ارائه الگوی ارزیابی عملکرد سازمان‌های پژوهشی پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1402، صفحه 1-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جمیله معصومی نیا¹؛ عصمت مسعودی ندوشن^{* 2}؛ زینب گلزاری²

¹دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر باهدف شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های مؤثر بر ارزیابی عملکرد سازمان‌های پژوهشی و ارائه الگوی ارزیابی این سازمان‌ها انجام‌شده است.
روش: این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی و ازنظر روش انجام تحقیق، اکتشافی و آمیخته محسوب می‌شود. مرحله کیفی از روش استقرائی و راهبرد نظریه‌پردازی داده بنیاد از دیدگاه اشتراوس و کوربین و در مرحله کمی  از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد.
یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل یافته‌ها حاکی از آن بود که ارزیابی عملکرد سازمان‌های پژوهشی مشتمل بر ارزیابی سازمان‌های پژوهشی شامل دو بعد رفتاری و ساختاری؛ موجبات علی شامل طراحی، اجرا و ارزشیابی و کنشگران انسانی؛ بسترها شامل دو مؤلفه اصلی سطح ملی، سطح سازمانی؛ اجرای ارزیابی پژوهش شامل دو زیر مؤلفه سطح خرد و سطح کلان؛ واسطه‌ها شامل دو مؤلفه سطح سازمانی و سطح محیط سازمان؛ پیامدها در سه سطح فردی، سازمانی و فرا سازمانی می‌باشند. همچنین، در مدل یابی معادلات ساختاری با تأکید بر نرم‌افزار AMOS نشان‌دهنده برازش مناسب و تأیید الگوی پژوهش است.
نتیجه گیری: تدوین و به‌کارگیری این الگو به سیاست‌گذاران و نهادهای اصلی از قبیل وزارت عتف، شورای عالی عتف، شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که در پایش و ارزیابی اختیارها و وظایفی بر عهده‌دارند و همچنین مدیران سازمان‌های پژوهشی این امکان را می‌دهد که رهنمودهای سیاستی و تدابیر بازنگری بهتری را مدنظر قرار دهند و به‌تمامی زوایای عملکرد ازنظر نقاط قوت و ضعف سازمان‌های پژوهشی دست یابند.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی عملکرد؛ سازمان‌های پژوهشی؛ داده بنیاد

مراجع

ارمغان، نگار. فلاح حقیقی، نگین. (1398). تحلیلی بر استراتژی‌های سازما‌‌‌ن‌های پژوهش و فناوری در اتحادیه اروپا، رهیافت، 29(3):101-116.

اشتراوس، آنسلم. کوربین، جولیت. (1998). اصول روش تحقیق کیفی (نظریه مبنایی: رویه‌ها و شیوه‌ها)، ترجمه: بیوک محمدی (1385)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

دبیرخانۀ شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری. (1395). گزارش عملکرد اعتبارات تحقیقاتی و فناوری کشور در سال 1393، تهران: دبیرخانۀ شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری.

رضاقلی لالانی، زینب. نوروزی چاکلی، عبدالرضا. اباذری، زهرا. سپهر، فرشته. (1400). شناسایی و تبیین ساختار و رویکرد موجود در شاخص‌های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایران و کشورهای منتخب، پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 7(2): 173-196.

ساجدی نژاد، آرمان. حسن نایبی، عرفان. گنجی، احمد. (1399). مدل تلفیقی کارت امتیازی متوازن بهبودیافته و روش دیماتل برای ارزیابی عملکرد پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، رهیافت، 30(2): 19-36.

شهمیرزادی، طیبه. (1397). مطالعه شاخص‌های علم و فناوری در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و پیشنهاد سامانه ارزیابی مستمر، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

فرازکیش، مهدیه. دسترنج، نسرین. (1398). انتخاب و به‌کارگیری شاخص‌های ارزیابی علم، فناوری و نوآوری، سیاست علم و فناوری، 12(2): 579-598.

قنبری، حمیده. ابراهیمی سرو علیا، محمدحسن. امیری، مقصود. بولو، قاسم. قربانی زاده، وجه الله. (1399). شناسایی عوامل و شاخص‌های ارزیابی عملکرد سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، فصلنامه علمی کارافن، 17(3): 13-28.

کشاورز، سهیلا. یعقوبی، نورمحمد. دقتی، عادله. (1400). ارزیابی عوامل موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان پارک علم وفناوری فارس با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری، سیاست‌نامه علم و فناوری، 11(1): 35-50.

کرسول، جان. ویکی پلانو، کلارک. (1387). روش‌های تحقیق تلفیقی، ترجمة محسن نیازی و عباس زارعی، تهران: ثامن‌الحجج

میرباقری، سیدمحسن. رفیعی آتانی، عطاءالله.دشتی، رضا. (1398). مقاله پژوهشی: معرفی الگویی برای روش‌شناسی، ارزیابی و انتخاب فناوری در پروژه‌های تحقیق و توسعه نظامی (مطالعه موردی: یکی از مراکز تحقیقاتی نظامی)، راهبرد دفاعی، 17(4): 149-179.

نامداریان، لیلا. کلانتری، نادیا. (1399). تحلیل تماتیک شاخص‌های ارزیابی علم، فناوری و نوآوری کشورهای منطقه سند چشم‌انداز 1404، رهیافت،30(1): 45-70.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری (1400) شاخص های نظام پایش وارزیابی علم، فناوری و نوآوری کشور به انضمام نهادهای متولی.

Bouter, L. (2020). What Research Institutions Can Do to Foster Research Integrity, Science and Engineering Ethics, 26(4): 2363-2369.

Creswell, J. W; & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry, Theory into practice, 39(3):124-130.

Feng-Shang, W; Chien-Hsin, W., & Yi-Chih, Y. (2022). Investigating Knowledge Management Activities and Influential Factors of Contract Research Organizations (CRO), In M. Muhammad, A. Md. Samim Al, & A. Shammi (Eds.), Recent Advances in Knowledge Management (pp. Ch. 6). IntechOpen.

Finardi, U; Bianco, I; & Rolfo, S. (2022). Public Research Organizations and Technology Transfer: Flexibility, Spatial Organization and Specialization of Research Units, In J. M. Azagra-Caro, P. D'Este, & D. Barberá-Tomás (Eds.), University-Industry Knowledge Interactions: People, Tensions and Impact (pp. 137-156). Springer International Publishing.

Gregory, A; & Macnamara, J. (2019). An evaluation u-turn: From narrow organisational objectives to broad accountability, Public Relations Review, 45(5): 101838.

Laliene, R., & Ojanen, V. (2016, 19-22 Sept. 2016). Assessing R&D productivity: Perspectives of Research Organizations, 2016 IEEE International Conference on Management of Innovation and Technology (ICMIT),

Lele, A. (2020). Integrating performance evaluation with HR analytics using analytic hierarchy process, International Journal of Modern Agriculture, 9(3): 1439-1453.

Ngoc, T. H., Chien, N. N; & Huy, N. Q. (2020). Evaluation of science and technology programs: from theory to practice and proposal of evaluation methods and criteria compatible with Vietnam’s conditions, Journal of Science and Technology Policy Management, 9(3): 56-74.

 Parkhomenko, N. M., Yakubivskyi, I. Y; & Yurkevych, Y. (2021). Policy in the IP Field in Academic Institutions and Higher Education Institutions, Science and Innovation, 17(2): 72-83.

Readman, J; Bessant, J., Neely, A., & Twigg, D. (2018). Positioning UK research and technology organizations as outward-facing technology-bases, R&D Management, 48: 109-120.

Singh, A. K., & Kumar, S. (2022). Expert's perception on technology transfer and commercialization, and intellectual property rights in India: Evidence from selected research organizations, Journal of Management, Economics, and Industrial Organization, 6(1): 1-33.

Susanto, Y. A., & Juwono, V. (2022). Conceptual Framework for Implementing Performance Application on Personnel Performance Assessment System in Military Agencies, Humanities and Social Sciences, 5(2): 12688-12695.

Vie, K. J. (2021). Can research integrity prevail in the market? Lessons from commissioned research organizations. Accountability in Research, 10 (1): 1-27.

Zhukovych, І. A., & Yehorov, I. Y. (2020). The Evolution of Methodical Approaches for Evaluation the Efficiency of the Activities of Scientific and Research Organizations in the Czech Republic. Statistics of Ukraine, 2 (3): 1120.