تحلیل عرفانی مفهوم الست در آثار منظوم عطار

عرفان اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 تیر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.703934

نویسندگان

لیلا موسوی^{* 1}؛ سیاوش مرادی^{* 2}؛ حسین آریان³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.نویسنده مسئول:

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

عالم ذر یا الست برای هر انسانی منحصر به فرد است.بدین معنا که قبل از این که کالبد جسمی او پای در این جهان نهد،به لحاظ روحانی میثاقی با پروردگار می بندد.عالم الست قابل رویت و مشاهده نمی باشد.حال چگونه آن را درک کنیم ،از این که آدمی ذاتا پاک ومنزه به عالم می آید اما با توجه به شرایط و آزمونی که از طرف خداوند برای او به رقم میخورد،گاهی قادر به مبارزه با نفس خاطی نیست و به چاه ذلت سقوط می کند.اما زمان توبه ،همان بازگشت به عالم الست است .لحظه ای که پیام های الهی را دریافت می کند و از نو با پروردگار خویش پیمان می بندد. معنای الست برگرفته از آیه کریمه قرآن است، که می‌فرماید: أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَى. در عرفان و ادبیات و متون عرفانی به این مهم بسیار پرداخته‌شده است. شاعران وعارفان و فلاسفه از منظر خود این موضوع را موردبررسی قرار داده‌اند و همه متّفق القول به یک نتیجه رسیده‌اند که الست همان بی زمانی است که در آن خداوند اراده کرد بر بنده خود نمایان کند ربّانیت خویش را واقرار بگیرداز وی بندگی در برابر حضرت احدیّت. در این پژوهش سعی بر آن شده‌است که پس از واکاوی اجمالی درباره واژه الست و بررسی آن از دیدگاه فلسفه وعرفان، وبیان نظریه ها، و نگاه عطار به این مهم مورد کاوش قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

الست؛ قرآن؛ ادبیات؛ عرفان؛ عطّار

مراجع