تصویرشناسی (ایماگولوژی) شخصیت یوسف (ع) در شعر اندلس در پرتو ادبیات تطبیقی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 مرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2023.1971940.3021

نویسندگان

عباسعلی صالحی^{* 1}؛ پروانه صالحی²؛ راضیه بن زاده³

¹دانشکده هنر وعلوم انسانی،دانشگاه شهر کرد

²دانشگاه علامه طباطبایی

³دانشگاه یزد

چکیده

تصویرشناسی یکی از جریان‌های نقد ادبی معاصر است که در ادبیات تطبیقی و مقابله‌ای برای بررسی تصویر خود و دیگری در آثار ادبی به کار می‌رود. شخصیت یوسف (ع) یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های دینی است که در متون مقدس اسلامی و غیر اسلامی، روایت، و تصویر وی بازتاب پیدا کرده است. درگرو بینامتنیت،اثرپذیری، فراخوانی، رمزگرایی یا هر پدیده ادبی و زبانی دیگر، این شخصیت در ادبیات اسلامی فارسی و عربی بازتاب پیدا کرده است و شاهد تصاویری پویا، ظریف و گاهی متناقض از وی در ادبیات کشورهای اسلامی از دیرباز بوده‌ایم. از جمله ادوار مهم شعر عربی که به بازتاب تصویر یوسف پرداخته، شعر دوره اندلس اسلامی است که با توجه به زمینه‌های محتلف رمانتیکی، عاطفی، اجتماعی و سیاسی، تصویر وی در شعر اندلس به کرّات نمود یافته است. این مقاله با تکیه بر سه محور، به میزان و نحوه بازتاب شخصیت یوسف در شعر اندلس بر حسب روش توصیفی- تحلیلی پرداخته است تا نگرش شاعران اندلس را نسبت به شخصیت متماز دینی یوسف(ع) بسنجد. نتیجه نشان می‌دهد که شاعران اندلس به شیوه‌های مختلف به بازتاب تصویر یوسف (ع) پرداخته‌اند و بیان مفاهیم اصلی و بینادین شعری خود، از جمله عشق، غربت، صبر، پرهیز از خیانت و ستم بهره گرفته‌اند

کلیدواژه‌ها

یوسف (ع)؛ تصویرشناسی؛ شعر اندلس؛ اثرپذیری؛ ادبیات تطبیقی