رابطۀ ساختار هدفی کلاس درس با خلاقیت و نقش میانجی نیازهای اساسی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 48، خرداد 1402، صفحه 71-100   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سید موسی طباطبایی^{* 1}؛ فریده نصیری²؛ خدیجه سادات طباطبایی³

¹استادیار گروه علوم شناختی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

²کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

     هدف: پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه بین ساختار هدفی کلاس درس با خلاقیت و نقش میانجی نیازهای اساسی انجام شده است.
     روش: در این پژوهش از طرح تحقیق توصیفی - همبستگی استفاده شد. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ دانش­آموزان دختر و پسر دوره دوم متوسطه شهر سمنان در سال تحصیلی 1401-1400 است که تعداد 220 نفر از آنان به شیوه تصادفی خوشه­ای انتخاب شدند. داده­های پژوهش به وسیله پرسشنامه­های خلاقیت عابدی، ساختار ادراک شدۀ کلاس درس (میگلیو همکاران) و نیازهای روانشناختی اساسی لاگواردیا[1] و همکاران جمع­آوری شد و سپس تحلیل آماری با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری با نرم­افزار SPSS و AMOS انجام شد.
     یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر جهت­گیری هدفی تبحری و عملکردی بر نیازهای اساسی مثبت و معنادار است. همچنین بین نیازهای اساسی و خلاقیت نیز، رابطه معناداری وجود دارد؛ اما اثر جهت­گیری هدفی اجتنابی بر نیازهای اساسی معنادار نیست. یافته دیگر پژوهش حاضر بیانگر این است که اثر سه متغیر برونزاد جهت­گیری هدفی تبحری، عملکردی و اجتنابی بر خلاقیت معنادار نیست.
     نتیجه‌گیری: بین جهت­گیری هدفی با خلاقیت، رابطه­ معناداری به طور مستقیم دیده نشده است؛ اما زمانی که برآورده شدن نیازهای اساسی در فرد تقویت شود با افزایش سطح استقلال، شایستگی و ارتباط، می­توان خلاقیت را در ساختار هدفی کلاس درس ارتقاء داد.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ نیازهای اساسی؛ ساختار هدفی؛ کلاس درس؛ دانش‌آموزان

اصل مقاله

 

 

مراجع

اژه‌ای جواد، خضری‌آذر هیمن، بابایی سنگلجی محسن، امانی جواد.(1387). الگوی ساختاری روابط بین حمایت از خودمختاری ادراک شده معلم، نیازهای روان شناختی اساسی، انگیزش درونی و تلاش. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی؛۲ (۴) 56-47.

افضلی، لیلا؛ اسماعیلی، سمیه (1395). رابطه ساختار هدفی کلاس درس با خلاقیت و با واسطه­گری سبکهای تفکر در دانش­آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهرستان اسلام­شهر. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، سال 7 ،شماره 1، (17)،107-116.

امانی ساری بگلو جواد، بابایی سنگلجی محسن، حسین خانزاده عباسعلی. (1394). تحلیل کانونی رابطه فرهنگ سازمانی مدارس بر اساس ابعاد هافستد با نیازهای روانی اساسی دانش آموزان. فصلنامه سلامت روان کودک. ۲ (۴) 113-124.

برزگر بفروئی، فاضل، صالح پور، مصطفی، امام جمعه، سید محمدرضا. (1393). بررسی رابطه‌ی منبع کنترل و عزت نفس با خلاقیت در دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر اردکان. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 3(4)، 6-21.

به پژوه، احمد؛ افروز، غلامعلی؛ ساداتی، سمیه سادات و ملتفت، قوام. (1389). رابطه ابعاد جهت‌گیری هدفی با خلاقیت در دانش آموزان دبیرستانی شاغل به تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان. مطالعات آموزش و یادگیری (علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز)، پیاپی 2-58.

بیات، مرضیه، هاشمی، زهرا، و نقش، زهرا.. (1394). مدل علی پیش‌بینی عملکرد درس زبان انگلیسی: نقش ارزش تکلیف، خودکارآمدی زبان انگلیسی، ادراک از ساختار هدفی کلاس، اضطراب زبان خارجی و راهبردهای شناختی. پژوهش در نظام های آموزشی، 9(31)، 255-285.‎

جوکار، بهرام ؛ خیر، محمد ؛ البرزی، محبوبه. (1387). خلاقیت در کودکان: بررسی مدل علی کنترل ادراک شده، سبک‌های انگیزشی و خلاقیت. پژوهش های نوین روانشناختی، 12، 41-70. 

حجازی، الهه؛ لواسانی، مسعود؛ بابایی، ابوالفضـل. (1390). رابطـه ی ادراک از سـاختار هـدفی کـلاس، سـبک هـای تفکـر، رویکردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. مجله­ پژوهش در برنامه ریزی درسی، پاییز90 ،8(2)، 30 ، 28-38.

دفترچی،عفت؛ شیخ­الاسلامی، مرضیه. (1392). نقش برآورده شدن نیازهای اساسی روانشناختی در جهت­گیری­های هدف دانش­آموزان، مجلۀ روانشناسی، 17(3)، 330-347.

دهناد، ویدا. (1400). نظریه خودتعیین­گری و ارتباط آن با نظریه هدف­گذاری، رویش روان شناسی، 10(3)، شماره پیاپی 60 ، خرداد 1400.

رحمانی زاهد، فهیمه؛ هاشمی، زهرا؛ نقش، زهرا. (1397). مدل یابی علی خلاقیت: نقش سبک های تعامل معلم-دانش آموز و نیازهای بنیادی روانشناختی. اندیشه های نوین تربیتی، 14(1)، 31-54.

رحیمی، حمید، و آقابابایی، راضیه. (1398). تأثیر رهبری اصیل بر خلاقیت نیروی انسانی: نقش واسطه ای انگیزش درونی مطالعه موردی کارکنان دانشگاه کاشان. کارافن، 16(46)، 121-140. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper 

سلیمی، جمال؛ یوسفی،ناصر وکریمی، محمد. (1391). مطالعه رابطه بین تحقق نیازهای اساسی روانی وخلاقیت دانش­آموزان دختر وپسر دورۀ متوسطۀ تحصیلی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 56-80. ، 9(16), 80-56. doi: 10.22111/jeps.2012.1039

شریعت باقری، محمدمهدی؛ شمسایی، آزاده. (1398). رابطه سبک مدیریت کلاس معلمان و خلاقیت دانش­آموزان با میانجیگری بهزیستی روانشناختی دانش­آموزان، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(2)، پاییز، 227- 262.

شیخ الاسلامی،راضیه؛ دفترچی،عفت. (1394). پیش بینی نشاط ذهنی دانش آموزان بر اساس جهت‌گیری های هدف و نیازهای اساسی روانشناختی، مجله روانشناسی، 74، 19(2)، 74.

شیخ الاسلامی، راضیه؛ رضویه، اصغر. (1384). پیش بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه شیراز با توجه به متغیرهای انگیزش بیرونی، انگیزش درونی و جنسیت. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4)، پیاپی، ویژه نامه علوم تربیتی، 94-103.

طهرانی، معصومه؛ صدق پور، بهرام صالح؛ دماوندی، مجید ابراهیم (1399). مدل‌یابی رابطه ادراک ساختار هدفی کلاس و تاب آوری تحصیلی با میانجی­گری انگیزش، مجله تعلیم و تربیت، 326(144)،71-90.

عمادی، شایان. (1393). مقایسه جهت‌گیری هدف ،پیشرفت تحیلی و خود تنظیمی در دانشجویان کارشناسی ارشد روانشناسی با مدرک کارشناسی مرتبط و غیر مرتبط ،پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن.

ملکی، حمید. (1395). بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دوره متوسطه. پژوهش در نظام های آموزشی، 10(33)، 190-209.

 

Alp, A; Michou, A; Çorlu, M. S; & Baray, G. (2018). Need satisfaction as a mediator between classroom goal structures and students' optimal educational experience. Learning and Individual Differences, 65, 80–89. https://doi.org/10.1016/j.lindif. 2018. 05. 012

Amabile, T. M. (1979). Effects of external evaluation on artistic creativity. Journal of Personality and Social Psychology, 37 (2): 221-233.

Amabile, T. M. (1985). Motivation and creativity: Effects of motivational orientation on creative writers. Journal of Personality and Social Psychology, 48 (2): 393-399

Amabile, T. M. (2001). Beyond talent: John Irving and the passionate craft of creativity. American Psychologist, 56 (4), 333-336.

Amabile, T. M., & Mueller, J. S. (2008), “Studying creativity, its processes, and its antecedents: An exploration of the componential theory of creativity”, Chapter in J. Zhou and C. E. Shalley (Eds), Handbook of Organizational Creativity, New York: Lawrence Erlbaum Associates.

Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261-271.

Asif, M. (2011), “Achievement goals and intrinsic motivation: a case of IIUM”, International Journal Humanities & Social Science, 1 (6), pp. 196-197.

Bardach, L; Lüftenegger, M; Yanagida, T; Schober, B; & Spiel, C. (2019). The role of within-class consensus on mastery goal structures in predicting socio-emotional outcomes. British Journal of Educational Psychology, 89, 239–258. https://doi.org/10.1111 /bjep.12237

Bardach, L; Yanagida, T; & Lüftenegger, M. (2020). Studying classroom climate effects in the context of multi-level structural equation modelling: An application-focused theoretical discussion and empirical demonstration. International Journal of Research and Method in Education, 43(4), 1–16. https://doi.org/10.1080/ 00220973.2020.1729081

Barron, F. and Harrington, D.M. Creativity, intelligence, and personality. Annual Review of Psychology, 1981, 32, 439-476.

Beghetto, R. A. (2005). Does assessment kill student creativity? The Educational Forum, 69, 254–263.

Beghetto, R. A; & Kaufman, J. C. (2014). Classroom contexts for creativity. High Ability Studies, 25(1), 53–69.Return to ref 2014 in article.

Benning, K; Praetorius, A. K; Janke, S; Dickhauser, ¨ O; & Dresel, M. (2019). Das Lernen als Ziel: Zur unterrichtlichen Umsetzung einer Lernzielstruktur [learning as an objective: Instructional implementation of a mastery goal structure in classroom]. Unterrichtswissenschaft, 47(4), 523–545. https://doi.org/10.1007 /s42010-019- 00054-7

Chen, K.C. and Jang, S.J.(2010)." Motivation in online Learning. Testing a model of self - determination theory". Journal of Computers in human behavior. 26: 741–752.

Chu-ying Chiena, Anna N.N. Huib ( 2010). Creativity in early childhood education: Teachers’ perceptions in three Chinese societies, Thinking Skills and Creativity. 5, 49.

Deci, E. L. and Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits:Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4): 227-268.

Deci, E. L; & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.

Duriez, B. (2011). The social costs of extrinsic relative to intrinsic goal pursuits revisited: The moderating role of general causality orientation. Personality Individual Differences .50, 684–687.

Elliot, A. J. & McGregor, H. A. (2001). A 2 × 2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 501–519.

Elliot, A. J., & Church, M. A. (1997). A hierarchical model of approach and avoidance achievement motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 72, 218–232

Emerson, R. W., & McCarthy, T. (2014). Orientation and mobility for students with visual impairments. In International review of research in developmental disabilities (pp. 258-280). Elsevier Inc.

Fraser, B. J. & Kahle, J. B. (2007).Classroom, home and peer environment influences on student outcomes in science and mathematics: An analysis of systemic reform data. International Journal of Science Education, 29 (15), 1891-1909.

Gaspersz, J.B.R. (2005). Compete with creativity, Hague: Dutch Ministry of Economic Affairs.

Glăveanu, V. P; Hanchett Hanson, M; Baer, J; Barbot, B; Clapp, E. P; Corazza, G. E; … Sternberg, R. J. (2019). Advancing creativity theory and research: A socio‐cultural manifesto. The Journal of Creative Behavior. https://doi.org.ezproxy.lib.usf.edu/10.1002/jocb .395.

Gong, Z; Liu, C; and Shen, W. (2016). Several thoughts on measuring creativity. Adv. Psychol. Sci. 24, 31–45. doi: 10.3724/SP.J.1042.2016.00031.

Hagger, M. S., Chatzisarantis, N. L. D., and Harris, J. (2006). From psychological need satisfaction to intentional behavior: testing a motivational sequence in two behavioral contexts. PSPB 32, 131–148. doi: 10.1177/0146167205279905

Hennessey, B. A. (2015). If I were secretary of education: A focus on intrinsic motivation and creativity in the classroom. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 9(2), 187- 192. https://doi: 10.1037/aca0000012.

Hung, S. P; Huang, H. Y; & Lin, S. S. (2008). Do significant others’ feedback influence ones’ creative behavior?—using structural equation modeling toexamine creativity self-efficacy and creativity motivation mediation effect. Bulletin of Educational Psychology, 40, 303–322.

Hunter, S. T; Bedell, K. E; & Mumford, M. D. (2007). Climate for creativity: a quantitative review. Creativity Research Journal, 19, 69–90.

İlker, G. E; & Demirhan, G. (2013). The effects of different motivational climates on students’ achievement goals, motivational strategies and attitudes toward physical education. Educational Psychology, 33(1), 59–74. https://doi.org/10.1080/01443410.2012. 70761

Inkelas, K. K., Daver, Z. E., Vogt, K. E., & Leonard, J. B. (2007). Living-learning programs and firstgeneration college students’ academic and social transition to college. Research in Higher Education, 48(4), 403–434.

Juliana, N. , Hui, H. , Clement, M. , Solomon, E. and Elvis, O. (2021) The Impact of Creativity and Innovation on Entrepreneurship Development: Evidence from Nigeria. Open Journal of Business and Management, 9, 1743-1770. doi: 10.4236/ojbm.2021.94095.

Kaufman,J.C,& Sternberg,R.J.(2010).The Cambridge handbook of creativity (Eds), NewYork:Cambridge University Press.

Krapp, A. (2005). Basic needs and the development of interest and intrinsic motivational orientations. Learning and Instruction. 15. 381-395.

Krause AE, North AC and Davidson JW (2019) Using Self-Determination Theory to Examine Musical Participation and Well-Being. Front. Psychol. 10:405. doi: 10.3389/fpsyg.2019.00405

Kumar, Anil; and Chahar, M. S. (2016). “Creativity in Relation to Students’ Goal Orientation and Disruptive Behaviou”. SMART MOVES JOURNAL IJELLH .4 (11):15. https://www.ijellh.com/OJS /index.php /OJS/article/view/1714.

Lee, F. K., Sheldon, K. M., &Turban D. B. (2003). Personality and the goal-striving process: The influence of achievement goal patterns, goal level, and mental focus on Performance and enjoyment. Journal of Applied Psychology, 88, 2, 256–265.

Lee, J. Q., McInerney, D. M., Liem, G. A. D. & Ortiga, Y. P. (2010). The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective. Contemporary Educational Psychology, 35, 264-279.

Lüftenegger, M; Tran, U. S; Bardach, L; Schober, B; & Spiel, C. (2017). Measuring a classroom mastery goal structure using the TARGET dimensions: Development and validation of a classroom goal structure scale. Zeitschrift für Psychologie, 225(1), 64–75. https://doi.org/10.1027/2151-2604/a000277

Martin, A. J., Marsh, H. W., & Debus, R. L. (2001). Self-handicapping and defensive pessimism: Exploring a model of predictors and outcomes from a self-protection perspective. Journal of Educational Psychology, 93(1), 87-102.

Midgley, C., Maehr, M., Hruda, L., Anderman, E., Anderman, L., Freeman, K., Gheen, M., Kaplan, A., Kumar, R., Middleton, M., Nelson, J., Roeser, R., & Urdan, T. (2000). Manual for the patterns of adaptive learning scales: The University of Michigan.

Moneta, G. B; & Siu, C. M. Y. (2002). Trait Intrinsic and extrinsic motivations, academic performance and creativity in Hong Kong college students. Journalof College Student Development, 43, 664–683.

Mucherah, W. (2008). Classroom climate and students’ goal structures in highschool biology classrooms in Kenya. Learning Environment Reseavch, 11, 63–81.

Murayama, K; & Elliot, A. J. (2009). The joint influence of personal achievement goals and classroom goal structures on achievement-relevant outcomes. Journal of Educational Psychology, 101 (2), 432-447

Narimani, M; Basharpoor, S; & Ahmadi, S. (2020). Predicting the tendency towards high-risk behaviors based on moral disengagement with the role of the mediator difficulties in emotion regulation (Structural Equation Modeling). Journal of Research in Psychopathology,1(2), 56-81.

Niemiec, C.P. & Ryan, R.M. (2009). Autonomy, competence, and relatedness in the classroom: Applying self-determination theory to educational practice. Theory and Research in Education, 7, 133-144.

La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. E., & Deci, E. L. (2000). Within-person variation in security of attachment: A self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 79(3), 367–384. https://doi.org/10. 1037/0022-3514.79.3.367

Olsson, Annika, Karla Marie Karla, Ulf Johansson, Malin Olander Roese, and Sofia Ritzén. 2019. Organizational climate for innovation and creativity—A study in Swedish retail organizations. International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 29: 243–61.

Peng, S. L; Cherng, B. L; & Chen, H. C. (2013). The effects of classroom goal structures on the creativity of junior high school students. Educational Psychology.submitted for publication.

Peng, Shu-Ling; Cherng, Biing-Lin; Chen, Hsueh-Chih; Lin, Yen-Ying. (2013). A model of contextual and personal motivations in creativity: How do the classroom goal structures influence creativity viaself-determination motivations? Thinking Skills and Creativity, 10 (2013) 50– 67.

Petrie J. A. C. van der Zanden, Paulien C. Meijer, Ronald A. Beghetto. (2020) A review study about creativity in adolescence: Where is the social context?. Thinking Skills and Creativity, 38, pages 100702.

Pintrich, P. R & Schunk, D. H, (2002). Motivation in education: Theory, research and applications. Merrill Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.

Płóciennik, E. (2018). Children's creativit y as a manifestation and predictor of their wisdom. Thinking Skills and Creativity, 28, 14-20.

Quested, E., Thøgersen-Ntoumani, C., Uren, H., Hardcastle, S. J., & Ryan, R. M. (2018). Community gardening: Basic psychological needs as mechanisms to enhance individual and community well-being. Ecopsychology, 10, 173–180.

Reeve, J. (2009). Why teachers adopt a controlling motivating style toward students and how they can become more autonomy supportive? Educational Psychologist, 44, 159-175.

Reeve, J., Jang, H., Carrell, D., Jeon, S., & Barsh, J. (2004). Enhancing students’ engagement by increasing teachers’ autonomy support. Motivation and Emotion, 28, 147–169

Richardson, C; & Mishra, P. (2018). Learning environments that support student creativity: Developing the SCALE. Thinking Skills and Creativity, 27, 45–54.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000), “Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions”, Contemporary Educational Psychology, 25, pp. 54-67.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York, NY: Guilford Publishing

Ryan, R. M., and Deci, E. L. (2002). “An overview of Self-determination Theory: An organismic-dialectical perspective,” in Handbook of Self-Determination Research, eds E. L. Deci and R. M. Ryan (Rochester, NY: The University of Rochester Press).

Shally, C. E; Zhou, J; & Oldham, G. R. (2004). The effects of personal and contextual characteristics on creativity: where should we go from here? Journal ofManagement, 30, 933–958.

Sheldon, K. M. (1995). Creativity and self-determination in creativity. Creativity Research Journal, 8 (1): 25-36.

Shih, S. S. (2008). The relation of self-determination and achievement goals to Taiwanese eighth graders’ behavioral and emotional engagement inschoolwork. Elementary School Journal, 108, 313–334.

Shu-Ling Peng; Biing-Lin Cherng; Hsueh-Chih Chen; Yen-Ying Lin (2013). A model of contextual and personal motivations in creativity: How do the classroom goal structures influence creativity viaself-determination motivations. Thinking Skills and Creativity, 10 (2013) 50– 67

Sideridis, G. D. (2006). Goal orientations and strong oughts: Adaptive or maladaptive forms of motivation for students with and without suspected learning disabilities? Learning and Individual Differences, 16, 61–77

Sol Ibarra-Rovillard, M. & Kuiper, N. A. (2011). Social support and social negativity findings in depression: Perceived responsiveness to basic.

Stiller, J. D. and Ryan, R. M. (1992). Teachers, Parents and Student Motivation: The Effects of Involvement and Autonomy Support, Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco, CA

Tyagi, V; Hanoch, Y; Hall, S. D; Runco, M; and Denham, S. L. (2017). The risky side of creativity: domain specific risk taking in creative individuals. Front. Psychol. 8:145. doi: 10.3389/fpsyg.2017.00145.

Urdan, T. (2004). Predictors of academic self-handicapping and achievement: Examiningachievement goals, classroom goal structures, and culture. Journal of Educational Psychology, 96, 251–264. http://dx.doi.org/10.1037/0022-0663.96.2.251

Van den Broeck, A., Ferris, D. L., Chang, C. H., & Rosen, C. C. (2016). A review of self-determination theory’s basic psychological needs at work. Journal of Management, 42, 1195–1229.

Vansteenkist, M; Simons, J; Lens, W; Sheldon, K. M; & Deci, E. L. (2004). Motivating learning, performance and persistence: the synergistic effects ofintrinsic goal contents and autonomy-supportive contexts. Journal of Personality and Social Psychology, 87, 246–260.

Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., and Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: advancements, critical themes, and future directions. Motiv. Emot. 44, 1–31. doi: 10.1007/s11031-019-09818-1

Ward, T. B; Smith, S. M; and Finke, R. A. (2008). “Creative cognition,” in Handbook of Creativity, ed. R. J. Sternberg (New York: Cambridge University Press), 189–212.

Wolters, C. A. (2004). Advancing achievement goal theory: using goal structure and goal orientations to predict student’s motivation, cognition andachievement. Journal of Educational Psychology, 96, 236–250.

Yoo, Sangok & Jang, Soebin & Ho, Yedam & Seo, Jaekyo & Yoo, Min. (2018). Fostering workplace creativity: examining the roles of job design and organizational context. Asia Pacific Journal of Human Resources. 57. 10.1111/1744-7941.12186.