شیوۀ چینش اشعار در دیوان سایری

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 6، دوره 19، شماره 33، خرداد 1402، صفحه 67-82   

نوع مقاله: مقاله مروری

نویسندگان

ثریا اسلامی خو¹؛ محمد حکیم آذر^{* 2}؛ اصغر رضاپوریان³

¹دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شهر کرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.

²هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد واحد شهرکرد شهرکرد ایران

³گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، شهرکرد

چکیده

چینش اشعار در دیوان بیشتر شاعران بر اساس حروف الفبای قوافی شعر شاعراست اما بعضی از شاعران روش‏ دیگری برای چینش شعر در دیوان خود به‌کاربرده‌اند ازجملۀ این شاعران سایری مشهدی است. او شاعر شیعه‌مذهب دورۀ صفوی است که چیدمان شعرش را بر اساس تکرار چشمی واژگان قرار داده است. شگردهایی که در به کار بردن واژگان تکراری داشته باعث افزایش موسیقی، ضرب‌آهنگ، پیوستگی و انسجام متنش شده و سبک شعری خاصی را این‌گونه برای خود ایجاد کرده است. واژگان تکراری در شعرش گاهی نشانه‌های آشکار و پنهانی همراه خود دارند که به‌صورت آوایی و معنایی، ساختار متن را می‌سازند و بر احساس و موضوع موردنظر شاعر تأکید می‌کنند. ازآنجایی که سبک جدا از جهان‌بینی، شخصیت و روحیات شاعر نیست می‌توان با شناسایی شیوۀ منحصربه‌فرد شاعر در چیدن اشعار در دیوانش، با مختصات ‌فکری شاعر آشنا و از هدف شاعر در به کار بردن این شیوه خاص آگاه شد. هدف وی از این تکرار آگاهانه، اهمیت دادن به موضوع و جلب توجه مخاطب است، آو با تلقین و تکرار، عواطف زودگذر را در ذهن‌ها رسوخ می‌دهد واینگونه توانسته است رابطۀ جدانشدنی میان لفظ و معنی را به‌وضوح نمایش دهد.از بررسی تکرار واژه ها در شعرش نتیجه‌گیری می‌شود که وی شاعری معناگرا و طبیعت‌گراست. در این پژوهش از روش کتابخانه‏ای و روش تحلیلی ـ آماری، استفاده‌شده است.

کلیدواژه‌ها

تصحیح نسخه؛ سایری؛ دیوان سایری؛ شعر دورۀ صفوی