خالدی خدای آتش پیروزی اورارتوها

پیام باستان‌شناس

مقاله 8، دوره 9، شماره 18، اسفند 1391، صفحه 125-142   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مریم دارا^*

دانش‌آموخته دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، تهران، ایران.

چکیده

آتش نزد مردم باستان محترم بود ولی این پدیده نزد اورارتو­ها کم­تر بررسی شده است. معمولاً اقوام باستانی خدایی با خویشکاری آتش را می­‌پرستیدند، ولی نزد اورارتوها این گونه نیست. این موضوع عجیب به نظر می‌­رسد، چون اورارتوها در محیطی سردسیر می­‌زیستند و آتش می‌­بایستی نزد آنان از اهمیت خاصی برخوردار بوده باشد. در متون سلطنتی اورارتویی اشارۀ مستقیمی به اهمیت آتش یا وجود خدایی با خویشکاری ویژۀ آتش به دست نیامده است، ولی با کمی تأمل بر تعدادی از آثار اورارتویی می­‌توان رد پای خویشکاری خدای آتش­ را در مهم­ترین خدای اورارتوها، خالدی، مشاهده کرد. هدف مقاله حاضر این است که با بررسی شواهد، از جمله نقش خالدی بر سپری از محوطۀ باستانی انزاف و آتش‌دان­های معبد آیانیس نشان دهد که آتشی ویژۀ خالدی روشن می­‌شد و می­‌توان آن را «آتش پیروزی» خواند و خالدی را نیز می‌­توان «خدای آتش» دانست. آتش خالدی همۀ مشخصات «آتش پیروزی» را اعم از «همیشه سوزی» و «ارتباط با خدای پیروزی» و «روشن نگه داشته شدن آن در معابد» و احتمالاً «اهدای پیشکشی» دارد.

کلیدواژه‌ها

آتش پیروزی؛ آتشدان آیانیس؛ انزاف علیا؛ اورارتوها؛ خالدی؛ خدای آتش

مراجع