بررسی تاثیر مدیریت فضا و آماده سازی زمینه های محیطی در پیشگیری از وقوع جرم و رفتار غیر مسئولانه در کلانشهرها(نمونه موردی، شهر مشهد)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مرداد 1402

نوع مقاله: مقالات پژوهشی کاربردی

نویسنده

رستم صابری فر^*

دانشیار دانشگاه پیام نور، دانشکده علوم اجتماعی

چکیده

تاکنون مطالعات مربوط به حوزه پیشگیری از جرم، بر مولفه‌های انسانی و اجتماعی توجه نموده‌اند و بر شرایط و زمینه‌های محیطی تاکید کمتری داشته‌اند. به همین منظور، در این بررسی تاثیر زمینه‌های محیطی در کانون توجه قرارگرفت و راهکارهای مکانی-فضایی معرفی گردید. این بررسی با روش پیمایشی و توصیفی-تحلیلی به انجام رسید. داده‌های مورد نیاز در بخش تعیین علل از نمونه‌ای به حجم 50 نفر از متخصصان و در بخش میدانی به صورت مشاهده 90 عملکرد در 37 فضای عمومی شهر مشهد گردآوری شد. این داده‌ها با استفاده آمار توصیفی و استنباطی(آزمون خی دو در سطح احتمال کمتر از 5 درصد)، نظریه پنجره‌های شکسته، فعالیت روزمره و موقعیت-گرایی در قالب رویکردهای هرمنوتیکی، مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که بسیاری از رفتارهای انسان، تحت تاثیر عنصر ناخودآگاه بر اساس شواهد بیرونی و به خصوص وضعیت محیطی بروز می‌ کند. به همین دلیل، نمونه‌های مورد بررسی در این پژوهش بدون این که بدانند در سه موقعیت، وسوسه در برابر برداشتن وجه نقد، تخلفات راهنمایی و رانندگی و توجه به حفظ محیط زیست، با توجه به شرایط محیطی، رفتارهای کاملا متفاوتی نشان دادند. مطابق یافته‌های این بررسی، چنانچه شرایط محیطی به نحوی ساماندهی گردد که ناخوآگاه افراد را به این حقیقت ترغیب نماید که قانون و نظم مشخصی در فضا حاکم است، آنان را وادار می‌سازد که رفتار هنجارمند و مسئولانه‌ای را در پیش بگیرند.

کلیدواژه‌ها

پیشگیری از جرم؛ موقعیت‌گرایی؛ ساماندهی فضایی؛ رفتارهای غیر مسئولانه؛ مشهد