اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر کاهش شدت وسوسه و ولع مصرف - در زنان دارای سوء مصرف مواد مخدر

پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری

دوره 14، شماره 53، آذر 1401، صفحه 42-53   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/sbq.2022.704254

نویسندگان

نازنین نخعی^{* 1}؛ فرشید خسروپور²؛ حمید ملایی زرندی³

¹دانشجوی دکترای روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، زرند، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، زرند، ایران . نویسنده مسئول:

³استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، زرند، ایران .

چکیده

چکیده
شدت وسوسه و ولع مصرف از جمله مشکلات زنان دارای سوء مصرف مواد است و می توانند از جمله
عوامل خطر مهم برای بروز عود اعتیاد باشند. این پژوهش به منظور تعیین اثر بخشی درمان شناختی-
رفتاری بر شدت وسوسه و کاهش ولع مصرف در زنان دارای سوء مصرف مواد مخدر شهر کرمان انجام
شد. روش این تحقیق نیمه تجربی و به روش پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری –
این پژوهش کلیه زنان وابسته به مواد مخدر که از دی ماه تا اسفند ماه سال 1397 به کلینیک های ترک
اعتیاد سپید و مهر شهر کرمان مراجعه کرده بودند. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر
انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه )آزمایش 15 نفر و کنترل 15 نفر( قرار گرفتند. گروه آزمایشی در
12 جلسه 60 دقیقه ای هفته ای یک جلسه، درمان شناختی رفتاری شرکت کردند ولی در مورد گروه -
کنترل مداخله ای صورت نگرفت. پرسشنامه های عقاید وسوسه انگیز بک و کلارک ) 1993 ( و ولع
مصرف مواد مزینسکیس و همکاران ) 1995 ( قبل و بعد از اجرای مداخله در مورد آن ها اجرا شد. داده ها
با استفاده از تحلیل کوواریانس تک متغیره انجام شد. نتایج نشان داد در مرحله پس آزمون، میانگین
نمرات شدت وسوسه و ولع مصرف در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به صورت معنی داری
کاهش یافت ) 01 / 0P< (. با توجه به یافته های پیشنهاد می گردد که درمان شناختی رفتاری می تواند -
به عنوان مداخله در جهت کاهش شدت وسوسه و ولع مصرف مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها: درمان شناختی رفتاری، سوءمصرف مواد، شدت وسوسه، ولع مصرف، زنان.

کلیدواژه‌ها

کلیدواژه ها: درمان شناختی رفتاری؛ سوءمصرف مواد؛ شدت وسوسه؛ ولع مصرف؛ زنان

مراجع

منابع
بهروزیان، فاطمه؛ نوکنی، مصطفی؛ مهاجرانی، حمیدرضا. ) 1393 (. اثربخشی درمان شناختی رفتاری -
گروهی در پیشگیری از لغزش افراد وابسته به متاآمفتامین. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی،
8 ( 30 ،) 57 - 66 .
پورسید موسایی، سیده فاطمه؛ موسوی، سید ولی ا...؛ کافی، سید موسی. ) 1391 (. مقایسه و رابطه بین
استرس با ولع مصرف در وابستگان به مواد افیونی و صنعتی. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، 6 ( 24 ،)
9 - 26 .
حاجی ها، ضحی، بهرامی، احسان ه ادی، رستمی، رضا. ) 1400 (. عوامل خانوادگی، اجتماعی و محیطی
آشکارساز وسوسه در زنان وابسته به مواد در شهر تهران: یک مطالعه نظریه زمینه ای. فصلنامه
علمی اعتیادپژوهی، 15 ( 59 ،) 42 - 11
رحمانیان، مهدیه؛ میرجعفری، احمد؛ حسنی، جعفر. ) 1385 (. رابطه وسوسه مصرف مواد و سوگیری
توجه: مقایسه افراد وابسته به مواد افیونی، مبتلا به عود و ترک کرده. مجله روانپزشکی و روانشناسی
بالینی ایران، 12 ( 3 ،) 222 - 216 .
رضائی میرقائد، ملیحه؛ کریمی، رضا؛ رهروی، مهشید؛ مصدق، کبری؛ آبی پور، جابر. ) 1395 (. اثربخشی
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی افراد مبتلا به اعتیاد. مجله مطالعات ناتوانی، 6
( 2 ،) 269 - 265 .
صادقی فسایی، سهیلا؛ جهاندار لاشکی، زینب؛ کلانتری، عبدالحسین. ) 1399 (. واکاوی اعتیاد مردان
متأهل در یک مطالعه کیفی. مطالعات راهبردی زنان، 22 ( 87 ،) 63 - 88 .
شاکری نسب، محسن؛ عظیم زاده طهرانی، نگار؛ رستمی، طاهره؛ پارسانژاد، مصطفی. ) 1401 (. اثربخشی
درمان شناختی رفتاری مبتنی بر مدل مارلات بر ولع مصرف و خودکارآمدی ترک اعتیاد در بیماران
تحت درمان با متادون. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، 16 ( 64 ،) 258 - 241 .
قلی زاده، بهزاد؛ قمری گیوی، حسین؛ صدری دمیرچی، اسماعیل.) 1400 (. اثربخشی درمان مبتنی بر
پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری شناختی و ولع مصرف در افراد وابسته به مواد. اعتیادپژوهشی،
15 ( 59 ،) 205 - 226 .
معینی، پوپک؛ ملیحی الذاکرینی، سعید، جوانشیر؛ خواجوند خوشلی، افسانه. ) 1400 (. مقایسه اثربخشی
آموزش و درمان فراشناختی و مدیریت استرس به شیوه شناختی رفتاری بر احساس انسجام و -
افسردگی در همسران مردان وابسته به مواد. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، 15 ( 59 ،) 204 - 173 .
Beck, A. T., & Clark, D. A. (1993). An information processing model of anxiety: Automatic and strategic processes. Behavioral Research Therapy, 35, 49-58.
Brown, C., & Stewart, S. H. (2021). Harm reduction for women in treatment for alcohol use problems: Exploring the impact of dominant addiction discourse. Qualitative health research, 31(1), 54-69.
52 / اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر کاهش شدت وسوسه و ولع مصرف…
Cavicchioli, M., Movalli, M., Vassena, G., Ramella, P., Prudenziati, F., & Maffei, C. (2019). The therapeutic role of emotion regulation and coping strategies during a stand-alone DBT Skills training program for alcohol use disorder and concurrent substance use disorders. Addictive behaviors, 98 (2), 106-135.
Ford, J. D., Grasso, D. J., Levine, J., & Tennen, H. (2018). Emotion regulation enhancement of cognitive behavior therapy for college student problem drinkers: A pilot randomized controlled trial. Journal of child & adolescent substance abuse, 27(1), 47-58.
Gay, A., Cabe, J., De Chazeron, I., Lambert, C. & Defour, M. (2022). Repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) as a promising treatment for craving in stimulant drugs and behavioral addiction: a meta-analysis. Journal of Clinical Medicine, 11(3), 624-439.
Mezinskis, J.P., Honos-Webb, L., Kropp, F., Smoza, E. (2001).The measurement of craving. Journal of Addictive Diseases, 20(3), 67-85.
Reese, E.D., Veilleux, J.C. (2016). Relationships between craving beliefs and abstinence self-efficacy are mediated by smoking motives and moderated by nicotine dependence. Nicotine & Tobacco Research, 18(1), 48-55.
Rachubinska, K., Cybulska, A. M., & Grochans, E. (2021). The relationship between loneliness, depression, internet and social media addiction among young Polish women. Eur Rev Med Pharmacol Sci, 2(5), 1982-1989.
Srivastava, A. B., Sanchez-Peña, J., Levin, F., Mariani, J., Patel, G., & Naqvi, N. (2022). Changes in Anterior Cingulate Cortex Activation are Associated with Improved Ability to Regulate Craving in Patients Undergoing Cognitive Behavioral Therapy for Alcohol Use Disorder. Biological Psychiatry, 91(9), 104-125.
Thapinta, D., Skulphan, S., Kitsumban, V., & Longchoopol, C. (2017). Cognitive behavior therapy self-help booklet to decrease depression and alcohol use among people with alcohol dependence in Thailand. Issues in mental health nursing, 38(11), 964-970.