شناسایی ابعاد، مولفه ها و شاخص های آموزش خلاقیت مدیران میانی دانشگاه آزاد اسلامی(مورد مطالعه:سازمان مرکزی)

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 48، خرداد 1402، صفحه 101-122   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سیده معصومه عزیزیان¹؛ لیلا شریفیان^{* 2}؛ سعید مرادی³؛ عباس خورشیدی⁴؛ علی دلاور⁵

¹دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی - مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

²استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.

³استادیار گروه علوم تربیتی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

⁴استاد گروه علوم تربیتی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

⁵استاد گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

     هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد، مؤلفه‌‍‌ ها و شاخص‌ های آموزش خلاقیت مدیران میانی دانشگاه آزاد اسلامی در سازمان مرکزی انجام شد.
     روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش اجرای پژوهش از نوع داده بنیاد و گردآوری داده‌‍‌ ها توصیفی است که با رویکرد پیمایشی مقطعی انجام گرفت. جامعه آماری شامل خبرگان؛ متخصصین و افراد آگاه در زمینه آموزش خلاقیت بود. روش نمونه گیری هدفمند از نوع نظری و با اصل اشباع 33 نفر(در 3 مرحله) انجام شد. روش گردآوری داده‌‍‌ ها سند پژوهی و میدانی و ابزار گردآوری داده‌‍‌ ها شامل مصاحبه نیمه سازمان یافته و گردآوری داده‌‍‌ های دلفی بود. روایی و اعتبار ابزار در بخش کیفی  به وسیله اجماع سه سویه تعیین شده است. تجزیه و تحلیل داده در بعد کیفی، به مدد کدگذاری باز، محوری و انتخابی از طریق مصاحبه، روش تحقیق داده‌ بنیاد و فن دلفی انجام شد.
     یافته‌‍‌ ها:یافته‌‍‌ ها نشان داد که ابعاد آموزش خلاقیت (فردی، الزامات آموزشی، سازمانی، اجتماعی – فرهنگی، محیطی، اخلاقی و اقتصادی) و مؤلفه‌‍‌های آن (ویژگی‌های شخصیتی، ویژگی‌ های انگیزشی، ویژگی‌ های شناختی، مدیریت و رهبری، نظام منابع انسانی، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، گروهی (کار تیمی)، فناوری اطلاعات و ارتباطات، قانونی، اهداف و خط مشی مهارت آموزی، محتوا مهارت آموزی، روش‌‍‌های تدریس و آموزش، ارزشیابی، فضای فیزیکی، محیط آموزشی-تعاملی، تکنولوژی آموزشی، نظام آموزشی، خانواده، رسانه و عامل مجازی، ارزشی، مسئولیت پذیری، اعتبار ملی، اعتبار بین المللی) بود. چنین مدلی باید در هر سازمانی متناسب با اقتضائات آن توسعه یابد.
نتیجه‌ گیری: مدل پژوهش در 7 بعد ،24 مؤلفه و 139 شاخص نهایی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

آموزش خلاقیت؛ مدیران میانی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ خلاقیت

مراجع

 اسد، حمید رضا؛ محمودی، امیر حسین؛ شیرزاد کبریا، بهارک؛ حمیدی فر، فاطمه. (1400). شناسایی ابعاد، مؤلفه‌‍‌ها و شا شاخص‌های ارتقاء مهارت‌های مدیریتی مدیران شرکت مترو در قالب یک الگوی مفهومی و پارادایمی، فصلنامه نوآوری‌های مدیریت آموزشی،16(2)، 56-35.

آقا محمدی، داود؛ حسنوند، علی اکبر.(1398). ابعاد و مؤلفه‌‍‌های چابک سازی سازمان‌های نظامی، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، 76، 281-304.

اکبری، سارا؛ خورشیدی، عباس؛ فقیه آرام، بتول؛ سلیمی، اکبر؛ برزگر؛ نادر.(1399). تبیین الگوی ارتقای مدریت استعداد در دانشگاه علوم انتظامی امین، فصلنامه پژوهش‌‍‌های دانش انتظامی، 22(1)، 65-35.

 امرایی، فروزان؛ قدم‌پور، عزت‌اله؛ شریفی، طیبه و غضنفری، احمد. (1398). مقایسه تأثیر آموزش مهارت‌های وسعت بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی‌بر خلاقیت(سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) دانش­آموزان. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4)، 128-97.

امرائی، مهدی؛ رژه ،مهدی؛ سالاری حمزه خانی، مهشید؛ فرجی خیاوی، فرزاد.(1400). همبستگی بین خلاقیت و مهارت کارآفرینی در مدیران بیمارستان‌های آموزشی. تصویر سلامت، 12(3 )، 250-240.

برزگر، نادر؛ قورچیان، نادرقلی؛ تقی پورظهیر، علی. (1400). ارائه مدلی جهت خلق ظرفیت‌های نوآوری در مدیریت دانشگاهی ایران. مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 14(1)،70-43.

ترابی، محسن؛ عباس نژاد، طیبه؛ بهبودی، محمدرضا؛ رجبوند، رضوان. (1399). شناسایی و ارائه مدل عوامل اثرگذار بر نظام خلاقیت و نوآوری شرکت گاز استان هرمزگان با استفاده از رویکرد ترکیبی، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 204-175.

تحویلداری، بهاره؛ خورشیدی، عباس؛ عراقیه، علیرضا؛ خسروی بابادی، علی اکبر؛ فقیه آرام، بتول. (1399). ارائه الگوی نظام آموژش اثربخش برای کارکنان ستاد وزارت نفت ایران. فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت،11(44)،372-343 .

حسینی، فریده السادات؛ دشتی نژاد، سید بهمن.(1395). بررسی شاخصهای شخصیتی، انگیزشی/ شناختی خلاقیت در دانشجویان: مدل معادلات ساختاری، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی،4(2)،65-80 .

خدابنده بایگی، ایمان؛ شریفی،سید مهدی، سنجش تناسب جو سازمانی خبرگزاری صدا و سیما با بروز خلاقیت نیروی انسانی در حوزه خبر، فصلنامه علمی مطالعات میان رشته‌ای ارتباطات و رسانه، 4(1) (پیاپی 11)، 11-44.

درتاج، فریبرز؛ عباس‌پور، عباس؛ شریعت، سارا؛ دلاور, علی؛ سعدی پور، اسماعیل. (1397). طراحی مدل پرورش تفکر استراتژیک و خلاق در مدیران شرکت ملی نفت ایران بر اساس رویکرد آمیخته. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4)، 197-218.

زارعی، عظیم؛ مقدم، علیرضا؛ مهمان نوازان؛ سهیلا و شهریاری، مهری.( 1395). بررسی نقش هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در تبیین رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(4)، 1-32.

سجادی، منیره سادات؛ شاه مرادی، سجاد و سلیمی، مهتاب. (1399). تأثیر آموزش سازه‌‍‌های رباتیک بر تفکر انتقادی و خلاقیت و یادگیری درس ریاضی دانش‌آموزان متوسطه اول شهر تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 40-17.

شکوهی امیرآبادی، لیلا؛  دلاور، علی؛  عباسی سروک، لطف اله؛ کوشکی، شیرین. (1397). تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 192-165.

شوقی، بهزاد؛ غنی زاده گرایلی، مهری؛ شعله کار، شیما؛ صادقی؛زینب.(1397). تأثیر خرد سازمانی بر خلاقیت با توجه به نقش میانجی فرهنگ سازمانی (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران)، فصلنامه علمی، پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی،9(4) ،309-283.

صادقی، احمد؛ رستگاری مهر، بابک؛ محمدی، مسعود، قربانی کلخواجه، ساسان؛ منصوریان، مرتضی؛ حسینی، سیدحمید.(1394). عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری کارکنان از دیدگاه پرسنل شاغل در بیمارستان شهید هاشمی نژاد تهران، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 7(1)،91-81.

صمدی، سعید.(1391). نقش مدیریت خلاقیت و نوآوری و دیده بانی فناوری در شرایط کسب و کار ناپایدار و بقای بلندمدت سازمان‌ها،  فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد ، 8(21)،42-35.

علاءالدینی، زهره ؛ کلانتری، مهرداد؛ کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسین.(1396). تأثیر نوروفیدبک آلفا/تتا بر خلاقیت هیجانی و شناختی کودکان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(3)، 62-35.

علی اکبری، حمید؛ خورشیدی،عباس؛ پوشنه، کامبیز؛ عباسی سروک؛ لطف اله. (1398). ارائه الگوی پرورش خلاقیت برای معلمان دوره اول ابتدایی شهر تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 58-23.

قپانداران، وجیهه(1395).تأثیر خلاقیت و نوآوری در بقاء سازمان، چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش‌‍‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، برلین آلمان، 19 تیر1395 (July,2016 ).

کشت ورز کندازی، احسان؛ شکوهی، محمد جعفر؛ علیدادی، علیرضا. (1399). واکاوی نقش آموزش خلاقیت با استفاده از سنجش حافظه کاری در خودباوری و مهارت حل‌مسئله در کودکان. آموزش پژوهی، 6(23)، 66-46.

محمدی، مریم؛ میرزمانی، سید محمود؛ آزادیکتا، مهرناز . (۱۳۹۴). رابطه خلاقیت مدیران با اثربخشی معلمان مدارس ابتدایی دخترانه شهرستان رباط کریم، فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی، ۴(۱۶)، 38-25.

 مردعلی، لیلا؛ پیرخائفی، علیرضا؛ صداقتی فرد، مجتبی.(1400). بررسی روابط متغیرهای باور- جهت انگیزشی و خلاقیت شناختی - شخصیتی به منظور تدوین و برازش مدل پیش بینی پیشرفت تحصیلی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 20-1.

Bousinakis, D & Halkos, G. (2021). Creativity as the hidden development factor for organizations and employees. Economic Analysis and Policy, 71, 645-659.

Doran,  J.,  &  Ryan,  G.  (2017).  The  role  of  stimulating  employees’ creativity  and  idea  generation  in  encouraging  innovation  behaviour in Irish firms. Irish Journal of Management, 36(1), 32-48.

Ek Styv´ en, M., Napp, A., Mariani, M., & Nataraajan, R. (2022). mployee perceptions of employers’ creativity and innovation: Implications for employer attractiveness and branding in tourism and hospitality. Journal of Business Research, 141, 290–298.  https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.12.038.

Grabner, I., Klein, A., & Speckbacher, G. (2022). Managing the trade-off between autonomy and task interdependence in creative teams: The role of organizational-level cultural control.

 Hamrang, Hamid., Ghanbari Panah, Afsaneh., Abolmaali Al-Husseini, Khadijeh., And Sepah Mansour, Mojgan. (2019). Explain the relationship between creativity and students' academic adjustment mediated by academic motivation. Innovation and Creativity in the Humanities, 9 (35), 60-25. (in Persian).

 Izzat HussainAbdo, M. (2021). Distance learning and its impact on student’s creativity material: A practical experience for students of the qweismeh brigade. Materials Today, 47 (19).

Liu, H. Y. (2022). Promoting creativity of nursing students in different teaching and learning settings: A quasi-experimental study. Nurse Education Today, 108, 105216. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2021.105216.

Orkibi, H., & Ram-Vlasov, N. (2019). Linking trauma to posttraumatic growth and mental health through emotional and cognitive creativity. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 13(4), 416-425.

Peng, J., Chen, Y., Xia, Y., & Ran, Y. (2017). Workplace loneliness, leader-member exchange and creativity: The cross-level moderating role of leader compassion. Personality and Individual Differences, 104, 510-515.

Shalley, C. E., & Gilson, L. L. (2016). Creativity and the management of technology: Balancing creativity and standardization. Production and Operations Management.

Sosa,  R.  (2018).  Innovation  Teams  and  Organizational  Creativity: Reasoning  with  Computational  Simulations. The  Journal  of  Design, Economics, and Innovation, Volume 4, Number 2, 157-170.

Sternberg, R. J., & Lubart, T. L. (1991). An investment theory of creativity and its development. Human   development, 24, 1-31.

Torrance, E. P. (1980). The Search for Satori and Creativity. Buffalo, N Y: Bearly Limited.

Walia, C. (2019). A dynamic definition of creativity. Creativity Research Journal, 31(3), 237-247.

 Yunlu, D. G., Clapp-Smith, R., & Shaffer, M. (2017). Understanding the role of cultural intelligence in individual creativity. Creativity Research Journal, 29(3), 236-243.