بررسی وضعیت معیشتی مناطق باستانی ایران در دوره اشکانی بر اساس مطالعه آزمایشگاهی استخوان‌های انسانی کشف‌شده از محوطه‌های این دوره

پیام باستان‌شناس

دوره 9، شماره 17، شهریور 1391، صفحه 113-126   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

طاهره عزیزی‌پور^{* 1}؛ فرهنگ خادمی ندوشن²؛ محمد لامعی رشتی³

¹استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران.

²دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

³استاد، آزمایشگاه واندوگراف سازمان انرژی اتمی ایران، تهران، ایران.

چکیده

پی بردن به وضعیت زیست‌محیطی و الگوی معیشتی در محوطه‌های باستانی یکی از مسائل مهم در مطالعات باستان‌شناسی است. باستان‌شناسان از روش­‌های گوناگونی برای انجام این مطالعات استفاده می‌کنند؛ یکی از این روش­‌ها بررسی وضعیت غذایی از طریق اندازه‌گیری و مطالعه عناصر تشکیل‌دهنده اسکلت‌­های باستانی است. اشکانیان در طول سالهای ۲۳۸ پ.م تا ۲۲۴ م بر ایران حکومت کردند. آن‌ها به مرور قلمرو خود را از شرق به غرب گسترش داده و نواحی جدیدی را به قلمرو خود افزودند. گسترش قلمرو اشکانی باعث شد که مناطق متنوعی از نظر زیست‌محیطی در قلمروی این پادشاهی بگنجد. تنوع زیست‌محیطی باعث ایجاد تنوع غذایی در محوطه‌های مختلف بازمانده از این دوره شد. تجزیه عنصری دندان­‌های اسکلت­‌های انسانی که از محوطه‌ها و گورستان­‌های دوره اشکانی به دست آمده، اطلاعات ارزشمندی را درباره الگوی غذایی مردمان این دوره در اختیار ما قرار می­‌دهد. در این مقاله با هدف دستیابی به اطلاعاتی درباره وضعیت غذایی در دوره اشکانی با استفاده از دستگاه PIXE  (گسیل پرتو X در اثر بر انگیختگی با پروتون) به تجزیه عنصری دندان‌های اسکلت‌های انسانی این دوره می­‌پردازیم. دندان‌­های مورد مطالعه از شیان، خرند، گنداب، ولیران و نخل ابراهیمی به دست آمده‌اند. آهن، کلسیم، استرانسیوم، روی و فسفر عناصری هستند که در این پژوهش مورد تأکید قرار می‌­گیرند. در این پژوهش موفق به کسب اطلاعاتی درباره نوع غذاهای مصرفی وتنوع غذایی در جوامع مورد مطالعه در دوره اشکانی شده­‌ایم.

کلیدواژه‌ها

دوره اشکانی؛ الگوی غذایی؛ PIXE؛ آهن؛ کلسیم؛ استرانسیوم؛ روی؛ فسفر

مراجع