ابداع الگوی ارتباطی با خلق گفتگو های ابتکاری والدین در خانواده

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 48، خرداد 1402، صفحه 123-150   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهرداد شهسواریان¹؛ غلامحسین بیابانی^{* 2}؛ علی محمد مزیدی شرف آبادی³

¹دانشجوی دکتری رشته علوم ارتباطات، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

²دانشیار گروه کشف جرائم، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران

³دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

چکیده

     هدف: با توجه به اهمیت ارتباط در خانواده، هدف این پژوهش ابداع الگوی ارتباطی با خلق گفتگوهای ابتکاری از سوی والدین جهت استحکام پیوند های درون خانواده است.
     روش: طراحی و اعتبارسنجی مدل پژوهش با روش آمیخته انجام شده و جمع­آوری اطلاعات با مصاحبه و سپس پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش در بخش اول خبرگان و روانشناسان خانواده و در بخش دوم پژوهش خانواده­های ساکن شهر کرمانشاه بود. نمونه‌گیری هدفمند و سپس نمونه­گیری تصادفی انجام شد و حجم نمونه بر اساس قاعده کلاین، 200 نفر تعیین شده ­است. در بخش کیفی از تحلیل تماتیک با نرم افزار Maxqda، و رتبه­بندی عوامل با معادلات ساختاری تفسیری و Micmac انجام شده است.  
     یافته­ ها: 21 عامل نظیر: احترام، درک متقابل اعضاء، تخصیص وضوح، آگاهی و اجرای مناسب نقش­­ها، روابط کلامی و غیرکلامی مستقیم، شناخت و تأمین نیازها، صمیمت اعضاء، ارزش­های دینی، باورهای منطقی، حل مسئله، فرزند پروری­ مناسب، مشورت بین اعضاء، و ...، به عنوان ابعاد الگو شناسایی شدند.
     نتیجه‌ گیری: در رتبه ­بندی دو عامل شناخت و تأمین نیازها و صمیمت بین اعضاء، بالاترین رتبه ­ها را در مدل پژوهش داشتند.

کلیدواژه‌ها

" الگوی ارتباطی"؛ " ارتباط با والدین"؛ "گفتگو در خانواده"؛ " دلفی فازی"؛ " معادلات ساختاری تفسیری"

مراجع

بازیار اصفهانی، پرچم، فاتحی زاده، مریم السادات. (1393). مدیریت ارتباط با خانواده اصلی و خانواده همسر از دید مشاوره خانواده و اسلام. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 9(28) ، 36-7.

پرتوی، نگین. (1395). اهمیت گفتگو در خانواده، خبرگزاری مفدا، پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کردستان.

پیری، معصومه، منادی، مرتضی. (1390). بررسی نقش گفتگو در صمیمیت زوجین از دیدگاه زنان. دومین همایش ملی روانشناسی - روانشناسی خانواده.

جمهری، فرهاد، احدی، حسن. (1389). روان‌شناسی رشد: نوجوانی، بزرگسالی (جوانی، میانسالی و پیری). تهران: نشر آینده درخشان.

چراغی کوتیانی، اسماعیل. (1390). رویکرد اسلام به چهار کارکرد مهم خانواده. معرفت، 139، 45-54.

رشیدی، ع.، شریفی، ک.، کسری، نقشینه. (1395). رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و تمایزیافتگی خود با کیفیت زندگی زنان متقاضی طلاق در کرمانشاه. آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده، 2(1)، 78-66.‎

زینالی، علی. (1393). رواسازی پرسشنامه استعداد اعتیاد برای نوجوانان ایران. مجله روانشناسی بالینی، 6(3)، 93-81.

شعاع کاظمی، مهرانگیز، شهابی نژاد، زهرا (1395). رابطه شیوه‌های همسرگزینی و سازگاری زناشویی بر مبنای دیدگاه اسلامی در دانشجویان. دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت.

صادقی، مسعود؛ فاتحی زاده، مریم؛ احمدی، احمد؛ اعتمادی، عذرا. (1394). تدوین مدل خانواده سالم براساس دیدگاه متخصصان خانواده (یک پژوهش کیفی). مشاوره و روان درمانی خانواده،  5(4) ،142-170.

صالحپور، پرستو، احقر، قدسی، نوابی نژاد، شکوه. (1398). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش باورهای غیرمنطقی و طلاق عاطفی زنان متأهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره تهران. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(41)، 169-178.‎

کوروش نیا مریم، لطیفیان مرتضی. (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدیدنظر شده الگوهای ارتباطات خانواده.‎ خانواده پژوهی، 3(12)، 855-875.

لطیفیان، مرتضی، فخاری، نرگس. (1393). نقش میانجی گری تمایزیافتگی خود در رابطه با الگوهای ارتباطی خانواده و سلامت روان. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده. 8(26)، 1-25.

ماسن، پاول؛ جرم،کیگان؛ هوستون آلتا کاردل و کانجر،جان جین وی. (1387). رشد و شخصیت کودک. ترجمه  مهشید یاسایی. تهران: انتشارات مرکز.

مجرد کاهانی، امیرحسین و قنبری هاشم آبادی، بهرامعلی. (1390). ارزیابی اثربخشی مداخلات آموزشی روانی گروهی بر عملکرد خانواده بیماران مبتلا به اختلالات خلقی. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 2(1)، 399-412.

نادری، ح. ا. حبیب الله، خرمایی، اکبری، عباس، صبری. (1397). نقش علّی الگوهای ارتباطی خانواده در خودکارآمدی و تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 10(1)، 94-110.‎

هنرپروران، نازنین، قادری زهرا، قبادی، کبری. (1390). مقایسه الگوهای ارتباط و تعارضات زناشویی در زنان متاهل شاغل در بانک های دولتی و زنان خانه دار شهر شیراز. زن و جامعه (جامعه شناسی زنان). 2(3)، 103-122.

وفایی، طیبه، خسروی صدراله، معین لادن. (1388). مقایسه الگوهای ارتباطی همسران جانباز با همسران افراد عادی. طب جانباز. 2(5)، 20-26.

نوروزی، پریسا و رباط میلی، سمیه. (1399). نقش شفقت به خود و فرزندپروری ادراک شده در تفکر خلاق نوجوانان، نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 12(1)، 115-134.

فدوی، معصومه، پورشافعی، هادی، و اسدزاده، فرشته. (1400). رابطه الگوهای فرزندپروری و سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان متوسطه اول. مطالعات فرهنگی-اجتماعی خراسان، 15(4)، 111-125.

خلعتبری، جواد و سهیلی پور، فاطمه زهرا. (1396)، بررسی رابطه جو عاطفی خانواده با خلاقیت دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهرستان اصفهان، فصلنامة علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(2)، 167-188.

Bornstein, R. F. (2006). The complex relationship between dependency and domestic violence: converging psychological factors and social forces. American psychologist, 61(6), 595.

Christensen, A. & Sullaway, M. (1984). Communication Patterns Questionnaire. Unpublished Questionnaire, University of California, Los Angeles.

Goldenberg, H. & Goldenberg, I. (2012). Family Therapy: An Overview. United states: Brooks/cole.

Henonin, P. A., Patton, W., & Bartrum, D. (2005). Multidimensional properties of the LOT-R: Effects of optimism and pessimism on career and well-being related variables in adolescents. Journal of career assessment, 10(1), 42-61.

Kaplan, A., & Flum, H. (2010). Achievement goal orientations and identity formation styles. Educational Research Review, 5(1), 50-67.

Koerner, A. F., & Fitzpatr ick M. A. (2004). Understanding family communication atterns and family functioning: The roles of c onversation orientation and conformity orientation. Communication Year Book, 28, 36-68.

Shojaee, S., Khakhaninejad, M. S., & Najafi, M. (2018). Family communication patterns of individuals with and without disabilities. Health Psychology Research, 6(1). 16-21.

Smits, I., Soenens, B., Luyckx, K., Duriez, B., Berzonsky, M., & Goossens, L. (2008). Perceived parenting dimensions and identity styles: Exploring the socialization of adolescents’ processing of identity-relevant information. Journal of adolescence, 31(2), 151-164.

Fjermestad, K. W., Pat, P., Dearozet, S., Vatne, T., Hafting, M., & Jegannathan, B. (2021). Manual-based group intervention for siblings and parents of children with neurodevelopmental disorders in Cambodia. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 33, 839–856. https://doi.org/10.1007/s10882-020-09777-3.

Fjermestad, K. W., Silverman, W. K., & Vatne, T. M. (2020). Group intervention for siblings and parents of children with chronic disorders (SIBS-RCT): Study protocol for a ran- domized controlled trial. Trials, 21(1), 851. https://doi.org/10.1186/s13063-020-04781-6.

Fossen, C. A. V., Wexler, R., Purtell, K. M., Slesnick, N., Taylor, C. A., & Pratt, K. J. (2021). Family functioning assessment and child psychosocial symptoms in family medicine. Journal of Pediatric Nursing: Nursing Care of Children and Families, 61, 284–291. https:// doi.org/10.1016/j.pedn.2021.07.018.

Yutian Liu, Tianxiang Cui, Wesley R. Barnhart, Qingyang Wang, Yiman Yu, Jinbo He, (2023), Associations among retrospective parenting styles, retrospective food parenting, and current eating behaviors in Chinese adults, Appetite, Volume 184, 1 May 2023, 106512.

Keim, M. C., Lehmann, V., Shultz, E. L., Winning, A.M., Rausch, J. R., Barrera, M., ... Gerhardt, C. A. (2017). Parent–child communication and adjustment among children with advanced and non-advanced Cancer in the first year following diagnosis or relapse. Journal of Pediatric Psychology, 42(8), 871–881.

     https://doi.org/10.1093/jpepsy/jsx058.

Lee, A., Knafl, G., Knafl, K., & Riper, M. V. (2020). Parent-reported contribution of family variables to the quality of life in children with down syndrome: Report from an international study. Journal of Pediatric Nursing: Nursing Care of Children and Families, 55, 192–200. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2020.07.009.

Liu, P. -P., Yin, P., Zhu, Y. -H., Zhang, S., & Sheng, G. -M. (2021). The correlation of family resilience with sleep quality and depression of parents of children with epilepsy. Journal of Pediatric Nursing: Nursing Care of Children and Families, 56, e49–e54. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2020.07.016.

Murphy, L. K., Preacher, K. J., Rights, J. D., Rodriguez, E. M., Bemis, H., Desjardins, L., Compas, B. E. (2018). Maternal communication in childhood Cancer: Factor analysis and relation to maternal distress. Journal of Pediatric Psychology, 43(10), 1114–1127.

     https://doi.org/10.1093/jpepsy/jsy054.

Orm, S., Haukeland, Y., Vatne, T., Silverman, W. K., & Fjermestad, K. (2021). Prosocial behavior is a relative strength in siblings of children with physical disabilities or autism Spectrum disorder. Journal of Developmental and Physical Disabilities.

     https://doi.org/10.1007/s10882-021-09816-7.

Paclikova, K., Dankulincova Veselska, Z., Filakovska Bobakova, D., Palfiova, M., & Madarasova Geckova, A. (2019). What role do family composition and functioning play in emotional and behavioural problems among adolescent boys and girls? International Journal of Public Health, 64(2), 209–217.

     https://doi.org/10.1007/s00038-018-1171-x.