تحلیل و مقایسه شگردهای زبانی در دو رمان «اهل غرق» و «العصفوریه» (درهم‌تنیدگی واقعیت و خیال در وصف تنگنا‌های اجتماعی-سیاسی)

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2023.1984648.2553

نویسندگان

علی سلیمی^{* 1}؛ مصیب قبادی²

¹دانشگاه رازی- هیئت علمی

²دانش آموخته دکتری دانشگاه رازی

چکیده

در رئالیسم‌جادویی، همواره خیال با واقعیت روزمره توأم می‌گردد که در نتیجه آن، اثری ادبی با آمیزه-ای غیر قابل انفکاک از واقعیت و تخیل پدید می‌آید. دو رمان «اهل غرق» از منیرو روانی‌پور و «العصفوریه» (تیمارستان) اثر نویسنده سعودی‌تبار غازی القصیبی، به شیوه‌ی رئالیسم جادویی و با دغدغه‌های ژرف انسانی نگارش یافته‌اند. درون‌مایه هر دو رمان، وصف تنگنا‌های سیاسی-اجتماعی با درهم‌تنیدگی واقعیت با خیال است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مکتب ادبیات تطبیقی امریکائی، مسئله زبان و ویژگی‌های آن در دو رمان مذکور را بررسی نموده، می‌کوشد به این پرسش پاسخ گوید که شگردهای زبانی به کار رفته در این دو اثرتألیفی در قالب رئالیسم‌جادوئی، کدامند و چه تفاوت‌ها و مشابهت‌هایی با هم دارند. نتایج به دست آمده از این پژوهش گویای آن است که هر دو نویسنده، و کدام به شیوه‌ای متفاوت، از دایره تنگ زبان عادی خارج و به دنیای گسترده‌ی خیال پناه برده‌اند و در این راه از شگردهای گوناگون زبانی استفاده نموده‌اند. زبان روایت در اهل غرق رنگ و بوی زبان محلی جنوبی دارد، اما در العصفوریه زبانی آرکائیک و باستان‌گرا متناسب با فضای اسطوره‌ای رمان، مورد بهره‌برداری نویسنده قرار گرفته است. هر دو رمان در روایت حوادث لحنی باورمندانه و طنزآمیز با رویکردی به شدت انتقادی از وضع موجود و آمیخته با حسرتی‌ برای از دست رفتن میراث گذشته، در خود دارند. ضرباهنگ دو رمان، هرچندگاهی به تناسب موقعیت شتاب می-گیرد، اما در مجموع و به اقتضای اطناب در سبک رئالیسم‌جادوئی، آهسته و کند است.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم جادویی؛ اهل غرق؛ العصفوریه؛ منیرو روانی‌پور؛ غازی القصیبی