ارزیابی کیفی منابع آب‌ زیرزمینی دشت ایذه در استان خوزستان

مدیریت و کاربرد آب های نامتعارف

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 مرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/maucw.2023.1984640.1004

نویسندگان

خشایار پیغان^{* 1}؛ پیوند پاپن²؛ مسعود صادقی میانرودی³

¹دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

²دکتری خاکشناسی، کارشناس سازمان آب و برق خوزستان، اهواز، ایران.

³دکتری خاکشناسی، شرکت بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری کرخه و شاوور، اهواز، ایران.

چکیده

افزایش مصرف آب سبب کاهش کیفیت و کمیت آب‌های قابل استحصال شده و بنابراین ارزیابی دقیق منابع موجود جهت پاسخ به تقاضای بخش‌های مختلف ضروری است. این پژوهش با هدف ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت ایذه در استان خوزستان انجام شد. برای این هدف، از نمودارهای پایپر و استیف جهت تعیین تیپ نمونه‌ها و از نمودارهای ویلکاکس و شولر جهت ارزیابی کیفیت نمونه‌ها برای مصارف کشاورزی و شرب استفاده شد. مطابق نمودار پایپر، تیپ بیش‌تر نمونه‌های آب زیرزمینی دشت ایذه بی‌کربنات، کربنات کلسیم و بی‌کربنات منیزیم می‌باشد. آب زیرزمینی مورد مطالعه بر اساس نمودار استیف در چهار دسته قرار می‌گیرد؛ 1) آب تغذیه از سازند آهک آسماری، 2) آب زیرزمینی آلوده شده، 3) آب زیرزمینی در تماس با سازند گچساران و 4) آب تغذیه‌ای از سازند آهکی ایلام-سروک. بر اساس نمودار ویلکاکس بیش‌تر نمونه‌های آب در رده C2-S1 قرار گرفتند که جهت مصارف کشاورزی مناسب است. اما آب تعدادی از چاه‌‌ها از این محدوده خارج شده و در رده‌های S1-C3، S2-C4،S1 -C4 و S2-C3 قرار گرفت. موقعیت مکانی چاه‌ها آشکار می‌سازد که کیفیت آب در نواحی مرکزی دشت، حد فاصل دریاچه‌های میانگران و بندان، نسبت به سایر نواحی پایین‌تر است. بنابراین جهت کشاورزی در این نواحی، اعمال تمهیدات مدیریتی از جمله کشت محصولات مقاوم به شوری، انجام آبشویی و زهکشی ضروری است. مطابق نمودار شولر، کیفیت آب زیرزمینی منطقه برای مصارف شرب در رده خوب قرار دارد. با این وجود، در بخش شرب که ارتباط مستقیم با سلامت افراد دارد، انجام آزمایش‌های بیش‌تر و اعمال فرآیندهای تصفیه الزامی است.

کلیدواژه‌ها

آب آبیاری؛ آب شرب؛ نمودار استیف؛ نمودار پایپر؛ نمودار شولر؛ نمودار ویلکاکس

مراجع