پهنه‌بندی آسیب‌پذیری ناشی از زلزله با استفاده از منطق فازی در GIS (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

صالح ارخی^* ؛ مهران اکبریان سرخی؛ سمیّه عمادالدین

دانشگاه گلستان

چکیده

با توجه به اهمیت مقوله زلزله به عنوان یکی از حوادث طبیعی، چالش‌ها و آسیب‌های ناشی از آن در جوامع انسانی، به خصوص در سکونت‌گاههای شهری و روستایی، توجه به مباحث ساخت‌و‌ساز و سیاست‌گذاری در راستای شناسایی نقاط ضعف و قوت در بحث شاخص‌های کالبدی شهری و روستایی حائز اهمیت است. هدف مقاله پهنه‌بندی مناطق با آسیب‌پذیری بالا در راستای مدیریت بحران و برنامه‌ریزی کاربری اراضی و کاهش اثرات زلزله در نواحی با آسیب‌پذیری بالاست. در این تحقیق با استفاده از داده‌ها و اسناد کتابخانه-ای، اطلاعات مورد‌ نیاز جمع‌آوری و به منظور پهنه‌بندی آسیب‌پذیری ناشی از زلزله از نقشه‌های معیار از جمله: نقشه‌های فاصله از گسل(اصلی و فرعی)، فاصله از زمین‌لغزش‌های موجود، زمین‌شناسی، شیب و خاک استفاده شد و پس از ساخت و تجزیه‌و‌تحلیل لایه‌های اطلاعاتی در محیط نرم‌افزار ArcGIS از توابع عضویت فازی برای ارزیابی استفاده شد. لایه‌های فازی استاندارد شده در محیط GIS با عملگرهای مختلف تلفیق شدند و نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری تولید شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پهنه‌های با خطر بسیار زیاد پهنه‌ای حدود 19/64 درصد از مساحت شهرستان را پوشش می‌دهد وهم‌چنین حدود81/35 درصد از مساحت در محدوده با خطر زیاد قرار دارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نواحی شمالی و مرکزی شهرستان وضعیت آسیب‌پذیری بسیار زیاد و نواحی جنوبی آن آسیب پذیری زیاد از لحاظ شاخص‌های منتخب در برابر زلزله دارند که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق پیش از بحران به لحاظ تقویت و بهبود شاخص‌های کالبدی می-باشد.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی؛ آسیب‌پذیری از زلزله؛ منطق فازی؛ شهرستان سوادکوه؛ GIS