ارزیابی سناریوهای توسعه شهری بارویکرد نوشهرگرایی در کلانشهرهای ایران (نمونه موردی: کلانشهر تبریز)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 تیر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

معصومه قاسمی¹؛ محمد حسن یزدانی^{* 2}؛ علیرضا محمدی²؛ رسول قربانی³

¹دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی

²دانشگاه محقق اردبیلی

³گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

شهرها به دلیل اهمیت جمعیتی و اقتصادی و تأثیرات زیست‌محیطی بالای خود، نقش محوری در گفتمان توسعه پایدار برعهده‌گرفته‌اند. مطرح شدن توسعه پایدار، به عنوان شعار اصلی هزاره سوم نیز ناشی از اثرات شهرها بر گستره زیست کره و ابعاد مختلف زندگی انسانی است. در این میان رویکرد نوشهرگرایی یکی از رویکردهاو الگوهای نوین توسعه و آمایش شهری پایدار است که در کشورهای مختلف مورد استقبال قرارگرفته و نتایج مطلوبی به همراه داشته است. وجود بافت‌های فرسوده و حاشیه‌ای شهر و نفوذ تفکرات سنتی و مدرنیستی و تقلیدهای کلیشه‌ای در تهیه طرح‌های توسعه شهری و ایجاد بافت‌های جدید شهری باعث ایجاد مشکلات عدیده در شهر تبریز شده است که این مشکلات را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین دلایل توسعه ناپایدار شهر تبریز دانست. در این راستا با عنایت به اینکه رویکرد نوشهرگرایی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق بارز توسعه پایدار شهری است سعی شده عوامل مؤثر در توسعه شهری بر مبنای این دیدگاه شناسایی‌شده و سناریوهای توسعه آتی بر این مبنا تدوین و کشف شوند. بدین منظور با یک رویکرد کاربردی-توسعه ای با استفاده از روش‌های متداول در آینده‌پژوهی من‌جمله روش دلفی، روش تحلیل اثرات متقاطع و روش سناریونویسی از میان 41 عامل مؤثر شناسایی‌شده توسط گروه دلفی 15 عامل به‌عنوان پیشران‌های حیاتی مؤثر بر توسعه شهر تبریز بر مبنای دیدگاه نوشهرگرایی کشف‌شده و سناریوهایی بر این اساس تدوین شد. از بین سناریوهای متعدد بر اساس نظرات گروه دلفی درنهایت 4 سناریو محتمل انتخاب شد که این سناریوها در سه گروه مطلوب، ایستا و بحرانی طبقه‌بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

توسعه شهری؛ نوشهرگرایی؛ سناریو؛ تبریز