خوانشی جدید از سطوح مشارکت شهروندی مبتنی بر سنت های برنامه‌ریزی جان فریدمن

فصلنامه مطالعات فضا و مکان

مقاله 5، دوره 1، شماره 4، شهریور 1402، صفحه 69-84   

نوع مقاله: مقاله تخصصی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jsps.2023.1992932.1055

نویسندگان

شمسیه رئیس پور¹؛ زهراسادات سعیده زرآبادی^{* 2}؛ حمید ماجدی³

¹دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول مکاتبات)

³استاد عضو هیئت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

مشارکت مفهومی است که به زمینه و شرایط موجود در جامعه بستگی دارد و به همین دلیل دارای انواع و سطوح متفاوتی است. یکی از شناخته شد ترین روش های تامین منفعت عمومی در دیدگاه های هابرماس در نظریه ی او تحت عنوان کنش ارتباطی دیده می شود. همچنین جان فریدمن؛ نظریه های برنامه ریزی را بنابر چگونگی تسری دانش به عمل در حوزه عمومی در چهار رویه و سنت شامل تحلیل سیاست گذاری، اصلاح اجتماعی، یادگیری اجتماعی و بسیج اجتماعی دسته‌بندی می کند. هدف پژوهش دسته بندی گونه بندی های نظریه پردازان مشارکت مردمی و تدوین خوانشی جدید از سطوح مشارکت در تناظر با سنت های برنامه‌ریزی جان فریدمن است. به منظور جمع آوری داده از شیوه های اسنادی و کتابخانه ای استفاده و بازبینی نظریه ها و ادبیات نظری با رویکرد کیفی، صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد در چارچوب مفهومی برنامه ریزی مشارکتی پیشنهادی، فرآیند برنامه ریزی سنتی (بالا به پایین) متناظر با تحلیل سیاست گذاری است که در این مرحله مشارکت صورت نمی گیرد و در واقع نمی توان آن را مرحله ای از فرآیند برنامه ریزی مشارکتی دانست. در مرحله دوم، برنامه ریزی حمایتی متناظر با اصلاح اجتماعی معنا یافته است. در مرحله بعد، برنامه ریزی آموزشی است که متناظر با یادگیری اجتماعی است و در آخر برنامه ریزی مشارکتی به عنوان بالاترین سطح، متناظر با بسیج اجتماعی تعریف شده است. در این چارچوب برونداد هر مرحله به عنوان درونداد مرحله بعد، زمینه دستیابی به مشارکت واقعی را فراهم می آورد.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ برنامه ریزی؛ برنامه ریزی مشارکتی؛ سنت های برنامه ریزی جان فریدمن؛ سطوح مشارکت

سایر فایل های مرتبط با مقاله

5- 1055 Zarabadi, Majedi Eng. 020602.pdf

مراجع

اسدی، ایرج و سعیدنیا، احمد. (1381). نظریه‌های برنامه‌ریزی و زمینه‌های شکل دهنده‌ی آنها: از اوایل قرن بیستم تا اواسط دهه‌ی 1970.  نامه‌ی معماری و شهرسازی، 2(4)، 103-119.

امیری، خاطره، مسعود، محمد، مرادی چادگانی، داریوش، صادقی، نگین، صافی اصفهانی، فرامرز. (1399). طراحی الگوی مقتدرسازی الکترونیکی به منظور ارتقاء سطح مشارکت در بازآفرینی نواحی دچار افت شهری اصفهان. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 25(2)، 69-81.

پیرزاده، حسین و جواد مهدیزاده (1387). اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران براساس رویکرد راهبردی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.

تقدسی، رعنا، شریف زادگان، محمدحسین. (1399). واکاوی جایگاه برنامه‌ریزی توسعه شهری مشارکتی و چالش‌های فراروی آن در اندیشه نهادگرا. دانش شهرسازی، 4(4)، 37-62.

حبیبی، سید محسن و سعیدی رضوانی، هادی. (1384). شهرسازی مشارکتی؛ کاوشی نظری در شرایط ایران. هنرهای زیبا، 15-24.

رفیعیان، مجتبی، و معروفی، سکینه. (1390). نقش و کاربرد رویکرد برنامه­ریزی ارتباطی در نظریه­های نوین شهرسازی. آرمان شهر، 7، 113- 120.

رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و بهزاد نسب، جانعلی. (1383). برنامه ریزی ارتباطی، رویکردی انتقادی به نظریه برنامه ریزی (باتاکید بر برنامه ریزی توسعه روستایی). فصلنامه مدرس علوم انسانی، 8 (1)، 1- 22.

زارع، الهام، فرامرزی اصل، مهسا، عباسی پارام، الناز. (1399). بررسی نقش مشارکت اجتماعات محلی در توسعه‌ پایدار اجتماعی شهرها (مطالعه موردی: محله‌ سنگلج تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 8(1)، 101-117.

سعیدی رضوانی، هادی. (1384). عملیاتی کردن شهرسازی مشارکتی در شرایط ایران نمونه قلعه آبکوه مشهد، پایان­نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

شرفی، مرجان، ﺑﻬﺰاﺩﻓﺮ، ﻣﺼﻂﻔﻲ، دانشپور، سید عبدالهادی، برک پور، ناصر، خانکه، حمیدرضا. (1398). مشارکت‌پذیری یا مشارکت‌گریزی مردم و برنامه‌ریزان؟ پژوهشی کیفی در محیط برنامه‌ریزی شهری ایران. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 24(2)، 29-38.

شرفی، مرجان و برک پور، ناصر. (1390). تکنیک های مشارکت شهروندان در برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد: آستان قدس رضوی.

شقاقی، پژمان. (1394). حق به شهر بازخوانی پیوند میان حقوق و فضا در شهر ایرانی، هفت شهر، 49-50، 132- 145.

شکوئی، حسین و حسینی، سیدعلی. (1381). سازوکارهای مشارکت شهروندان در تهیه طرح‌های توسعه شهری، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 32، 71-98.

صرّافی، مظفر. (1377). ضرورت دگرگونی در نظریه برنامهریزی توسعه ایران، همایش پنجاه سال برنامه ریزی در ایران،  تهران، مرکز تحقیقات اقتصاد ایران.

محمدزاده، علی، پورعزت، علی اصغر، رضایان قیه باشی، احد، پیران نژاد، علی. (1399). تصویرپردازی از مشارکت شهروندی با هدف بهبود حکمرانی شهری (مورد مطالعه: شهر تهران). دانش شهرسازی، 4(4)، 117-135.

Arnstein, S. R. (2019). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Planning Association, 85(1), 24–34

Arnstein, S. R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. JAIP, 35(4), 224-216.

Bozhkova, L. Creighton, J. L. (2005). The Public Participation Handbook: Making Better Decisions through Citizen Involvement. San Francisco: Jossey-Bass.

Cayo Costa  & Sugie Lee. (2019). The Evolution of Urban Spatial Structure in Brasília: Focusing on the Role of Urban Development Policies. Sustainability, 11(2), 553

Davidoff, Poul (1965) Advocacy and Pluralism in Planning, Journal of the American Institute of Planners, 31, 331–338.

Davidson, S. (1998). Spinning the wheel of Empowerment. Planning, 1262, 14-15.

Deshler, D. & Sock, D. (1985). Community Development Participation: a Concept Review of the International Literature. Paper Presented at the International League for Social Commitment in Adult Education, Ljungskile, Sweden.

Hernandez, A. (2018). The Participatory Sustainability Model: A Framework for Sustainable Community Development. Journal of Environmental Planning and Management, 61(2), 288–305.

Healey, P. (2019). The Evolution of Urban Development

Hutchinson, A. C. (2009). ‘In the Public Interest’: The Responsibilities and Rights of Government Lawyers. Osgoode Hall Law Journal, 10 (7): 981-1000.

Kumar, S. (2002). Methods for community participation: a complete guide for practitioners. New Delhi: Vistaar Publications.

Priscoli, J. D. (2003). Participation Consensus Building and Conflict Management Training. Paris: UNESCO|IHP|WWAP.

Rowe, G., & Frewer, L. J. (2005). A Typology of Public Engagement Mechanisms. Science Technology Human Values, 30(2), 251-290.

Sanoff, H. (2000). Community Participation Methods in Design and Planning. New York: John Wiley & Sons, Inc.

Stoker, K. and Stoker, M. (2012). The Paradox of Public Interest: How Serving Individual Superior Interests Fulfill Public Relations' Obligation to the Public Interest. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality. 27(1): 31-45.

Thees, H., Kantsperger M. and Eckert Ch. (2019).  Local Participation in Tourism Development-Roles of Non-Tourism Related Residents of the Alpine Destination Bad Reichenhall. Sustainability, 11, 1-23.