مطالعه وضعیت اقتصادی اشکانیان در دوران مهرداد اول و مهرداد دوم، براساس آزمایش سکه‌های نقره (یک درهمی) بوسیله دستگاه XRF

پیام باستان‌شناس

دوره 7، شماره 13، شهریور 1389، صفحه 91-100   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی سبزعلی^{* 1}؛ علیرضا گودرزی²؛ مصطفی خزایی کوهپر¹؛ فرهنگ خادمی ندوشن³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

سکه­‌ها یکی از شاخص­‌ترین داده‌­های باستان­‌شناختی برای مطالعه دوره طولانی اشکانی که اطلاعات کمی در ارتباط با آن وجود دارد، به شمار می‌روند. تجزیه عنصری سکه­‌ها و تعیین مقدار عناصر به‌کار رفته در آن‌ها رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ـ سیاسی دوره ضربشان دارد. در این پژوهش ۱۲ نمونه سکه نقره یک درهمی مهرداد اول (نمونه­‌های ۱-۸) و مهرداد دوم (نمونه­‌های ۹-۱۲) بوسیله دستگاه XRF آنالیز شد. نتیجه آزمایش مذکور نشان داد که در دوره مهرداد اول مقدار نقره موجود در سکه­‌ها بین ۹۶/۸۶۹ تا ۹۰/۸۶۳ درصد است. این میزان بالای نقره در سکه‌­های این پادشاه اشاره به توان بالای اقتصادی اشکانیان دارد که نتیجه تصرف راه‌های تجاری بین‌النهرین و غنایم حاصل از غارت معابد غنی الیمایی بوده است. در آزمایش نمونه­‌های مربوط به مهرداد دوم می‌بینیم که میزان نقره در سکه‌­های این پادشاه از ۹۵/۶۷۱ تا ۶۵/۹۹۵ درصد در نوسان است. کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره به‌کار رفته در سکه­‌های اواخر حکومت مهرداد دوم را می­‌توان در راستای استقلال گودرز، تسلط وی بر بابل و راه‌های تجاری آن و همچنین، از دست رفتن شوش در اواخر حکومت مهرداد تفسیر کرد. با از دست رفتن این مناطق پر درآمد تجاری، پارتی‌ها در این برهه زمانی از لحاظ اقتصادی دچار مشکل شدند. به‌همین خاطر، ضرابخانه­‌ها به دلیل کمبود منابع مورد نیاز، درصد نقره را کاهش داده و عنصر کم­‌بهای مس را افزایش داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

اشکانیان؛ وضعیت اقتصادی؛ مهرداد اول؛ مهرداد دوم؛ آنالیز سکه؛ XRF

مراجع