بررسی اجمالی ویژگی‌های دستوری زبان خوارزمی و سنجش آن با زبان سغدی

پیام باستان‌شناس

دوره 7، شماره 13، شهریور 1389، صفحه 117-125   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مرجانه الهی^*

دانش‌آموخته دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

در این گفتار نخست، خط و زبان خوارزمی و بن‌مایه‌های آنان در دوران باستان و میانه و نیز در زمان پس از ظهور اسلام در ماوراءالنهر و آثار بجای‌مانده از آنان بررسی می‌شود. سپس دربارة ویژگیهای دستوری زبان خوارزمی به تفصیل سخن رانده می‌شود و با یکی از زبانهای بسیار مهم ایرانی‌میانه شرقی، یعنی سغدی سنجیده می‌گردد. در جای‌جای این گفتار این دو زبان چه از نگر دستوری و چه از نگر واژگانی مورد سنجش قرار می‌گیرند و پیوند و پیوستگی آنان هرچه بهتر نشان داده می‌شود. از سویی دیگر کوشش شده است تا ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد دستوری که تنها مختص زبان خوارزمی است چونان: قانون وقف، اصل پیشگرایی یا صدارت‌طلبی، توالی پسوندها و... به تفصیل بیان شوند. در پایان نیز نمونه‌هایی چند از واژگان مشترک خوارزمی و سغدی که نماینده گروه زبانهای ایرانی‌میانه شرقی هستند با زبان پشتو که امروزه بازماندة زبان خوارزمی به شمار می‌آید، ارائه شده‌است تا پیوستگی این زبان‌ها به یکدیگر بدرستی نمایان گردد.

کلیدواژه‌ها

آرامی؛ اوستایی؛ ایرانی جدید؛ ایرانی شرقی؛ ماضی افزونه‌دار

مراجع