تحلیل و پیش‌بینی امواج گرمایی شهرهای منتخب شمال غرب ایران

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

نویسندگان

مجید رضایی بنفشه درق؛ رقیه ملکی مرشت^*

اقلیم شناسی،دانشکده جغرافیا،دانشگاه تبریز،تبریز ،ایران

چکیده

امواج گرمایی از مهم‌ترین بلایای آب و هوایی است که آثار زیست محیطی مخرب آن، شناخت و پیش‌بینی آن را الزامی می‌نماید. هدف پژوهش حاضر، پیش‌بینی شرایط آتی امواج گرمایی شهرستان‌های اردبیل، تبریز و ارومیه طی سال‌های 2050-2020 با استفاده از ریزگردان SDSM و شاخص بالدی می‌باشد. بدین منظور داده‌های حداکثر دمای روزانه‌ی شهرهای منتخب از سال 2005-1961 پس از آماده سازی، وارد نرم افزار SDSM شده و با مدل CanESM2 تحت سناریوهای 8.5،2.6 و RCP 4.8 بررسی و با خروجی‌ها، روند حداکثر دمای سه ایستگاه مورد مطالعه طی 30 سال آتی بررسی و امواج گرمایی آن‌ها با استفاده از شاخص بالدی پیش‌بینی گردید. طبق نتایج حاصل از خطاسنجی مدل مورد مطالعه، شبیه‌سازی‌های صورت گرفته از دقت قابل قبولی برخوردار بودند. با توجه به این‌که هر کدام از شهرها، در یکی ازسناریوها کم‌ترین خطا را نشان داد، لذا پیش‌بینی امواج گرمایی هر ایستگاه، با استفاده از کم خطاترین سناریو صورت گرفت. براساس نتایج، میانگین حداکثر دما از اواخر زمستان تا اواخر بهار نسبت به دوره‌ی پایه کاهش و در اواسط تابستان افزایش جزئی خواهد داشت. در مجموع شاهد روند کاهشی در میانگین حداکثر دما در شهر اردبیل و روند افزایشی محسوس در شهرهای تبریز و ارومیه طی سال‌های 2050-2020 خواهیم بود. همچنین بررسی امواج گرمایی پیش‌بینی شده طی سی سال آینده نشان داد که امواج یک روزه در دو شهر اردبیل و ارومیه روند افزایشی جزئی و در شهر تبریز تقریباً بدون روند خواهد بود. امواج گرمایی دو روزه در شهر تبریز و ارومیه روند کاهشی و در اردبیل افزایشی خواهد داشت. روند امواج گرمایی سه روزه در اردبیل و ارومیه کاهشی و در تبریز افزایشی خواهد بود. بیشترین تداوم امواج گرمایی، چهار روزه بود که در ارومیه پیش‌بینی شد. بیشترین رخ داد امواج گرمایی دو و سه روزه در هر سه شهر در فصول سرد سال خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

پیش‌بینی؛ موج گرمایی؛ شمال غرب ایران؛ شاخص بالدی؛ SDSM