فراتحلیل مفاهیم، نرم‌افزار و گزارش‌نویسی. تبریز: انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

میردریکوند، فیروز، حسین­نژاد، غلام‌رضا، علی­عسگری، مجید و ادیب­منش، مرزبان. (1394). بررسی تأثیر روش تدریس فعال بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم پایه سوم راهنمایی شهر اندیمشک. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 12(47)، 133-144.

وحیدی، زهرا و براتعلی، مریم. (1396). پیش‌بینی میزان عملکرد تحصیلی دانش­آموزان متوسطه براساس مهارت‌های فراشناختی و خودنظم­­­­­بخشی. دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 10(2)، 103-114.

Ahrari, E., Najafi, M., & Mohammadifar, M. (2018). The Relation of Emotional Intelligence and Academic Achievement: The Mediating Role of Self-Esteem and Social Support. Journal of Educational Psychology Studies, 15(30), 1-28. [In Persian]

Bal-Taştan, S., Davoudi, S. M. M., Masalimova, A. R., Bersanov, A. S., Kurbanov, R. A., Boiarchuk, A. V., & Pavlushin, A. A. (2018). The impacts of teacher’s efficacy and motivation on student’s academic achievement in science education among secondary and high school students. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(6), 2353-2366.

Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual review of psychology, 52(1), 1-26.

Bisson, K. H. (2017). The Effect of anxiety and depression on college students’ academic performance: Exploring social Support as a moderator. master’s thesis, Abilene Christian University, Electronic Thesis and Dissertations.

Browning, M. H., & Rigolon, A. (2019). School green space and its impact on academic performance: A systematic literature review. International journal of environmental research and public health, 16(3), 429.

Chadwick, K. A., & Collins, P. A. (2015). Examining the relationship between social support availability, urban center size, and self-perceived mental health of recent immigrants to Canada: a mixed-methods analysis. Social Science & Medicine, 128, 220-230.

China, F. T. (2015). The Relationship Between Social Support, Social Adjustment, Academic Adjustment, and Academic Performance Among College Students in Tanzania. Doctoral dissertation, The Azad University of Tanzania.

Choi, C., Lee, J., Yoo, M. S., & Ko, E. (2019). South Korean children's academic achievement and subjective well-being: The mediation of academic stress and the moderation of perceived fairness of parents and teachers. Children and Youth Services Review, 100, 22-30.

Chu, P. S., Saucier, D. A., & Hafner, E. (2010). Meta-analysis of the relationships between social support and well-being in children and adolescents. Journal of social and clinical psychology, 29(6), 624-645.

Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist, 59(8), 676-684.

D’Alessio, F. A., Avolio, B. E., & Charles, V. (2019). Studying the impact of critical thinking on the academic performance of executive MBA students. Thinking Skills and Creativity, 31, 275-283.

Feizy, A., Mesrābādi, J. (2015). Meta-analysis of effectiveness of group teaching methods on learners’ cognitive, emotional and social indicators. Educational Innovations, 14(4), 100-123. [In Persian]

Francis, B. K., & Babu, S. S. (2019). Predicting academic performance of students using a hybrid data mining approach. Journal of medical systems, 43(6), 1-15.

George, L. K., Okun, M. A., & Landerman, R. (1985). Age as a moderator of the determinants of life satisfaction. Research on Aging, 7, 209–233.

Higgins, J. P., Thompson, S. G., Deeks, J. J., & Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. British Medical Journal, 327(7414), 557-560.

Iglesia, G. D, Stover, J. B., & Liporace, M. F. (2014). Perceived social support and academic achievement in Argentinean college students. Europe's Journal of Psychology, 10(4), 637–649.

Jensen, M. P., Smith, A. E., Bombardier, C. H., Yorkston, K. M., Miró, J., & Molton, I. R. (2014). Social support, depression, and physical disability: age and diagnostic group effects. Disability and health journal, 7(2), 164-172.

Kareshki, H. & Mohseni, N. (2016). Motivation in Learning and Instruction (theories and applications). Tehran: Avayenoor.

Kaur, K. & Beri, N. (2020).  Social support and academic success: a correlational study. Journal of critical reviews, 7(19), 1925-1929.

Keat, K. L.W., Chin, W.S., & Seong, L.C. (2018). Undergraduates’ Academic Performance, Self-Esteem and Perceived Social Support as Determinants of Perceived Stress. International Journal of Human Resource Studies, 8(4), 95-111.

Li, J., Han, X., Wang, W., Sun, G., & Cheng, Z. (2018). How social support influences university students' academic achievement and emotional exhaustion: The mediating role of self-esteem. Learning and Individual Differences, 61, 120-126.

Mesrabadi, J. (2016). Meta Analysis: Concept, Software & Reporting. Tabriz: Azarbaijan Shahid Madani University. [In Persian]

Mezuk, B., Ratliff, S., Concha, J. B., Abdou, C. M., Rafferty, J., Lee, H., & Jackson, J. S. (2017). Stress, self-regulation, and context: Evidence from the health and retirement survey. SSM-population health, 3, 455-463.

Mir Darikvand, F., Haji Husainnezhad, G. R, Ali Asgari, M., & Adibmanesh, M. (2016). The effect of active teaching method on academic performance in science: the case of 3rd grade junior high school students in Andimeshk city (2010-2011). Research in Curriculum Planning, 12(47), 133-144. [In Persian]

Mohammadi molod, S., zavvar, T. (2020). The relationship between emotional intelligence and academic achievement: a meta-analysis study. Journal of Educational Scinces, 27(1), 161-182. [In Persian]

Moradi, N., Hajiyakhchali, A., Morovati, Z. (2015). Investigating the Causal Relationship of Time Management and Perceived Social Support with Psychological Well-Being and Academic Performance. Journal of Psychological Achievements, 22(1), 209-226. [In Persian]

Ogbeide, D., & Ugwu, C. (2016). Relationship between social support and academic performance among undergraduate students of Madonna University. Nigeria. Global Journal of Applied, Management and Social Sciences (GOJAMSS), 13, 70-77.

Ozayi, N., Ahmadi, G., & Azimpoor, E. (2021). The effect of perceptions of learning environment and academic engagement on academic performance of secondary school male students: The mediating role of academic self-efficacy. Knowledge & Research in Applied Psychology, 22(1), 168-181. [In Persian]

Ozsaban, A., Turan, N., & Hatice, K. A. Y. A. (2019). Resilience in nursing students: The effect of academic stress and social support. Clinical and Experimental Health Sciences, 9(1), 69-76.

Pascoe, M. C., Hetrick, S. E., & Parker, A. G. (2020). The impact of stress on students in secondary school and higher education. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 104-112.

Pourseyyed, S. M., Motevalli, M. M., Pourseyyed, S. R., & Barahimi, Z. (2015). Relationship of Perceived Stress, Perfectionism and Social Support with Students’ Academic Burnout and Academic Performance. Educ Strategy Med Sci, 8(3), 187-194. [In Persian]

Quílez-Robres, A., Moyano, N., & Cortés-Pascual, A. (2021). Motivational, Emotional, and Social Factors Explain Academic Achievement in Children Aged 6–12 Years: A Meta-Analysis. Education Sciences, 11(9), 513.

Richardson, M., Abraham, C., & Bond, R. (2012). Psychological correlates of university students' academic performance: a systematic review and meta-analysis. Psychological bulletin, 138(2), 353.

Rodriguez, M. S., & Cohen, S. (1998). Social support. Encyclopedia of mental health, 3(2), 535-544.

Sabzi khoshnami, M., Abazari, Z., & Qasemzade, D. (2016). Investigating the Relationship between Social Support and Study Experience with Academic Performance of Rehabilitation Students of Tehran University of Wellbeing and Rehabilitation Sciences in the Academic Year 94-95. Journal of Iranian Higher Education, 8(3), 137-155. [In Persian]

Safaee, M., rezaei, A., Talepasand, S. (2019). Predict academic performance based on family support, Friends Support and Others Support: The Mediating Role of Academic Self-Efficacy, Academic Resilience and Academic Engagement. Educational Psychology, 15(52), 239-268. [In Persian]

Seyfzadeh, A., Haghighatian, M., & Mohajerani, A. (2020). Perceived social support and social isolation in the older adults. Depiction of Health, 10(4), 300-309. [In Persian]

Shirbandi, M., Kakayi, S., Cheraqi Kohreh, E., & Sharifi, H. (2021, March 14). The relationship between emotional intelligence and social support with academic achievement in high school students in Hililan. 3rd International Conference on Psychology, Educational Sciences & Social Studies, Hamedan, Iran. 1-9. [In Persian]

Soe, T. T. (2020). The Relationship of Social Support with Academic Achievement and Career Aspiration of Grade-8 Students in Myanmar. Technium Soc. Sci. J., 9, 144.

Soorgi, C., Ghanifar, M., Asadi Yoonesi. M. R. & Ahi, Q. (2020). The effectiveness of emotional self-control on students' academic vitality and academic performance. Quarterly Journal of Child Mental Health, 7(3), 40-52. [In Persian]

Tamannaeifar M R, Mansourinik A. (2014). The relationship between personality characteristics, social support and life satisfaction with university students’ academic performance. IRPHE, 20(1), 149-166. [In Persian]

Vahidi, Z., & baratali, M. (2017). Predicting Academic Performance of high School Students Based on Meta-Cognitive Skills and Self-Regulation. Educ Strategy Med Sci, 10(2), 103-114. [In Persian]

Ziaee, S. (2014). Relationship of Clinical Instruction Stress with Life Events Stress, Self-Efficiency, Social Support, Stress Coping Strategies and Academic Performance in Midwifery Students. Educ Strategy Med Sci, 7(4), 249-256. [In Persian]