نگاهی تحلیلی به نقوش نمادین و نمادهای آیینی در هنر هخامنشی

پیام باستان‌شناس

دوره 7، شماره 14، اسفند 1389، صفحه 101-128   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

ایرج رضایی^*

دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دوران تاریخی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

اگر چه هنوز درباره مذهب هخامنشیان ابهامات زیادی وجود دارد، اما شواهد موجود نشان می‌دهند که در این دوره نیز مانند دیگر ادوار باستانیِ خاور نزدیک، مذهب و سنت‌های آیینی‌ نقش بسیار مؤثر و پررنگی در زندگی مردم داشته‌اند. چنان‌که از آثار بر جای مانده از این دوره پیداست بسیاری از نقوش هنری هخامنشی نمادین بوده و پیوند غیر قابل انکاری با مفاهیم مذهبی دارند. از طرفی اگرچه بسیاری از این نقوش، پیش از دورة هخامنشی نیز در میان دیگر ملل خاور نزدیک رایج بوده و حتی آشکارا مفهوم مذهبی داشته‌اند، اما تصور می‌شود که ظهور مجدد این نقوش در دوره هخامنشی در قالبی جدید و در ارتباط با اعتقادات مزداییِ آن‌ها بوده است. شاخص‌ترین نقوش آیینی و نمادین که در این مقاله به صورت مفصل‌تر به آنها پرداخته می‌شود عبارتند از نقش پیکرة بالدار، خورشید، ستاره، ماه، آتشدان و برسم.

کلیدواژه‌ها

هخامنشیان؛ نمادهای مذهبی؛ ماه؛ ستاره؛ خورشید؛ قرص بالدار؛ چرخ؛ نیم تنه محاط در دایره؛ برسم؛ آتشدان

مراجع