تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 10,004 |
تعداد مقالات | 83,629 |
تعداد مشاهده مقاله | 78,548,893 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,642,193 |
بررسی و تحلیل آیینهای سنتی سیستان و چند مضمون اساطیری آنها | ||
ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی | ||
مقاله 5، دوره 19، شماره 72، شهریور 1402، صفحه 121-147 اصل مقاله (832.16 K) | ||
نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/mmlq.2023.704809 | ||
نویسنده | ||
محمد فاطمی منش* | ||
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند. | ||
چکیده | ||
آیینها بخش جداییناپذیر از فرهنگ و گذشتۀ اقوام مختلف ایرانی بهویژه اهالی سرزمین سیستان به شمار میآیند که با توجه به مذهب، باورها و عقاید قومی و قبیلهای، به شکلی خاص، نمودار گردیده است. درواقع، مردمان سیستان، با توجه به ویژگیهای اسطورهشناختی، مردمشناختی، تاریخی و روانشناختی که دارند، دارای آیینهایی هستند که آنها را نسبت به سایر اقوام دیگر ایرانی متمایز میکند.آیینهایی که با توجه به صبغۀ کهنی که این مردمان دارند، در داستانهای این سرزمین نیز نمایان گردیده و زمینه را برای بررسی و تحلیلهای گوناگون ادبی فراهم کرده است. بر همین اساس، در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با توجه به امکاناتی که نقد اسطورهای در اختیار ما قرار میدهد، به بررسی و پژوهش در آیینهای موجود در داستانهای حوزۀ فرهنگی سیستان و تحلیل مضامین آنها بپردازد. بررسیها نشان میدهد که داستانهای سیستانی، حاوی آیینهای مختلفی است که از مهمترین آنها آیین خونخوردن، اوشیدر، ازدواج با خویشان، جادوگری و سوگواری است که بسیاری از آنها تحتتأثیر فرهنگ باستانی ایرانی و زرتشتی و همچنین آداب و مناسک اقوام کهنی همچون سکاها در داستانها ایجاد شده و در میان مردمان ناحیۀ سیستان رواج یافته است. | ||
کلیدواژهها | ||
آیین؛ اسطوره؛ داستان؛ سیستان؛ نقد اسطورهشناختی | ||
مراجع | ||
آیدنلو، سجاد، 1386. طبقهبندی و تحلیل مضامین و بنمایههای حماسی-اساطیری و آیینی در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه، رسالۀ دکتری دانشگاه تربیت معلم آذریایجان، دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی.
ـــــــــــــــ ، 1389. بررسی و تحلیل چند رسم پهلوانی در متون حماسی، مجلۀ مطالعات داستانی، دانشگاه پیام نور، ش1. صص. 36ـ5.
اسدیطوسی، ابونصر، 1354. گرشاسبنامه. به اهتمام حبیب یغمایی. تهران: کتابخانۀ طهوری.
الهامی، فاطمه و میرشکار، راضیه. 1398. اَرده خوانی و کاربردهای آن در آیین سوگواری سیستان. دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه. س7. ش 29. صص 23-1. 20.1001.1.23454466.1398.7.29.2.6
انوری، حسن، 1382. فرهنگ سخن. ج 3. تهران: نشر سخن.
اوستا، 1385. دو جلدی. گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. تهران: انتشارات مروارید.
بنوا، لوک، 1379. جهان اسطورهشناسی (3). ترجمۀ جلال ستاری. تهران: مرکز.
پورداوود، ابراهیم، 1347. ادبیّات مزدیسنا2: یشتها. ج 2. تهران: کتابخانۀ طهوری.
ـــــــــــــــــ ، 1927. سوشیانس. بمبئی: چاپخانۀ هور.
پین، مایکل و دیگران، 1399. فرهنگ اندیشۀ انتقادی از روشنگری تا پسامدرنیته. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
تیت، ج. پی، 1362. سیستان. ج دوم. ترجمۀ غلامعلی رئیسالذاکرین. مشهد: اداره کل ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان.
خجسته، فرامرز و حسنی جلیلیان، محمدرضا، 1389. تحلیل داستان سیاوش بر بنیاد ژرف ساخت اسطورۀ الهۀ باروری و ایزد گیاهی، مجلّۀ تاریخ ادبیّات، (64)، صص. 96-77.
خمر، ابراهیم،1390. آسوکۀ ده افسانۀ سیستانی. زاهدان: تفتان.
دهبانی. رییس الذاکرین، 1370. کندو (فرهنگ مردم سیستان). مشهد: نشر مؤلّف.
رحیمی، سید مهدی و دیگران. .1399. بررسی بنمایههای اساطیری در افسانۀ سیستانی نهنگ بور و شهزاده. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. س 16. ش 58. صص 125-93. 20.1001.1.20084420.1399.16.58.4.7
رایس، تامارا تالبوت، 1370. سکاها. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: یزدان.
روایت پهلوی، 1367. ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
زارع حسینی، سیّده فاطمه و ابهری مارشک، 1399. چهرۀ سیستان در آینۀ باورها و اساطیر زرتشتی، فصلنامۀ علمی ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، 16(61)، صص، 194-163. 20.1001.1.20084420.1399.16.61.6.5
سامنامه، 1319. تصحیح و مقابله اردشیر بنشاهی. بمبئی: چاپخانۀ سلطانی.
سیدسجادی، سید منصور، 1386. گزارشهای شهر سوخته1. تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
سیستانی، محمداعظم، 2011. مردمشناسی سیستان. سوئد: مرکز علوم اجتماعی آکادمی علوم افغانستان.
شامیان ساروکلایی، اکبر، 1387. آیین تدفین سکاها بر پایۀ سرودههای حماسی ایران. مجلّۀ پاژ. (4)، صص. 238-219.
شایست و نشایست، 1369. آوانویسی و ترجمه کتایون مزداپور. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شوالیه، ژان و آلن، گربران، 1387. فرهنگ نمادها. ج پنجم. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
شهبازی، شاپور، 1381. خُوَئتوَدَثَه (سروش پیر مغان: مجموعه مقالات). تهران: ثریا.
شهرکی فرخنده، مرجان، 1395. بررسی قبور و آرامگاههای دورۀ اسلامی سیستان (مطالعۀ موردی حوزۀ زهک)، مطالعات تاریخ اسلام. 8.( 29)، صص. 60-29. 20.1001.1.22286713.1395.8.29.2.2
شیخنژاد، محمودرضا، 1391. افسانههای سیستانی (روایتی از سیستانیهای دشت گرگان). گرگان: نوروزی.
فردوسی، ابوالقاسم، 1369. شاهنامه. ج دوم. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا و نیویورک: the Persian Heritage Foundation.
ــــــــــــــــــ ، 1373. شاهنامه. ج 4. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا: بنیاد میراث ایران.
ــــــــــــــــــ ، 1384. شاهنامه. ج 6. به کوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار. نیویورک: بنیاد میراث ایران.
فریزر، جیمز جرج، 1386. شاخۀ زرّین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
کرباسیان، ملیحه، 1384. «تداوم برخی آیینهای کهن سوگواری در ایران امروز». نامۀ انجمن. ش 19. صص 188-177.
کیخا مقدم، احمد، 1384. افسانههای کهن نیمروز. ج 1. تهران: مهرآفرین.
ـــــــــــــــ، 1396. افسانههای کهن نیمروز. ج 4. زاهدان: اوشیدا.
ــــــــــــــــ ، 1396. افسانههای کهن نیمروز. ج 5. زاهدان: اوشیدا.
گزیدههای زاداسپرم. 1366. ترجمۀ محمد تقی راشدمحصّل. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
گلستانه، مزار، 1388. فرهنگ عامه (4): سور و سوگ در سیستان. مشهد: عروج اندیشه.
ـــــــــــ ، 1392. آیینها و باورهای مردم سیستان. ج اول. به اهتمام محمدتقی رخشانی و قاسم سیاسر. تهران: آبنوس.
مختاری، محمد، 1369. اسطورۀ زال. تهران: آگه.
مقداری، صدیقهسادات و مریم، قومدوست نوری، 1399. تحلیل میزان علاقهمندی و میزان کاربرد اشعار آیینی در گویش سیستانی، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 8.( 31)، صص. 208-183. 20.1001.1.23454466.1399.8.31.1.6
مینوی خرد، 1354. ترجمۀ احمد تفضّلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ویدنگرن، گئو، 1377. دینهای ایران. ترجمۀ منوچهر فرهنگ. تهران: آگاهان ایده.
هال، جیمز، 1387. فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
هرودوت، 1389. تاریخ هرودوت. دو جلدی. ترجمۀ مرتضی ثاقبفر. تهران: اساطیر.
ییت، چارلز ادوارد، 1365. خراسان و سیستان. ترجمة مهرداد رهبری و قدرتالله روشنی. تهران: یزدان. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 218 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 127 |