مطالعه بیوسیستماتیک گونه های جنس شیرخشت Cotoneaster Medikus.درایران ( حوزه هیرکانی)

زیست شناسی تکوینی

مقاله 8، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 59، مرداد 1402، صفحه 71-82   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdb.2022.1961682.1314

نویسندگان

زینب لطفی؛ فهیمه سلیم پور^* ؛ فریبا شریف نیا؛ مریم پیوندی

گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شمال ، ایران

چکیده

جنس Cotoneaster L. متعلق به‌تیرهRosaceae (گل‌سرخ) می‌باشد شمال‌ایران یکی‌از اصلی‌ترین مراکزتنوع این گیاه‌‌‌دارویی ارزشمند محسوب می‌شود. باتوجه به تنوع‌ژنتیکی بسیاربالا دربین گونه‌های جنس Cotoneaster، مشکلات متعدد تاکسونومیکی وجود‌ دارد. درتحقیق حاضر 17 نمونه گیاهی براساس مطالعات ریخت‌شناسی (با 36 صفت کمی‌و‌کیفی) وتوالی هسته‌ای nrDNA ITS مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که بین تمامی صفات ریخت‌شناسی کمی، تفاوت معنی‌داری وجود دارد. واکثر صفات کیفی ارزیابی-شده در بین گونه‌ها متفاوت بودند. گونه‌های موردبررسی به پنج‌گروه طبقه‌بندی شدند. الگوی آنالیزگونه‌ها برمبنای صفات ریخت-شناسی و توالی‌یابی مولکولی تاحدود زیادی به‌هم شباهت دارند.وبین گونه‌های مورد بررسی ازحیث صفات مورد مطالعه تشابهات و تفاوت‌هایی دیده می‌شود. کلادوگرام مولکولی نشان داد جنس شیرخشت یک‌جنس منوفیلتیک با شاخص ثبات (consistency Index: CI) 68/0 است. بین برخی از گونه‌‌های این جنس مانند C. pseudodiscolorو C. discolorتشابه‌ریختی صفات مانند شکل برگ ، تراکم کرک سطح‌تحتانی، کرک روی میوه مشاهده می‌شود که شناسایی این دوگونه نزدیک بهم را بامشکل مواجه می‌سازد. درصورتی که‌از لحاظ ژنومی متفاوت بوده وچون ازلحاظ مورفولوژیکی با توصیف گونه‌های شناسایی شده شیرخشت درایران و کشورهای همسایه مطابقت ندارد. بنابراین ما آن‌راگونه جدید برای ایران درنظرگرفته وبه‌عنوان C. pseudodiscolorتعریف می-کنیم.علاوه بر آن‌دو گونه C. morrisonesis و C. franchetti رکورد جدیدی ازجنس مذکوراست و در فنوگرام خوشه مجزایی را به-خود اختصاص داده‌اند .باتوجه به‌اینکه اولین قدم برای برنامه‌های اصلاحی یک گیاه،تنوع ژنتیکی گونه های مختلف آن می‌باشد،تحقیق حاضرنخستین پژوهش درزمینه تنوع‌ژنتیکی درایران(حوزه هیرکانی) بااستفاده‌از مارکرهسته‌ای(ITS)در شناسایی دقیق گونه‌ها ، نخستین گام در جهت اصلاح نژاد این تاکسون باارزش است که در پژوهش حاضر به آن پرداخته خواهدشد.

کلیدواژه‌ها

مطالعه ریخت شناسی؛ مطالعات مولکولی؛ شیرخشت؛ ایران( حوزه هیرکانی)

مراجع

• Dickoré, W.B. and G. Kasperek, Species of Cotoneaster (Rosaceae, Maloideae) indigenous to, naturalising or commonly cultivated in Central Europe. Willdenowia, 2010. 40(1): p. 13-45.
• Kicel, A., An overview of the genus Cotoneaster (Rosaceae): phytochemistry, biological activity, and toxicology. Antioxidants, 2020. 9(10): p. 1002.
• H, R., Cotoneaster: in Rechinger KH (ed.) Flora Iranica 66. 1969, Graz, Austria: Akademische Druck- und Verlagsanstalt.
• Khatamsaz M, Flora of Iran no. 6. 1992, Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran.
• Talent, N. and T.A. Dickinson, The potential for ploidy level increases and decreases in Crataegus (Rosaceae, Spiraeoideae, tribe Pyreae). Botany, 2007. 85(6): p. 570-584.
• Yang, J., et al., Infrageneric Plastid Genomes of Cotoneaster (Rosaceae): Implications for the Plastome Evolution and Origin of C. wilsonii on Ulleung Island. Genes, 2022. 13(5): p. 728.
• Fryer, J. and B. Hylm, Cotoneasters: a comprehensive guide to shrubs for flowers, fruit, and foliage. 2009: Timber Press.
• Grevtsova, G.T. and T.B. Vakulenko, New species of the genus Cotoneaster Medik. introduced from the flora of the CIS countries to the Botanical garden ACAD.ov fomin KYIV national taras schevchenko university.Publishing House “Baltija Publishing”, 2021.
• Giudicelli, G.C., et al., Secondary structure of nrDNA Internal Transcribed Spacers as a useful tool to align highly divergent species in phylogenetic studies. Genetics and molecular biology, 2017. 40: p. 191-199.
• Potter, D., et al., Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant systematics and evolution, 2007. 266(1): p. 5-43.

 

 

 

 

• Potter, D., et al., Phylogenetic relationships in Rosaceae inferred from chloroplast matK and trnL-trnF nucleotide sequence data. Plant Systematics and Evolution, 2002. 231(1): p. 77-89.
• Li, F., et al., Molecular phylogeny of Cotoneaster (Rosaceae) inferred from nuclear ITS and multiple chloroplast sequences. Plant systematics and evolution, 2014. 300(6): p. 1533-1546.
• Meng, K.-K., et al., Phylogenomic analyses based on genome-skimming data reveal cyto-nuclear discordance in the evolutionary history of Cotoneaster (Rosaceae). Molecular Phylogenetics and Evolution, 2021. 158: p. 107083.
• H, D.P., Flore of Turk and Agean Island. Vol. 4. 1972. 3040.
• Boissier E, Cotoneaster L. in Flora orientalis.
• L, K.V., Flora of the U.S.S.R. Academy of scienceof the U.S.S.R. Jerusalem. Vol. 10. 1971. 1-512.
• Sharifnia, F. and S.B. Shakib, Epidermal petal patterns of 13 Iranian Rubus (Rosaceae) species. Annals of biological Research, 2012. 3(6): p. 2734-2740.
• Bentham, G. and J. Hooker, Rosaceae tribus Chrysobalaneae. Genera plantarum, 1865. 1(2): p. 600-609.
• Zeilinga, A., Polyploidy in 1964.
• Lo, E.Y. and M.J. Donoghue, Expanded phylogenetic and dating analyses of the apples and their relatives (Pyreae, Rosaceae). Molecular Phylogenetics and Evolution, 2012. 63(2): p. 230-243.

Flinck, K. and B. Hylmö, A list of series and species in the genus Cotoneaster Bot. Not, 1966. 119(3): p. 445-463.