بررسی تطبیقی تجدد در اشعار ملک‌الشعرا بهار و حاجی قادر کویی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 15، شماره 56، آذر 1402، صفحه 146-174   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2023.1990696.1746

نویسندگان

کژال فداکار¹؛ رضا صادقی شهپر^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

چکیده

یکی از مشخصه‌‌های عمده در شعر شاعران عصر مشروطه، نگاه نو و متجددانة آنان نسبت به موضوعات و مقولات مختلف اجتماعی است. این موضوع، به ویژه در سال‌های مقارن انقلاب مشروطه و پس از آن، بیش از پیش در اشعار شاعران این عصر دیده می‌شود. یکی از مهم‌ترین شاعران متجدد ایرانی در این دوره، ملک-الشعرا بهار است. در این پژوهش به مقایسة تجدد در اشعار بهار و حاجی قادر کویی، شاعر کُرد و متجدد عراقی پرداخته شده است. چنان‌که از اشعار ایشان برمی‌آید، هر دو شاعر در زمینه‌های متعدد و مختلف، نگاهی نو و تجددخواه دارند و در این مقاله سعی شده است نگاه و اندیشة آن‌ها دربارة زن، دین و علم بررسی و کاویده شود. علم‌‌گرایی، خرافه‌ستیزی و نگاه نو به زن و مسایل مربوط به او، فصل مشترک هر دو شاعر است، هرچند حاجی قادر بیش از بهار به جهل و خرافه‌‌ستیزی پرداخته و بهار هم بیش از وی به زن و حقوق او توجه کرده است.

کلیدواژه‌ها

تجدد؛ علم؛ دین؛ زن؛ ملک‌الشعرا بهار؛ حاجی قادر کویی

مراجع

کتابنامه

فارسی:

- آبادیان، حسین (1376). رسول­زاده، فرقة دمکرات و تحولات معاصر ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

- آجودانی، ماشاءالله (1381)، یا مرگ یا تجدد «دفتری در شعر و ادب مشروطه»، لندن، انتشارات فصل کتاب.

- آرین پور، یحیی (1382)، از صبا تا نیما (تاریخ 150 سال ادب فارسی)، جلد دوم. نشر زوار.

- بهار، ملک الشعرا (1380)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، جلد اول، نشر امیر کبیر.

- بهار، ملک الشعرا (1387). دیوان ملک‌الشعرا بهار، تهران، مؤسسه انتشارات نگاه.

- بهنام، جمشید (1375) ایرانیان و اندیشة تجدد، تهران، نشر فرزان.

- سجادی، فریبرز و همکاران (1393) ریشه‌های تاریخی سنت و تجدد در معماری معاصر قاجاریه (1785-1925م) نقش جهان، سال چهارم، شماره دوم 85-94.

- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392)، با چراغ و آینه در جستجوی ریشه­های تحول شعر معاصر ایران. انتشارات سخن.

- صادقی شهپر، رضا (1399)، «تصویر مترقی زن ایرانی در شعر مشروطه»، فصل‌‌نامة علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، دوره 13، شماره 48، صص 119-143.

- عاشور دخت، نادر (1388)، «مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان در شعر شاعران نئوکلاسیک»، همایش انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان.

کوردی:

- کویی، قادر، (1390). دیوان حاجی قادری کویی، سنندج، انتشارات کردستان.

- مسعود محمد (2010)، حاجی قادرکویی، انتشارات آراس، اربیل.

- مەحموودی، ئیسماعیل، هەنگاوێک بۆ پڕ کردنەوەی بۆشایی (هەشت وتار و توێژینەوەی مێژوویی) سلێمانی 2022.