کالبدشکافی توسعه از منظر داگلاس نورث با تحلیل انتقادی گفتمان نهادگرایی نوین: درسی برای ایران

فصلنامه مطالعات سیاسی

دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 57، آذر 1401، صفحه 41-70   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

قاسم امامی^{* 1}؛ سید مصطفی ابطحی²؛ مسعود مطلبی³

¹دانشگاه شهید بهشتی

²علوم سیاسی، دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد، تهران، ایران

³دانشگاه آزاد تهران مرکزی

چکیده

یکی از جدیدترین رویکردهای نظری در حوزه توسعه، نظریه نظم اجتماعی داگلاس نورث می باشد. هدف این مقاله کالبدشکافی نظریه توسعه از دیدگاه نورث است. براساس الگوی نظری نورث، جوامع جهان سوم جهت دستیابی به توسعه باید به «نظم دسترسی باز» روی آورند. علاوه بر آن، نهادها و دولت کارا، نحوه توریع رانت و مهار خشونت تعیین کننده توسعه است. رویکرد مطالعه حاضر این است که هسته قدرت نقش محوری در توسعه دارد. در این مدل نظری، برای رسیدن به توسعه نه الگوبرداری از دیگران، بلکه توجه به درون مورد تأکید قرار گرفته و ائتلاف ها و رانت مولد و سازمانگرایی مورد تاکید می باشد. هدف دیگر این پژوهش، درس آموزی از نظریه «نظم اجتماعی نورث» جهت توسعه یافتگی کشور ایران مد نظر می‌باشد. اهمیت این کار، استفاده از یک نظریه آزمایش شده برای مطالعه توسعه در ایران و یافتن راه‌کارهای کارآمد جهت برون رفت از چالش های متعدد ناکارآمدی سیستم می‌باشد. نظریه نظم اجتماعی، نظریه‌ای موفق در دستیابی به توسعه برای برخی کشورهای شرق آسیا به شمار می رود. یافته ها و نتایج حاصل از بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی و بکارگیری منابع کتابخانه ای در این پژوهش حاکی از آن است که 1) داشتن الگوی بومی، 2) وجود جامعه دمکراتیک و سیستم باز، 3)دوری گزینی از شخصی گرایی، 4) وجود ائتلاف و همدلی،5) وجود مناسبات رانتی از نوع رانت مولد، 6)توجه به تاریخ و فرهنگ، 7)حاکمیت قانون و تقویت حقوق مالکیت کارا و 8)تقویت و بهبود کارکرد نهاد دولت درس های مهم در دستیابی به توسعه ایران می باشد.

کلیدواژه‌ها

نظریات توسعه؛ کالبدشکافی توسعه؛ نظریه نظم اجتماعی نورث؛ درسی برای ایران

مراجع