مراتب کمال گرایی در بلوهر و بوذاسف بر اساس نظریه یونگ

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 4، دوره 15، شماره 57، خرداد 1402، صفحه 87-115   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pars.2023.704720

نویسندگان

رسول کاظم زاده^{* 1}؛ محمد پاشایی²؛ ملیحه حدیدی³

¹دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (نویسنده مسؤول)

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

چکیده

داستان بلوهر و بوذاسف حاوی سرگذشت بوداست و پس از قرن‌ها با حکایات و سخنان حکمت‌آمیز درآمیخته و در قالب تمثیل‌ها و داستان‌های عبرت‌انگیز بیان شده­است. این تمثیل‌ها از زبان فرزانه‌ای وارسته به نام «بلوهر» برای ارشاد «بوذاسف» و ترغیب وی برای رهاکردن جاه دنیا و تشویق برای یافتن حقیقت نقل می‌شود. در این داستان بیشتر بر مفهوم کمال­گرایی تاکید شده­است. کمال­گرایی به معنای بالاتر رفتن، بلند شدن، رسیدن به اوج، گرایش به رشد و پیشرفت و تعالی و کامل­تر شدن، مهم­ترین ویژگی انسان است و خود­شناسی تنها نشانِ انسانِ پخته و فرهیخته است که در ادب تعلیمی بر آن تاکید می­شود. این الگو در میان تمام ملت­ها، ادیان و مکاتب با عناوین متفاوت مطرح شده ­است. در اسلام با هدایت تکوینی، در عرفان با سیر و سلوک به سوی حضرت حق و در تعالیم بودا با تمرکز روانی یا مراقبه می‌توان به نیروانا یا آزادی از اوهام و رهایی از رنج و تعلقاتِ دنیای فانی رسید. بدین ترتیب انسان همواره در اقیانوس زایش­های دوباره، گذرگاهی یافته و به کمال می­رسد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر روش کتابخانه­ای مراحل نمادین فرازپویی در داستان تعلیمی بلوهر و بوذاسف را مورد بررسی قرار می­دهد و بن­مایه­های اصلی و شاکله مفهومی این کتاب تعلیمی را نشان می­دهد. با ارزش تعلیمی این اثر آشنا می­کند بن­مایه­ها و شاکلۀ مفهومی آموزش آن را بیشتر آشکار می­کند. این داستان در پیرنگ پاگشایی، دارای کهن­الگوهای تولد قهرمان، پیر فرزانه، آنیما، سایه است. در پیرنگ سیر و سلوک و نیمه دوم زندگی، وحی و الهام، فراخوان و دعوت به سفر، قبول دعوت، جدایی و عبور از آستانه، تشرف به سرزمین خاص دیده می­شود. در مرحلۀ سوم کهن­الگوها و در بازگشت به خویشتن، کهن­الگوی خویشتن با تجلی حق تعالی، بازگشت و فرازپویی مشاهده می­شود.
 
 

کلیدواژه‌ها

ادب تعلیمی؛ بلوهر و بوذاسف؛ کهن­الگو؛ کمال­گرایی؛ فرازپویی

مراجع