تحقق پذیری هویت مناطق روستایی با رویکرد زیباشناختی مبتنی بر مرور نظام مند

فصلنامه مطالعات فضا و مکان

مقاله 1، دوره 1، شماره 4، شهریور 1402، صفحه 5-20   

نوع مقاله: مقاله تخصصی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jsps.2023.1990947.1052

نویسندگان

مهدی قربانی؛ سجاد امیری^*

گروه مهندسی احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

منظر در نواحی روستایی همواره با سنت و هویت شناخته می شود و یکی از معیارهای روستابودگی، ایجاد حس دلبستگی و تعلق مکانی به مناطق روستایی است، از سوی دیگر تحقق پذیری هویت روستایی به عنوان یک شاخصه اساسی، مستلزم شناخت مولفه ها و چگونگی احیا هویت از دست رفته در بین نواحی روستایی است. تعریف و تبیین چارچوب نظری تحقق پذیری هویت روستایی، مستلزم بهره مندی از مطالعات انجام شده در این حوزه و سایر مباحث مرتبط می باشد. مرور پژوهش‌های پیشین نشان‌دهنده ضعف چارچوب‌های موجود در رابطه با چگونگی تحقق پذیری هویت روستایی مبتنی بر رویکرد زیباشناختی است. هدف این تحقیق، چگونگی تحقق پذیری هویت روستایی با رویکرد مرور نظام مند است. پژوهش حاضر از نظر هدف، بنیادی است، و با رویکرد مرور نظامند ادبیات مرتبط با مولفه‌های هویت، منظر و زیبا شناختی روستایی در فاصله سال‌های 2000 تا 2022، با استفاده از 3 کلیدواژه‌ مشخص و استراتژی شفاف و از پیش طراحی شده، از 5 پایگاه‌های اطلاعاتی، جمع‌آوری شد. پس از غربالگری و ارزیابی کیفی، تحلیل نهایی روی 37 مقاله انجام شد. برای تحقق پذیری هویت روستایی با رویکرد زیباشناختی، نیازمند شناخت ساختار و عملکرد اجرایی، الزامات و پیش زمینه های موجود و اقدامات کاربردی می باشد، از سوی دیگر مشارکت مردم محلی و سازمان های مرتبط در همه مراحل اجرای برنامه های مذکور هستیم. به کمک همکاری و تعامل بین مردم محلی، سازمان های مرتبط و دولت، می توان هویتی منحصر به فرد برای هر منطقه روستایی ایجاد کرد و به توسعه پایدار کمک کرد.

کلیدواژه‌ها

هویت روستایی؛ منظر روستایی؛ زیباشناختی؛ روستابودگی؛ تعلق مکانی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

1- 1052 Qorbani, Amiri Eng. 160602.pdf

مراجع

فهرست منابع:

براتی، هاشم. (1398). زیبایی‌شناسی روستایی در ایران: مطالعه موردی روستای زیارتعلی در استان آذربایجان غربی. نشریه باغ نظر، 25(2)، 67-82.

ذبیحی, سیامک, فرج اله حسینی, سید جمال,  میردامادی, سید مهدی. (1398). تحولات ساختاری هویت دموگرافیک مناطق روستایی استان مرکزی از سال 1375 تا 1390. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی،22-1، (1)30. doi:10.22108/gep.2019.116730.1146

رضوانی، محمدرضا، صادق‌لو، طاهره، سجاسی قیداری، حمدالله، (1390)، سنجش درجة روستاگرایی با استفاده از مدل تاپسیس فازی، پژوهش‌های روستایی، دورة 2، شمارة 1، 1-31.

شمس، علیرضا؛ نظری، محمدرضا؛ و صمدی، شهلا. (1395). تحلیلی بر هویت روستایی در شهرستان گرگان. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 6(22)، 81-94.

شیرزاد، زهرا؛ قاسمی، عباسعلی؛ و هاشمی، سید حسین. (1397). تأثیر تغییرات اجتماعی و اقتصادی بر هویت روستایی:مطالعه موردی روستاهای استان گلستان. نشریه اقتصاد، 17(34)، 155-174.

عنابستانی،علی اکبر؛ معینی،علیرضا.(1397).تأثیر هویت مکانی بر مشارکت روستاییان در روند اجرای طرح‌های هادی در سکونتگاه‌های روستایی(مورد مطالعه:روستاهای پیرامون کلانشهر مشهد)، فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای42-1. Doi: 10.22054/urdp.2020.46384.1152

عنابستانی, علی اکبر,  معینی, علیرضا. (1400). تأثیر هویت مکانی بر زیست‏پذیری سکونت‏گاههای روستایی پیراشهری کلانشهر مشهد. مجله آمایش جغرافیایی فضا.90-69 ، (39)11. Doi:10.30488/gps.2019.183416.3038

محمدی، شیرین؛ گنجی، محمدرحیم؛ و رضایی، محمد. (1396). تأثیر فرهنگ بومی بر هویت روستایی و توسعه پایدار محلی. نشریه مطالعات روستایی، 7(2)، 281-300.

نیک‌خواه، مرجان و رحیمی، ناصر. (1394). هویت روستایی: پژوهش در گردشگری روستایی در ایران. فصلنامه گردشگری و توسعه پایدار، 4(7)، 73-84.

هاتفی شجاع، سمیه؛ اعتصام، ایرج؛ اسلامی، سید غلامرضا. (1395). بازنمایی هویت مکانی روستاهای حومه‌ای در طرح‌های توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستای دره مرادبیگ شهرستان همدان). پژوهشهای روستائی 731-718، (4)7.

Agnoletti, M., & Santoro, A. (2018). Rural landscape planning and forest management in Tuscany (Italy). Forests, 9(8), 473.

Albu, A. N., Popescu, M., Plesoianu, D. M., Urdea, M. C., & Mocanu, N. (2014). Management of natural and cultural heritage from Southern Dobrogea of geographical point of view. Journal of Environmental Protection and Ecology, 15(4), 1893-1901.

An, W., & Alarcón, S. (2014). How Can Rural Tourism Be Sustainable? A Systematic Review. Sustainability, 12(18), 7758.

Angel, S., Parent, J., & Civco, D. L. (2012). The fragmentation of urban landscapes: global evidence of a key attribute of the spatial structure of cities, 1990–2000. Environment and Urbanization, 24(1), 249-283.

Baez, S., Mazzarino, M., Peralvo, M., & Sears, R. R. (2020). Evaluating the Impacts of a Small-Grants Program on Sustainable Development and Biodiversity Conservation in Andean Forest Landscapes. Mountain Research and Development, 40(2), D1.

Baró, F., Gómez-Baggethun, E., & Haase, D. (2017). Ecosystem service bundles along the urban-rural gradient: Insights for landscape planning and management. Ecosystem Services, 24, 147-159.

Borón, V., Payán, E., MacMillan, D., & Tzanopoulos, J. (2016). Achieving sustainable development in rural areas in Colombia: Future scenarios for biodiversity conservation under land use change. Land Use Policy, 59, 27-37.

Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.

Burholt, V. (2012). The dimensionality of ‘place attachment’ for older people in rural areas of South West England and Wales. Environment and Planning A, 44(12), 2901-2921.

Chirita, V., Matei, D., & Efros, V. (2015). Geo-Cultural Landscape–Landmark of Sustainable Development of the Rural Area of Bucovina. Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 10, 255-264.

Cottrell, J. R., & Cottrell, S. P. (2015). Sense-of-place influences on perceived environmental change: Effects on future holiday experiences to Saaremaa, Estonia. Scandinavian Journal of Hospitality and

     Tourism, 15(4), 425-446.

Dika, I. R., Aničić, B., Krklec, K., Andlar, G., Hrdalo, I., & Pereković, P. (2011). Cultural landscape evaluation and possibilities for future development–a case study of the island of Krk (Croatia). Acta geographica Slovenica, 51(1), 129-

150.

Dobrovodská, M., Kanka, R., David, S., Kollár, J., Špulerová, J., Štefunková, D., & Gajdoš, P. (2019). Assessment of the biocultural value of traditional agricultural landscape on a plot-by-plot level: case studies from Slovakia. Biodiversity and Conservation, 28(10), 2615-2645.

Fatimah, T. (2015). The impacts of rural tourism initiatives on cultural landscape sustainability in Borobudur area. Procedia Environmental Sciences, 28, 567-577.

Forman, R. T. T., & Godron, M. (1986). Landscape Ecology. California: John Wiley & Sons.

Forman, R. T., & Godron, M. (1981). Patches and structural components for a landscape ecology. BioScience, 31(10), 733-740.

García-Llorente, M., Rossignoli, C. M., Di Iacovo, F., & Moruzzo, R. (2016). Social farming in the promotion of social-ecological sustainability in rural and periurban areas. Sustainability, 8(12), 1238.

Gormus, S., & Oguz, D. (2013). Role of Landscape Character Analysis in Evaluation Interaction between Rural Settlement and Protected Area: Kapisuyu Basin Sample. Journal of Agricultural Sciences-Tarim Bilimleri Dergisi, 19(4), 310-322.

Guastella, G., Pareglio, S., (2016). Sustainable Development of Rural Areas: Using Urban Patterns to Map the Agricultural Systems, Journal of Agriculture and Agricultural Science Procedia, Vol 8, Pp 88–98.

Gullino, P., Devecchi, M., & Larcher, F. (2018). How can different stakeholders contribute to rural landscape planning policy? The case study of Pralormo municipality (Italy). Journal of Rural Studies, 57, 99-109.

Guzmán Luna, A., Ferguson, B. G., Giraldo, O., Schmook, B., & Aldasoro Maya, E. M. (2019). Agroecology and restoration ecology: fertile ground for Mexican peasant territorialit?  . Agroecology and Sustainable Food Systems, 43(10), 1174-1200.

Herrero-Jáuregui, C., Arnaiz-Schmitz, C., Herrera, L., Smart, S. M., Montes, C., Pineda, F. D., & Schmitz, M. F. (2019). Aligning landscape structure with ecosystem services along an urban–rural gradient. Trade-offs and transitions towards cultural services. Landscape Ecology, 34(7), 1525-1545.

Iverson, A. L., Gonthier, D. J., Pak, D., Ennis, K. K., Burnham, R. J., Perfecto, I., ... & Vandermeer, J. H. (2019). A multifunctional approach for achieving simultaneous biodiversity conservation and farmer livelihood in coffee agroecosystems. Biological Conservation, 238, 108179.

Kaza, N. (2013). The changing urban landscape of the continental United States. Landscape and Urban Planning, 110, 74-86.

Liberati, A., Altman, D. G., Tetzlaff, J., Mulrow, C., Gøtzsche, P. C., Ioannidis, J. P., & Moher, D. (2009). The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate health care interventions: explanation and elaboration. Journal of clinical epidemiology, 62(10), e1-e34.

Marchi, M., Ferrara, C., Biasi, R., Salvia, R., & Salvati, L. (2018). Agro-forest management and soil degradation in Mediterranean environments: towards a strategy for sustainable land use in vineyard and olive cropland. Sustainability, 10(7), 2565.

Melloni, G., Turetta, A. P. D., Bonatti, M., & Sieber, S. (2020). A Stakeholder Analysis for a Water-Energy-Food Nexus Evaluation in an Atlantic Forest Area: Implications for an Integrated Assessment and a Participatory Approach. Water, 12(7), 1977.

Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., ... & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. Systematic reviews, 10(1), 1-11.

Paquette, S., Domon, G., (2003). Changing Ruralities, Changing landscapes: Exploring Social Recomposition Using a Multi-Scale Approach, Journal of Rural Studies, Vol 19, Pp 425–444.

Parcerisas, L., Marull, J., Pino, J., Tello, E., Coll, F., & Basnou, C. (2012). Land use changes, landscape ecology and their socioeconomic driving forces in the Spanish Mediterranean coast (El Maresme County, 1850–2005). Environmental Science & Policy, 23, 120-132.

Pena, S. B., Abreu, M. M., Teles, R., & Espírito-Santo, M. D. (2010). A methodology for creating greenways through multidisciplinary sustainable landscape planning. Journal of Environmental Management, 91(4), 970-983.

Peng, L., Liu, S., and Sun, L., (2016). Spatial-Temporal Changes of Rurality Driven by Urbanization and Industrialization: a Case Study of the Three Gorges Reservoir Area in Chongqing, China, Journal of Habitat International, Vol 51, Pp 124-132.

Peroff, D. M., Morais, D. B., Seekamp, E., Sills, E., & Wallace, T. (2020). Assessing residents’ place attachment to the Guatemalan Maya landscape through mixed methods photo elicitation. Journal of Mixed Methods Research, 14(3), 379-402.

Pirselimoğlu, Z., & Demirel, Ö. (2012). A study of an ecologically based recreation and tourism planning approach: a case study on Trabzon Çalköy high plateau in Turkey. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 19(4), 349-360.

Porteous, J. D. (2013). Environmental aesthetics:

     Ideas, politics and planning. New York: Routledge.

Quattrone, M., Tomaselli, G., D’Emilio, A., & Russo, P. (2018). Analysis and evaluation of abandoned railways aimed at greenway conversion: A methodological application in the Sicilian landscape using multi-criteria analysis and geographical information system. Journal of Agricultural Engineering, 49(3), 151-163.

Rijnks, R., Strijker, D., (2013). Spatial Effects on the Image and Identity of a Rural Area, Journal of Environmental Psychology, Vol 36, Pp 103-111.

Salvati, L., & Zitti, M. (2012). Monitoring vegetation and land use quality along the rural–urban gradient in a Mediterranean region. Applied Geography, 32(2), 896-903.

Salvati, L., De Zuliani, E., Sabbi, A., Cancellieri, L., Tufano, M., Caneva, G., & Savo, V. (2017). Land-cover changes and sustainable development in a rural cultural landscape of central Italy: classical trends and counter-intuitive results. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 24(1), 27-36.

Sarmiento-Mateos, P., Arnaiz-Schmitz, C., Herrero-Jáuregui, C., D Pineda, F., & Schmitz, M. F. (2019). Designing protected areas for social–ecological sustainability: Effectiveness of management guidelines for preserving cultural landscapes. Sustainability, 11(10), 2871.

Silva, L. T., Souza, A. C. F. D., & Silva, L. A. M. (2020). Ecology, interactions and human perceptions of Cerdocyon thous in rural landscapes in the state of Pernambuco, Brazil. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 92(3).

Soler-Estrela, A. (2018). Cultural Landscape Assessment: The Rural Architectural Heritage (13th–17th Centuries) in Mediterranean Valleys of Marina Alta, Spain. Buildings, 8(10), 140.

Sollberg, I., Schiavetti, A., & Moraes, M. E. B. (2014). Agricultural management in the una’s wildlife refuge: a perspective of conservation by agroforestry. Revista Árvore, 38(2), 241-250.

Stretch, D., Sofaer, N. (2012). How to write a systematic review of reasons. Journal of Medical Ethics, 38(2), 121- 126.

Tatum, K., Porter, N., & Hale, J. (2017). A feeling for what’s best: Landscape aesthetics and notions of appropriate residential architecture in Dartmoor National Park, England. Journal of Rural Studies, 56, 167-179.

Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2010). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics, 84(2), 523-538.

Wezel, A., & Jauneau, J. C. (2011). Agroecology–interpretations, approaches and their links to nature conservation, rural development and ecotourism. Integrating agriculture, conservation and ecotourism: Examples from the field, 1-25.

Wu, J. (2013). Key concepts and research topics in landscape ecology revisited: 30 years after the Allerton Park workshop. Landscape ecology, 28(1), 1-11.

Yang, Q., Li, J., Gan, X., Zhang, J., Yang, F., & Qian, Y. (2012). Comparison of landscape patterns between metropolises and small-sized cities: a gradient analysis with changing grain size in Shanghai and Zhangjiagang, China. International Journal of Remote Sensing, 33(5), 1446-1464.