پیوند و مواجهۀ هنری سیمین بهبهانی با خود، دیگران و محیط در غزل های نو نیمایی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 15، شماره 57، مهر 1402، صفحه 208-233   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.1942565.2357

نویسندگان

پرنیا امان¹؛ هادی حیدری نیا^{* 2}؛ محمود صادق زاده³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

چکیده

غزل نو، نوع جدیدی از غزل با نگاهی تازه و زبانی امروزی است که پس از گسترش شعر نو در جامعۀ ادبی ایران، به وجود آمده است. سیمین بهبهانی با آثاری چون: «تازه‌ها»، «خطی ز سرعت و از آتش»، «دشت ارژن»، «یک دریچه آزادی» و «یکی مثلاً اینکه» خود را به‌عنوان یکی از پیشگامان کوشای این فرم شعری معرّفی کرده است. با توجّه به تأثیر شعر نیمایی بر پیدایش غزل نو و احیاگر بودن سیمین در این نوع غزل، تأثیر نیما را بر این قالب شعری‌اش نادیده نمی‌توان گرفت. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای درصدد آن است تا برخورد سیمین بهبهانی با خود، دیگران و محیط اطرافش را در غزل­های نو نیمایی بررسی نماید. با واکاوی این‌گونه از سروده‌های سیمین، این نتیجه حاصل می‌گردد که غزل نو سیمین، فرمی ترکیبی برای بیان عاشقانۀ موضوعات اجتماعی است. سروده­های متعدد سیمین بیانگر آن است که می‌توان بسیاری از اصول شعر نیمایی را در غزل به کار بست؛ طبق اصل خودنگری شاعرانه، در غزل‌های نو سیمین بهبهانی، بین شاعر و شعرش هیچ‌گونه فاصله­ای نیست. وی شاعری جامعه­مدار است و همچون نیما از مسائل جاری در جامعۀ خود سخن گفته است.

کلیدواژه‌ها

سیمین بهبهانی؛ غزل نو؛ شعر نیمایی؛ خودنگری؛ پیوند با اطراف

مراجع

کتاب‌ها آقابخشی، علی و مینو افشاری‌راد (1383) فرهنگ علوم سیاسی، جلد 2، تهران: چاپار. اکبریانی، محمد هاشم (1393) سیمین بهبهانی، تهران: ثالث. انوشه، حسن (1376) فرهنگنامۀ ادبی فارسی، دانشنامۀ ادب فارسی، جلد 2، تهران: سازمان چاپ و انتشارات. بشیری، علی‌اصغر (1392) غزل نو، تهران: نسل آفتاب. بهبهانی، سیمین (1379) کلید و خنجر، تهران: سخن. بهبهانی، سیمین (1393) مجموعه اشعار، تهران: نگاه. حسنلی، کاووس (1391) گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث. روزبه، محمدرضا (1386) ادبیّات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار. شمیسا، سیروس (1380) سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوس. طاهری، قدرت الله (1392) جریان‌های شعری معاصر فارسی، تهران: علمی. طاهری، قدرت‌الله (1393) بانگ در بانگ؛ طبقه‌بندی، نقد و تحلیل جریان‌های شعری معاصر ایران از 1357 تا1380، تهران: علمی. فرخزاد، فروغ (1384) دیوا، تهران: نهال نویدان. کاظمی، روح‌الله (1388) سیب نقره‌ای ماه؛ نقد غزل‌های حسین منزوی، تهران: مروارید. مظفری ساوجی، مهدی (1393) سبز و بنفش و نارنجی: گفتگو با سیمین بهبهانی، تهران: نگاه. نیما، یوشیج (1394) دربارة هنر و شعر و شاعری، گردآوری و نسخه‌برداری و تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه. مقالات حمیدیه، بهزاد. (1385). بازشناسی فردگرایی و پیامدهای آن. راهبرد توسعه، (6)، 203-241. صالحی طریق، معصومه، و ذاکری، احمد. (1397). آموزه های غربی در اشعار سیمین بهبهانی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 10(38)، 155-172. کاظم‌زاده، رقیه، و مدرسی، فاطمه. (1388). تصویر و شیوه‌های توصیف در غزل نو. بهارستان سخن، 5(14)، 23-46. محمدی، علی، و بشیری، علی‌اصغر. (1391). غزل نو و پیش زمینه‌های آن. پژوهشنامه ادب غنایی، 10(18)، 121-144. doi: 10.22111/jllr.2012.970 پایان‌نامه امینی، صادق (1392) مقایسۀ محتوایی شعر ژاله و سیمین بهبهانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی محمد فولادی، دانشگاه قم. رستمی، مهدی (1395) بررسی غزل نو با تکیه بر غزل‌های سیمین بهبهانی بر اساس بوطیقای پیشنهادی نیما یوشیج، رسالۀ دکتری، به راهنمایی مریم شعبانزاده، دانشگاه سیستان و بلوچستان.