سنگ لاجورد کالای تجاری باستان

پیام باستان‌شناس

دوره 2، شماره 3، شهریور 1384، صفحه 47-58   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

حمیدرضا ولی‌پور^*

استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.

چکیده

کشف مقادیر فراوانی از سنگ‌های نیمه قیمتی ـ بویژه سنگ لاجورد، عقیق، فیروزه، یشم ـ در میان یافته­‌های باستان‌­شناختی، پژوهشگران را به شناسایی معادن آن‌ها، ساز و کارهای مبادلات تجاری و راه­های ارتباطی بین جوامع گذشته ترغیب نموده است. در این میان سنگ لاجورد به دلیل ویژگی­‌های منحصر به فردش از هزارة چهارم ق م مورد توجه جوامع رو به رشد منطقه خاورمیانه بوده است. جغرافی­‌دانان سده‌­های گذشته  به ‌مناطق مختلفی از ایران اشاره می­‌کنند که دارای معادن سنگ لاجورد  بوده‌­اند، اما تاکنون شواهدی از این معادن بدست نیامده است. یقیناً معادن بدخشان مهم‌ترین معدن این سنگ در منطقه خاورمیانه بوده است. از طرفی تحولات ایران در اواخر هزاره چهارم و در هزاره­ سوم ق م موجب گردیده است که مسیر عبور سنگ لاجورد- در طول این دو هزاره - از معادن آنها به استقرارهای در آستانه شهرنشینی ایران و بین‌النهرین تغییر نماید. در این مقاله کوشش شده است با بررسی نظرات ارائه شده در زمینه تجارت لاجورد، مسیرهای عمده مبادلات این کالای مهم نیز با توجه به تحولات پیش گفته ترسیم گردد.

کلیدواژه‌ها

سنگ لاجورد؛ تجارت؛ آراتا؛ جاده خراسان بزرگ؛ آغاز ایلامی

مراجع