نقد تحلیلی تادیب زنان و مردان با محوریت کتاب تادیب‌النسوان

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 15، شماره 57، مهر 1402، صفحه 187-207   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2023.1879567.2528

نویسندگان

زهرا برجی¹؛ احمد ذاکری^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

مسأله زن (یعنی مخلوق زنده، زاینده، از ریشۀ زندگی) شخصیت، جایگاه و موقعیت او در خانواده و جامعه از جمله مسائلی است که همانند سایر موضوعات فرهنگی، اجتماعی در آیینۀ ادبیات و فرهنگ ملت‌ها انعکاس پیدا می‌کند، و نگرش فردی و اجتماعی پدیدآورندگان آثار و جامعه را بازگو می‌کند و نشان می‌دهد آن­ها با چه دیدی به مقوله زن می‌نگریستند. آیا از دید آنان زن با مرد حقوق یکسانی دارد؟ و یا اینکه زن موجودی است طفیلی و دست دوم و وابسته به مرد، که هیچ استقلال رأی و شخصیت ندارد؟و اینکه نقش زن از منظر قرآن و اسلام و سایر کتب آسمانی و بزرگان دین و صاحب­نظران چیست؟! جایگاه وی در ادوار مختلف، بالاخص در دورۀ قاجار در چه مرتبه­ای بوده چه شأن و مقامی داشته است.

کلیدواژه‌ها

تادیب‌النسوان؛ عصر قاجار؛ زن؛ حقوق اجتماعی

مراجع

کتاب‌ها قرآن کریم. آفاری، ژانت (1369) انجمن نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، ‌ترجمه جواد یوسفیان، تهران: نشروزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. بحرانی، میثم ابن‌میثم (1374) شرح نهج‌البلاغه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی. بی‌نا (بی‌تا) تادیب‌النسوان، بی‌جا. تلمود. حسینی، مریم (1388) ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک پارسی، تهران: نشر صاحب کوثر. یهودیت، دنیس ال، کارمودی. رحمانی، فاطمه (1369) زن از دیدگاه نهج‌البلاغه، قم: انتشارات تبلیغات اسلامی. رضی، ‌هاشم (1369) اوستا، تهران: نشر فروهر. ستاری، جلال (1372) سیمای زن در فرهنگ ایرانی، تهران: نشر مرکز. سعدی، مصلح بن عبدالله (1382) بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: امیرکبیر. سید رضی، ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی (1388) نهج‌البلاغه، ‌ترجمه محمد دشتی، تهران: انتشارات پیام عدالت. شیخ بهایی، بهاءالدین محمد (1361) دیوان کامل شیخ بهایی، تصحیح سعید نفیسی، تهران: چکامه. صادق کوهستانی، عطیه (1384) زن گل آفرینش، تهران: نشر نسیم حیات. علامه خویی، عبداالله (1387) منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، جلد21، قم: انتشارات تبیان. مطهری، مرتضی (1373) نظام حقوق زن در اسلام، تهران: نشر صدرا. معین، محمد (1380) فرهنگ فارسی، تهران: نشر سرایش. مکارم شیرازی، ناصر (1389) تفسیر نمونه، قم: نشر آوای نور. ملک‌زاده، مهدی (1371) تاریخ انقلاب مشروطه ایران، جلد2، تهران: نش علمی. یزدانی، زینب (1386) زن و شعر، تهران: نشر تیرگان.