مطالعه فلورستیکی گلسنگ های منطقه پشمین استان ایلام

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران

دوره 18، شماره 2، شهریور 1402، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یاسر عارف زاده^{* 1}؛ طاهره ولدبیگی²

¹کارشناسی‌ارشد، گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

²دانشیار، گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

گلسنگ‌ها جانداران همزیستی از اجتماع یک بخش قارچی و یک بخش جلبکی می‌باشند. در این پژوهش پس از نمونه‌برداری از منطقه کوه‌های پشمین شهرستان ملکشاهی استان ایلام با استفاده از وسایلی همچون ذره بین، قیچی باغبانی، قلم سنگ تراشی، اره و برخی وسایل دیگر، نمونه‌ها برای انجام مراحل بعدی آماده شدند. برای شناسایی گلسنگ‌ها علاوه بر استفاده از کلید‌های شناسایی مختلف، از تست‌های شیمیایی، تست کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) و بررسی بافت شناسی آن نیز استفاده شده است. در تست‌های شیمیایی، تست‌های K، C، KC و PD انجام گرفته است. برای بررسی ساختار بافت شناسی گلسنگ‌ها، با انجام مراحل مختلف آزمایشگاهی و با استفاده از ترکیبات مختلف مثل محلول FAA، الکل، ترکیب الکل با تولوئن، پس از تثبیت نمونه‌ها در پارافین و قالب گیری، برش گیری نمونه‌ها با استفاده از میکروتوم صورت گرفته است و پس از گذراندن مراحلی، تثبیت نهایی و تهیه تصاویری با استفاده از میکروسکوپ انجام شده است. پس از بررسی منطقه مورد مطالعه، انجام نمونه برداری و مراحل مختلف آزمایشگاهی و همچنین با استفاده از کلیدهای شناسایی مختلف 27 گونه از 7 خانواده گلسنگی شناخته و معرفی شده است که از این تعداد، 5 گونه برای اولین بار است که در استان ایلام شناسایی و گزارش شده است. در این 7 خانواده، خانواده‌های Physciaceae، Megasporaceae و Acarasporaceae بیشترین فراوانی را در فلور گلسنگی منطقه مورد مطالعه داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

گلسنگ؛ پشمین؛ ایلام؛ فلور

مراجع

1. حاجی منیری، م.، فالحیان، ف و. ع، معصومی. 1386. کلید شناسایی برخی جنس‌های گلسنگ در استان خراسان. مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، 66: 83-73.
2. حاجی منیری، م. 1388. گلسنگ ها. انتشارات جهاد دانشگاهی.
3. حاجی منیری، م. 1389. کلیات گلسنگ‌ها، انتشارات سخن گستر و معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد.
4. ریاحی، ح و. ط، ولدبیگی. 1383. معرفی هفت گونه از گلسنگ‌های ناحیه هیرکانی استان مازندران، 6: 39-45.
5. سهرابی، م. ۱۳۹۵. نگاهی نو به فلور گلسنگ‌های ایران. نوزدهمین کنگره ملی و هفتمین کنگره بین المللی زیست شناسی ایران، تبریز، 9-11 شهریور.
6. صفوی، س.، ر. مرادی، ا.، کاظمی، س س و. ب، سیاوش. 1394 .گلسنگ‌های استان گیلان. نخستین کنفرانس ملی توسعه کشاورزی و زمین سالم، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران.
7. عابدی، ف.، ذکایی، م و. ا، عطری. 1376. مطالعه اکوسیستماتیک گلسنگ‌های صخره ای ارتفاعات شمال شرقی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
8. غیاثی، ا و. ع، احمدی مقدم. 1398. مطالعه فلوریستیک و تنوع گونه‌های گلسنگ در ارتفاعات منطقه حفاظت شده کوه آسیاب کوهبنان استان کرمان. مجله رستنی‌ها، 20(1): 44-61.
9. غیاثی، ا. 1390. مطالعه اکو-سیستماتیک گلسنگ‌های صخره‌ای ارتفاعات شمال غربی شهر کوهبنان استان کرمان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه باهنر کرمان.
10. مزده، ح. 1389. تعیین پراکنش مکانی و ترجیح میزبان گلسنگ درختزی در منطقه حفاظت شده سورکش در گلستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
11. معصومی، ع ا.، صفوی، ر.، سیاوش، ب و. س س، کاظمی. 1388. مقدمه ای بر گلسنگ‌های ایران، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع.
12. ولدبیگی، ط. 1392. شناسایی و کشت فایکوبیونت تربوکسیا در گلسنگ‌های شمال ایران، کنفرانس ملی علوم و تکنولوژی‌های نوین زیستی.
13. ولدبیگی، ط. 1392. شناسایی و کشت گونه‌های جلبک سبز تربوکسیا در گلسنگ جنس دیپلوشسیستس. اولین همایش ملی یافته‌های نوین در علوم زیستی.
14. ولدبیگی، ط و. س، راشکی. 1392. اثر عصاره متانولی پروتوپارمملیوپسیس مورالیس بر زخم‌های آلوده به پسودوموناس آئروژینرا، دومین کنگره سراسری باکتری شناسی پزشکی ایران.
15. ولدبیگی، ط و. س، راشکی. 1393. اثر ترمیمی عصاره متانولی پروتوپارملیوپسیس مورالیس بر زخم آلوده با استافیلوکوکوس اورئوس در موش، زیست شناسی میکروارگانیسم‌ها، 10: 74-65.
16. ولدبیگی، ط .1394. آنالیز GC-MS و بررسی خواص ضد باکتریایی و ترمیم زخم عصاره کالوپلاکا، طرح پژوهشی درون دانشگاهی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه ایلام.
17. ولدبیگی، ط. 1395. گلسنگ شناسی. انتشارات دانشگاه خوارزمی. جلد اول.
18. Aptroot, A., Valadbeigi, T. and H, Sipman. 2012. A new species and new records of the lichen genus Pyrenula from Iran. Lichenologist, 44 (4): 445–448
19. Budel, B. and C, Scheidegger. 1996. Thallus morphology and anatomy. Lichen Biology Cambridge. Cambridge university Press. 37-64pp.
20. Brodo, I.M. and S, Sharnoff. 2001. Lichens of North America. Yale University Press, New Haven, Connectic.
21. Buhse, F. 1860. Aufzaehlung der auf einer Reise durch Transkaukasien und Persien gesammelten Pflanzen. Australian Journal of Chemistry. 6: 59-67.
22. Debary, A. 1866. Morphologie und Physiologie der Pilze,Flechten und Myxomyceten. Handbuch der Physiologischen Botanik, 2: 176-193.
23. Gobel, F. 1830. Chemische Untersuchung einer in Persien herabgeregneten Substanz, der Parmelia esculenta. Journal of Chemical Physics, 60: 393- 399.
24. Haji Moniri, M. and H.J.M, Sipman. 2009. Lichens of two nature reserves in NE Iran. Willdenowia, 39: 199-202.
25. Hinds, J.W. and P.L, Hinds. 2008. The macrolichens of New England. New York. The New York Botanical Garden Press.
26. Kauppi, M. 1980.Fluorescence microscopy and microfluorometery for the examination of pollution damage in lichens. AnnalsBotaniciFennici, 17: 163-173.
27. Llano, G.A. 1974. Utilization of Lichens in the Arctic and Subarctic. Economic Botany, 10: 367- 392.
28. Nash, T.H., Ryan, B.D., Gries, C.and F, Bungartz. 2002. Lichen Flora of the Greater Sonoran Desert Region.Vol 1.
29. Nash, T.H. 2008. Lichen Biology. Department of Botany, Arizona State University, Cambridge University Press.
30. Maguran, A.E. 1991. Ecological diversity and its measurement. Chapman and Hall. 256 p.
31. Molnara, K. and E, Farkasb. 2010. Current results on biological activities of lichen secondary metabolites. Naturforsch journal, 65: 157-163.
32. Orange, A, James, P.W. and F.J, White. 2001. Microchemical methods for the identification of lichens. British Lichen Society, London.
33. Purvis, W.O. 2000. International Lichenological News Letter. NIPR Symposium on Polar Biology, 1-11.
34. Ramel, G. 2005. Reproduction lichen, available at: www.earthlife.net/lichens
35. Ramel, G. 2007. What is a Lichen.
36. Seaward, M. R. D., Sipman, H. J., Schultz, M., Maassoumi, A. A., Hadji Moniri Anbaran, M. and M, Sohrabi. 2004. A preliminary lichen checklist for Iran. Willdenowia, 34: 543 – 576.
37. Seaward, M.R.D., Sipman, H.J.M. and M, Sohrabi. 2008. A revised checklist of lichenized, lichenicolous and allied fungi for Iran. Sauteria, 15: 459-520.
38. Smith, A.L. 1921. Lichens. Cambridge University Press, London, United Kingdom. 37-42.
39. Purvis, W.O. 2000. International Lichenological News Letter. NIPR Symposium on Polar Biology, 1-11.
40. Ramel, G. 2005. Reproduction lichen, available at: www.earthlife.net/lichens.
41. Ramel, G. 2007. What is a Lichen.
42. Seaward, M. R. D., Sipman, H. J., Schultz, M., Maassoumi, A. A., Hadji Moniri Anbaran, M. and M, Sohrabi. 2004. A preliminary lichen checklist for Iran. Willdenowia, 34: 543 – 576.
43. Seaward, M.R.D., Sipman, H.J.M. and M, Sohrabi. 2008. A revised checklist of lichenized, lichenicolous and allied fungi for Iran. Sauteria, 15: 459-520.
44. Smith, A.L. 1921. Lichens. Cambridge University Press, London, United Kingdom. 37-42.
45. Stocker-Worgotter, E. 2005. Approaches to a biotechnology of lichen forming fungi: induction of polyketide pathways and the formation of chemosyndro mesinaxenically cultured mycobionts. Recent Research Developments in Phytochemistry, 9: 115-123.
46. Szatala O. 1957. Prodromus einer Flechtenflora des Irans. Beitragezur biologie flanzen, 2 (8): 101-114.
47. Valadbeigi T. and H.J.M, Sipman. 2010. New records of lichens and lichenicolous fungi from Iran and their biogeographical significance. Mycotaxon, 113: 191-194.
48. Valadbeigi, T., Lumbsch, H.T., Sipman, H.J.M., Riahi, H. and A.A, Maassoumi. 2010. Additions to our knowledge of lichens and lichenicolous fungi in Iran. Mycotaxon, 110: 455-458.
49. Valadbeigi, T., Nordin, A. and L, Tibell. 2011a. Megaspora rimisorediata (Pertusariales, Megasporaceae), a new sorediatespecies from Iran and its affinities with Aspicilia sensu lato. Lichenologist, 43: 285-291.
50. Valadbeigi, T., Sipman, H.J.M. and G, Rambold. 2011b. The genus Immersaria (Lecideaceae) in Iran, including I. iranica sp.nov. Lichenologist, 43: 203–208.