بررسی اثر عصاره آبی الکلی Eclipta prostrata بر فعالیت حرکتی، حافظه اجتنابی و استرس اکسیداتیو در مدل حیوانی بیماری پارکینسون در موش‌های صحرایی نر بالغ

مجله پلاسما و نشانگرهای زیستی

دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 63، مرداد 1402، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهربانو عالمی رستمی^{* 1}؛ مریم رفیعی راد²

¹گروه زیست شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

²گروه زیست شناسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران

چکیده

زمینه و هدف: بیماری پارکینسون با اختلال حرکتی و شناختی همراه است لذا تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه Eclipta prostrata را بر یادگیری، حافظه، فعالیت حرکتی واسترس اکسیداتیو در مدل پارکینسون بررسی کردیم .
مواد و روش ها: تعداد50 سر موش صحرایی بالغ نژاد ویستار به پنج گروه تقسیم شدند: گروه کنترل، گروه پارکینسونی و سه گروه تحت تیمار با عصاره اکلیپتا پرستراتا در سه غلظت مختلف 50 و 100و200 میلی گرم بر کیلوگرم. القای مدل پارکینسون با تزریق ۶-هیدروکسی دوپامین (6-OHDA) انجام شد.. یک روز بعد از آخرین گاواژ، تست های حرکتی انجام شد. از تست شاتل باکس برای ارزیابی یادگیری و حافظه اجتنابی استفاده شد. استرس اکسیداتیوتوسط مالون دی‌آلدئید، گلوتاتیون پراکسیداز و میزان تیول مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج: 7 روز بعد از ضایعه درMFB، موشها متعاقب تجویز آپومورفین در جهت راست به میزان بیش از10دور در هر دقیقه، چرخش360درجه داشتند. در تست های حرکتی گروه پارکینسونی، حفظ تعادل در روتارود(p<0.001)، کاتالپسی (001/0>p)، سفتی عضلانی(p<0.001)،طول قدم(p<0.001)و حافظه اجتنابی(p<0.001) نسبت به گروه کنترل، اختلاف معنی داری را نشان داد. همچنین عصاره Eclipta prostrata به طور معنی داری باعث بهبود انواع اختلالات حرکتی ناشی از بیماری پارکینسون شد و در دوز50 و100و 200سبب بهبودحافظه در موش های پارکینسونی گردید(p<0.001) همچنین، عصاره به طور معنی داری سبب افزایش میزان تیول (p<0.001) و گلوتاتیون پراکسیداز (p<0.001) و کاهش MDA در بافت هیپوکامپ و استریاتوم (p<0.001) شد.
نتیجه گیری: به طور کلی، ما نشان دادیم که عصاره هیدروالکلی گیاه Eclipta prostrata تجویز شده در مدل حیوانی پارکینسون اثر مطلوبی بر حافظه، یادگیری، فعالیت حرکتی و استرس اکسیداتیو مغز  دارد.

کلیدواژه‌ها

عصاره اکلیپتا پرستراتا؛ بیماری پارکینسون؛ فعالیت حرکتی؛ حافظه اجتنابی؛ استرس اکسیداتیو

اصل مقاله

مقدمه

بیماری پارکینسون یک  بیماری آسیب عصبی پیشرونده است که به عنوان دومین بیماری شایع نورودژنراتیو بعد از آلزایمر در جهان شناخته شده است. مشخصه نوروپاتولوژی این بیماری تخریب نورون های دوپامینرژیک  موجود در بخش متراکم جسم سیاه مغز میانی (SNc) و در نتیجه کاهش دوپامین اجسام مخطط است (1). یکی از علایم غیر حرکتی که در مراحل پیشرفته این بیماری دیده می شود، کاهش عملکردهای شناختی است (2-3). بیماری زایی بیماری پارکینسون مشخص نیست ، اما آسیب نورون های دوپامینرژیک ناشی از افزایش رادیکال های آزاد یکی از مکانیسم های مهم شناخته شده می باشد ، بیماران معمولا مجموعه ای از آسیب های حرکتی شامل کندی حرکات ، لرزش و سفتی عضلانی ، ناتوانی در حفظ تعادل و راه رفتن و آسیب های غیرحرکتی مانند نقص در بویایی ، حافظه و گوارش را نشان می دهند (4). در خصوص مکانیسم های پاتولوژیک و علت مرگ نورونی سلول های دوپامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه در این بیماری فرضیات متعددی شامل نقص در کمپلکس 1 میتوکندریایی مربوط به زنجیره انتقال الکترون ، تجمع آهن ، اختلال عملکرد سیتوکروم کبدی p450و افزایش تشکیل رادیکال های آزاد مطرح می باشد. شواهد زیادی برای این موضوع وجود دارد که استرس اکسیداتیو به دنبال تشکیل بیش از حد رادیکال های آزاد نقش مهمی در تحلیل رفتن و مرگ نورونی در این بیماری دارد. براین اساس فرضیه استرس اکسیداتیو عدم تعادل بین میزان عوامل پیش برنده اکسیداسیون و میزان عوامل آنتی اکسیدان برقرار می شود که منجر به تشدید پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش تشکیل رادیکال های آزاد اکسیژن می گردد و سیستم دفاع آنتی اکسیدان نظیر سوپراکسید دسموتاز و کاتالاز تضعیف می گردد(5). گیاه مستور خوابیده (Eclipta prostrata ) که در زبان تایلندی به عنوان "مربوط به کاذب" یا "ka-meng" نیز شناخته می‌شود، گیاهی از خانواده Asteraceae است. به طور گسترده در سراسر چین، هند و تایلند توزیع شده است. از دیرباز به عنوان یک داروی سنتی برای درمان های بهداشتی در برابر تصلب شرایین، دیابت شیرین و اختلالات کبدی استفاده می شود (8-6) ظرفیت های دارویی متنوعی از جمله آنتی اکسیدان، ضد التهاب، کاهش چربی خون، کاهش قند خون، ضد درد، ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس را نشان می دهد(9). ترکیبات فیتوشیمیایی E. prostrata عمدتاً از آلکالوئیدها، گلیکوزیدها، کومستان ها، تری ترپن ها، فلاونوئیدها و استرول ها تشکیل شده است (10). فلاونوئیدها در این گیاه به عنوان آنتی اکسیدان های طبیعی عمل می کنند (11). مطالعات قبلی نشان داد که یک بخش بوتانول از کل گیاه می تواند سطح استیل کولین را افزایش دهد و استرس اکسیداتیو را در مغز و سرم موش ها کاهش دهد، که استفاده از آن را برای جلوگیری از اختلال حافظه پیشنهاد می کند (12). عصاره هیدروالکلی به دست آمده از اندام های هوایی به طور قابل توجهی ایسکمی را بهبود می بخشد. گزارش شده است که E. prostrata دارای محافظت کننده عصبی است (13). مطالعات نشان داده Eclipta prostrata (Linn) تشکیل استیل کولین مغز را افزایش می دهد و استرس اکسیداتیو در مغز و سرم موش های سزارین شده را کاهش می دهد. ممکن است اثر حفاظتی E. prostrata در برابر این بیماری بدلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن باشد (12). لذا با توجه به تاثیر مثبت اکلیپتا پرستراتا بر حافظه بخصوص در مدل های حیوانی پارکینسون. هدف از این مطالعه بررسی اثر تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه مستور خوابیده ( Eclipta prostrata ) بر فعالیت حرکتی، حافظه اجتنابی و استرس اکسیداتیو موش های مدل پارکینسونی- ۶-هیدروکسی دوپامین شده می باشد.

 

 

مواد و روش ها

در این مطالعه تجربی، از 50 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار (در محدوده وزنی250-200 گرم)، تهیه‌شده از دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز استفاده گردید. موش‌ها در شرایط استاندارد (12 ساعت روشنایی، 12 ساعت تاریکی و دمای22±21درجه) و با دسترسی آزاد به آب و غذای کافی، درون قفس‌های انفرادی نگهداری شدند و روش کار این تخقیق با شناسه اخلاق IR.IAU.D.REC.1401.039 مصوب گردید و حیوانات به‌صورت تصادفی به پنج گروه به شرح زیر تقسیم شدند:
1-گروه کنترل: به موش‌ها این گروه هیچ‌گونه ضایعه‌ای وارد نشد.

2-گروه پارکینسونی‌شده (PD) :حیوانات این گروه نرمال‌سالین را به میزان 2 میکرولیتر (حاوی 8 میکروگرم نوروتوکسین 6- هیدروکسی دوپامین) در ناحیه MFB دریافت کردند.

3- سه گروه پارکینسونی درمان‌شده: این گروه همانند گروه پارکینسونی بوده و بعد از طی 7 روز دوره نقاهت، عصاره اکلیپتا پرستراتا (بصورت پودر قهوه ای (indiamart) خریداری شده از شرکت رادین زیست یاخته) را (به میزان 50، 100، 200 میلی‌گرم برکیلوگرم) هرروز یک‌بار به مدت 14روز به‌صورت گاواژ دریافت کردند و در روز پانزدهم تست‌های رفتاری انجام شد(13).

چهارده روز پس از تیمار، تست‌های حفظ تعادل در روتارود، مدت زمان نگهداشتن دست‌ها روی میله افقی (کاتالپسی)، سفتی عضلانی، طول قدم و حافظه اجتنابی صورت گرفت . همچنین استرس اکسیداتیوتوسط بیومارکر مالون دی‌آلدئید (MDA) ، گلوتاتیون پراکسیداز و میزان تیول با روش تیوباربیتوریک اسید مورد ارزیابی قرار گرفت.

ابتدا حیوانات وزن شدند، سپس با تزریق داخل صفاقی کتامین هیدروکلراید (دوز 90 میلی‌گرم برکیلوگرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و زایلازین (دوز 10میلی‌گرم برکیلوگرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن) بیهوش شدند. در ادامه، موش‌ها در دستگاه استرئوتکس قرار گرفتند و به‌وسیله قطعه دهانی و میله‌های داخل گوشی بر روی دستگاه ثابت مانده و موهای ناحیه پشتی جمجمه آن‌ها تراشیده شد، سپس به‌وسیله پنبه الکلی، پوست سر حیوان ضدعفونی و یک برش طولی از میان سطح پشتی سر بین دو چشم تا فاصله نقطه سطح پشتی میانی گوش‌ها ایجاد گردید. بافت‌های پیوندی روی سطح جمجمه زدوده شدند و نقطه برگما نمایان گردید. نقطه برگما و لامبدا در یک سطح برابر قرار گرفتند و نشانگر دستگاه بر روی آن‌ها تنظیم گردید، سپس با توجه به مختصات استخراج‌شده از اطلس جراحی مغز، مختصات(MFB) قدامی خلفی=6/4، میانی جانبی=6/1 و پشتی شکمی= 2/8- میلی‌متر) مشخص گردید. در این مطالعه برای ایجاد مدل حیوانی بیماری پارکینسون، از تزریق یک‌طرفه 6- هیدروکسی دوپامین در دسته قدامی - میانی مغز استفاده شد و 6- هیدروکسی دوپامین (شرکت سیگما امریکا) نیز با غلظت 8 میکروگرم در 2 میکرولیتر نرمال‌سالین (دارای 01/0%0اسید اسکوربیک) تهیه گردید(14).

اپومورفین (شرکت سیگما، ساخت امریکا) در نرمال‌سالین 01/0% اسید اسکوربیک حل شد. این دارو با توجه به وزن حیوان با دوز 05/0 میلی‌گرم به‌ازای هرکیلوگرم وزن بدن به‌صورت زیرجلدی تزریق شد (آپومورفین برای تأیید پارکینسونی‌شدن حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد)، 10-5 دقیقه پس از تزریق آپومورفین، به مدت 15 دقیقه تعداد چرخش‌های حیوان در سمت آسیب‌ندیده شمارش و ثبت گردید(15). در ادامه، 2 دست حیوان روی میله‌ای به ارتفاع 9 سانتی‌متر قرار گرفت و درحالی‌که پاهای آن روی کف جعبه چوبی قرار داشت، مدت زمانی که طول می‌کشید تا حیوان دست‌هایش را بردارد، یاداشت شد(16).

تست روتارود با هدف اندازه‌گیری میزان تعادل حرکتی و هماهنگی در حرکت (Motor Performance and Coordination) انجام می‌شود؛ به‌همین منظور حیوانات روی میله دستگاه روتارود (Rotarod) که سرعت حرکت آن متغیر است، قرار داده شدند، (سرعت اولیه چرخش میله 5 دور در دقیقه بود.)، سپس سرعت چرخش میله در طی مدت 300 ثانیه (5 دقیقه) به‌تدریج تا 40 دور در دقیقه افزایش یافت (حیوانات قبلاً برای انجام این تست آشنایی پیدا می‌کنند.) آموزش شامل: 3 جلسه در 3 روز متوالی (روزی یک‌جلسه) و هر جلسه شامل 2 بار تست جداگانه بود. فاصله بین 2 بار تست در هر روز 60-45 دقیقه و زمان تحمل‌شده روی میله چرخان دستگاه روتارود (با سرعت های افزایش یابنده) برحسب ثانیه، ثبت و در گروه‌های مختلف مقایسه گردید (15-17).

این دستگاه متشکل از یک جعبه چوبی تاریک با درب کشویی (با ابعاد 20*17*10سانتی‌متر) بوده که تونل باریکی با ابعاد 45*10*5/4 سانتی‌متر به آن متصل می‌شود، انتهای تونل باز و مرز بین بخش مربعی و تونل نیز به‌وسیله یک تیغه گیوتینی از هم جدا می‌شود. در انتهای باز تونل، یک جعبه مربعی پلاستیکی که کف آن جوهری است قرار گرفته و کف تونل با یک کاغذ سفید نواری به پهنای سه‌چهارم سانتی‌متر فرش شده است. درادامه، کف انگشتان اندام‌های حرکتی موش به شکلی که دم آن با دست بالا باشد در جعبه جوهری قرار داده شد، سپس حیوان به سمت تونل هدایت و به محض وارد شدن به جعبه تاریک، تیغه گیوتینی رها و حیوان به‌منظور ممانعت از برگشت و راه رفتن روی کاغذ، درون کف تونل (درون جعبه تیره) محبوس شد تا برنگردد. سپس نوار کاغذی از کف تونل برداشته شد تا اثر انگشتان موش خشک شود؛ به این ترتیب طول قدم‌ها روی کاغذ ثبت گردید. قابل‌ذکر است قبل از تست، حیوان با جعبه آشنا شد(18).

در مرحله بعد، دﺳﺖ راﺳﺖ ﺣﻴﻮان روی سکویی به ارتفاع 3 ﺳﺎﻧﺘﻲ‌ﻣﺘﺮ ﻗﺮار داده ‌شد و چنانچه موش ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت 10 ﺛﺎﻧﻴﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را از روی ﺳﻜﻮ برنمی‌داشت، 5/0 ﻧﻤﺮه می‌گرفت. سپس دﺳﺖ ﭼﭗ حیوان بر روی سکویی به ارﺗﻔﺎع 3 سانتی ﻣﺘﺮ گذاشته شد و چنانچه ﺣﻴﻮان ﺣﺪاﻗﻞ به ﻣﺪت 10 ﺛﺎﻧﻴﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را از روی ﺳﻜﻮ برنمی‌داشت، مجدداً 5/0 ﻧﻤﺮه می‌گرفت.

دست راست حیوان نیز بر روی سکویی به ارتفاع 9 سانتی‌متر قرار داده شد؛ به‌طوری‌که سایر قسمت‌های بدن با سکو تماس نداشتند و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻴﻮان ﺣﺪاﻗﻞ به ﻣﺪت 10 ﺛﺎﻧﻴﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را از روی ﺳﻜﻮ ﺑﺮنمی‌ﻧﺪاﺷﺖ، یک نمره می‌گرفت، سپس دست چپ حیوان بر روی سکویی به ارتفاع 9 سانتی‌متر گذاشته شد؛ به‌طوری‌که سایر قسمت‌های بدن با سکو تماس نداشت و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻴﻮان ﺣﺪاﻗﻞ به ﻣﺪت 10 ﺛﺎﻧﻴﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را روی ﺳﻜﻮ ﺑﺮنمی‌‌ﻧﺪاﺷﺖ مجدداً یک نمره می‌گرفت (18).در مرحله بعد، حیوان روی سطح صاف روی میز یا موزائیک کف اتاق آزمایشگاه گذاشته ‌شد، که درصورت شروع به راه رفتن نمره صفر می‌گرفت و چنانچه حرکتی نمی‌کرد و یا با تماس دست شروع به حرکت می‌کرد، نمره 5/0 را می‌گرفت.نتایج این تست به همراه تست سکوهای 3و 9 سانتی‌متری جهت ارزیابی و نمره تست سختی عضلانی لحاظ گردید(18).با استفاده از دستگاه شاتل باکس شامل دو محفظه یکی تاریک و دیگری روشن که کف آنها از مفتول‌های فلزی استیل با قطر

 

2-1 میلی‌لیتر و فواصل یک سانتی‌متر پوشیده شده است} به‌وسیله یک دستگاه تولید جریان الکتریکی، شوک خفیفی به میزان 75 ولت، 3/0 میلی‌آمپر به مدت 3 ثانیه جریان متناوب در محفظه تاریک و تنها یک‌بار به کف پای موش‌ها وارد شد . برای انجام این عمل، ابتدا موش‌ها هرکدام برای مدت 10دقیقه، به‌منظور آشنایی با دستگاه (آموزش) درون شاتل‌باکس با درب گیوتینی باز قرار داده شدند تا آزادانه در محفظه گردش کنند، سپس حیوان درون جعبه روشن قرار می‌گرفت و به محض ورود حیوان به محفظه تاریک، درب گیوتینی بسته و شوک الکتریکی به کف پای موش اعمال می‌شد. 24 ساعت بعد، مدت زمان تأخیر ورود موش‌ها به محفظه تاریک ( که قبلاً شوک داشت، ولی این‌بار فاقد شوک بود) به‌عنوان حافظه اجتنابی غیرفعال برحسب ثانیه اندازه‌گیری می‌شد. این عمل برای همه موش‌ها در تمام گروه‌های مورد تحقیق انجام گرفت(19).

ارزیابی میزان مانول دی آلدئید (MDA)

در این آزمایش از گروه­های 10تایی موش استفاده شد، بافت مورد نظر بلافاصله وزن شده و با ازاء هر 1 گرم بافت 10میلی لیتر محلول KCL 5/1% هموژنه شدند. از محلول هموژنه شده 5/0 میلی لیتر برداشته و5/2 میلی لیتر TCA  3% اضافه شد و به مدت 10 دقیقه در بن ماری 37 درجه سانتی گراد نگهداری شد، سپس 10 دقیقه در دور3000  سانتریفیوژ شد 5/0 میلی لیتر از محلول رویی بعد از سانتریفیوز برداشته شد و به هریک 3 میلی لیتر محلول 1/0 اسید فسفریک و 1 میلی لیتر محلول 67/0% TBA اضافه شد و 45 دقیقه در آب جوش قرار گرفتند، لوله­ها در ظرف یخ خنک شدند و به هریک 4 میلی­لیتر بوتانول اضافه شد بعد از ورتکس­کردن 20 دقیقه با دور 2000 سانتریفیوژ شده و در نهایت جذب با طول موجnm 532 و پس از قراردادن اعداد حاصل از اسپکتروفتومتری و جذب در معادله خطی­منحنی­استاندارد میزان غلظت MDA براساس (nmol/g/ wet tissue) مورد ارزیابی قرار گرفت(20).

منحنی استاندارد

در ابتدا باید منحنی استاندارد رسم شود که لازم است محلول استانداردMDA تهیه شده و با استفاده ازدستگاه اسپکتروفتومتر، طول موج‌ها اندازه‌گیری می‌شوند. 5/0 میلی‌لیتر از محلول استاندارد با غلظت‌های 8،10، 6،4، 2، 1، 5/0 میکرومولار برداشته خواهد شدسپس 3 میلی‌لیتر محلول 1%اسید فسفریک اضافه خواهدشد. و بقیه مراحل همچون مراحل قبل انجام گردید.

سنجش میزان تیول

در این آزمایش از گروه های 10 تایی موش استفاده شد. بافت مورد نظر بلافاصله وزن شده و با ازاء هر 1 گرم بافت 10 میلی­لیتر محلول  KCL5/%1 اضافه شد و هموژن گردید. از محلول هموژن شده 5/0 میلی لیتر برداشته شده و 5/2 میلی لیتر TCA3 %  اضافه شد و مدت 10 دقیقه در بن ماری 37 درجه نگهداری شد. سپس 10دقیقه در دور 3000سانتریفیوژ شد. 5/0 میلی­لیتر از محلول رویی بعد از سانتریفیوژ برداشته شد. برای ارزیابی گروه تیول از DTNB (معرف­المن) استفاده گردید. در یک لوله­ی آزمایش 1 میلی­لیتر از بافر تریس  PH=6)) را به 50 میکرو لیتر محلول هموژن بافت اضافه نمودیم و جذب نوری آن در طول موج 412 نانومتر اندازه­گیری شد (A1). سپس به لوله­ها 20 میکرولیتر معرف DTNBاضافه نموده ،15 دقیقه در دمای اتاق نگهداری و سپس جذب آن در همان طول موج اندازه­گیری گردید (A2). میزان جذب شاهد (حاوی بافرتریس و) نیز در 412 نانومتر اندازه­گیری گردید (B). مقادیرA1،  A2 و B بدست آمده در رابطه­ی 1 قرار داده و میزان گروه های تیولی محاسبه گردید(20).

)=(A2-A1-B ) × 1/07/0/05 ×13/6  ( mM= میزان گروه های تیول

اندازه گیری سطح فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز

تهیه نمونه و نحوه سنجش سطح فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز مطابق با دستورالعمل قید شده در کیت تجاری BioVision Incorporated,Milpitas,CA,USA)) انجام شد. یک واحد فعالیت به معنی مقداری از آنزیم که موجب اکسیداسیون 1میکرومول از  NADPHبه +NADP در دقیقه تحت شرایط کیت و در دمای C°25 است.

داده‌های این تحقیق به‌صورت میانگین‌±انحراف معیار ارائه شدند. همچنین داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای Excel ،SPSS، آزمون واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی (در هرگروه 10 نفر) آنالیز شدند. سطح معنی‌داری، 05/0p< در نظر گرفته شد.

نتایج

ﺗﻤﺎمی ﺣﻴﻮاﻧﺎت، اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﻲ اﺳﺘﺮﻳﻮﺗﺎﻛﺴﻴﻚ را ﺑـﻪ‌ﺧـﻮﺑﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮده و ﻫﻴﭻ‌ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮگ ‌وﻣﻴﺮی در طی ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ. طبق آنالیز آماری، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رفتارهای حرکتی و تعادل حرکتی اﻟﻘﺎﺷﺪه ﺑﻪ‌وﺳﻴﻠﻪ آﭘﻮﻣـﻮرﻓﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ‌ﺳـﺎﻋﺖ ﻧـﺸﺎن داد 2 ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﺮاﺣﻲ در ﮔﺮوه آسیب‌دﻳﺪه، آﭘﻮﻣﻮرﻓﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز رﻓﺘﺎر ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺣﻴﻪ آﺳﻴﺐَ‌دﻳﺪه ﺷﺪه است (001/0 > p). پس از ایجاد ضایعه MFB بر اثر تزریق 6 - هیدروکسی دوپامین در موش‌های صحرایی نیز میزان چرخش در گروه‌های پارکینسونی نسبت به گروه کنترل سالم، افزیش معنی‌داری یافت(001/0 > p) در گروه‌های پارکینسون درمان، دریافت‌کننده گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) به‌صورت گاواژ به مدت 14 روز؛ چرخش در گروه‌های دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (50 و100 و 200 میلی‌گرم برکیلوگرم) در مقایسه با گروه پارکینسون، به‌طور قابل‌توجهی کاهش معنی‌داری یافت (001/0 > p) و چرخش در گروه دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان 200 میلی‌گرم برکیلوگرم)، کاهش معنی‌داری (001/0 > p) نسبت به گروه پارکینسون نشان داد (جدول شماره 1).

در این مطالعه، پس از ایجاد ضایعه MFB بر اثر تزریق 6- هیدروکسی دوپامین در موش‌های صحرایی کاتالپسی در گروه‌های پارکینسونی نسبت به گروه کنترل سالم، افزیش معنی‌داری مشاهده گردید (001/0 > p). همچنین در گروه‌های پارکینسون درمان (دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به میزان 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم به مدت 14 روز و به‌صورت خوراکی)، کاتالپسی در گروه‌های دریافت‌کننده گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان 100،50، 200میلی‌گرم برکیلوگرم) در مقایسه با گروه پارکینسون، کاهش معنی‌داری نشان داد(001/0 > p)، و در گروه دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان200 میلی‌گرم برکیلوگرم)، کاهش معنی‌داری نسبت به گروه پارکینسون مشاهده گردید (001/0>p)

تعادل حرکتی در گروه پارکینسونی نسبت به گروه کنترل، کاهش معنی‌داری داشت (001/0>p). در مقایسه میان‌گروه‌های پارکینسونی دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا و پارکینسون بدون درمان با عصاره، تجویز 14 روز عصاره عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان 50 و 100و200 میلی‌گرم برکیلوگرم)، تعادل حرکتی در موش‌ها پارکینسونی را به‌طور معنی‌داری افزایش داد (001/0>p) .

 

 

جدول 1- تأثیر 14 روز تجویز خوراکی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌صورت گاواژ داخل معدی

پارکینسون+Ec Pro200	پارکینسون+Ec Pro100	پارکینسون+Ec Pro50	پارکینسون	کنترل	گروه ها
					آزمون های حرکتی
42/5±3/58###	55/75±2/1###	53/5±2/9###	137±9/52***	0±0	تعداد چرخش
37±3/3###	48/5±3###	39/5±7/4###	105±2/2***	0±0	کاتالاپسی(زمان تاخیر در بارفیکس(S)
147/5±8/3###	146/25±23/8###	129/5±7/5###	30±2/76***	189±26/31	تعادل حرکتی(s)/روتارود
5/1±0/66	5/7±0/49#	5/6±0/46	3/75±0/25***	8/62±0/37	طول قدم(cm)
1/68±0/23###	1/75±0/31##	1/93±0/33##	3/5±0	0±0	سختی عضلانی(نمره)
در مقادیر 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم در آزمون های حرکتی در مدل حیوانی بیماری پارکینسون.نتایج به‌صورت mean± SEM ارائه شده‌اند. آنالیز با واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی (10=n) صورت گرفته است. علامت * روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه کنترل و علامت # روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه پارکینسونی‌شده را نشان می‌دهد.

 

 

 

در موش‌های صحرایی اندازه طول‌قدم در گروه‌های پارکینسونی نسبت به گروه کنترل سالم، کاهش معنی‌داری یافت (001/0>p). همچنین طول قدم در گروه پارکینسون درمان (دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به میزان 100 میلی‌گرم برکیلوگرم به‌صورت گاواژ به مدت 14 روز)، در مقایسه با گروه‌های پارکینسونی، به‌طور معنی‌داری افزایش نشان داد (05/0>p)، در گروه دریافت‌کننده عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (به میزان 50 و200 میلی‌گرم برکیلوگرم) نیز تأثیری نداشت و با گروه پارکینسون، اختلاف معنی‌داری نشان نداد

در این مطالعه، سختی عضلانی در گروه پارکینسونی، افزایش معنی‌داری در مقایسه با گروه کنترل نشان داد (001/0>p)، همچنین درمان با عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (در دوزهای (001/0>p)200، (01/0>p)100 و 50(01/0>p) میلی‌گرم برکیلوگرم)، سختی عضلانی را به‌طور معنی‌داری افزایش داد ؛ بنابراین تجویز هر 3 دوز عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا باعث بهبود سختی عضلانی در موش‌های پارکینسونی شد .

در اندازه‌گیری میزان حافظه اجتنابی غیرفعال در گروه پارکینسونی نسبت به گروه کنترل سالم، کاهش معنی‌داری مشاهده گردید (001/0 > p)، و نتایج تجویز 14 روزه عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا با 3 دوز نشان داد دوز50 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا اثر معنی‌داری با گروه پارکینسونی ندارد، ولی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا با دوز 100 و 200 میلی‌گرم برکیلوگرم سبب افزایش معنی‌داری شده است (001/0>p) (نمودار شماره 1).

 

 

نمودار 1- تأثیر 14 روز تجویز خوراکی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌صورت گاواژ داخل معدی (در مقادیر 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) بر حافظه اجتنابی در مدل حیوانی بیماری پارکینسون.نتایج به‌صورت mean± SEM ارائه شده‌اند. آنالیز با واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی(10=n) صورت گرفته است. علامت * روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه کنترل و علامت # روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه پارکینسونی‌شده را نشان می‌دهد.

نمودار 2- تأثیر 14 روز تجویز خوراکی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌صورت گاواژ داخل معدی (در مقادیر 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) برغلظت مالون دی آلدئید مغز در مدل حیوانی بیماری پارکینسون.نتایج به‌صورت mean± SEM ارائه شده‌اند. آنالیز با واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی (10=n) صورت گرفته است. علامت * روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه کنترل و علامت # روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه پارکینسونی‌شده را نشان می‌دهد.

 

مقایسه سطح پراکسیداسیون لیپیدی گروهها در نمودار شماره 2 نشان داده شده است.باتوجه به نتایج به دست آمده سطح مالون دی آلدئید مغز در گروه پارکینسونی افزایش معنی داری را در بافت های مغزی (001/0>P) در مقایسه باگروه کنترل نشان دادند. نتایج تجویز چهارده روزه عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا با سه دوز (100،200و50 میلی گرم بر کیلوگرم) نشان داد که سطح مالون دی آلدئید در بافت های مغزی (هیپوکامپ و استریاتوم) کاهش معنی داری در مقایسه با گروه پارکینسونی داشت(001/0>P).

 

 

نمودار 2- تأثیر 14 روز تجویز خوراکی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌صورت گاواژ داخل معدی (در مقادیر 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) بر میزان تیول مغزی در مدل حیوانی بیماری پارکینسون.نتایج به‌صورت mean± SEM ارائه شده‌اند. آنالیز با واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی (10=n) صورت گرفته است. علامت * روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه کنترل و علامت # روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه پارکینسونی‌شده را نشان می‌دهد.

 

 

همان طور که در نمودار 2  نشان داده شده است، بافت های مغزی (هیپوکامپ و استریاتوم) در سنجش میزان تیول گروه پارکینسونی کاهش معنی داری را (001/0>P) با گروه کنترل نشان دادند. نتایج تجویز چهارده روزه عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا با سه دوز(100،200و50 میلی گرم بر کیلوگرم) نشان داد که میزان تیول در بافت هیپوکامپ و استریاتوم در مقایسه با گروه پارکینسونی افزایش معنی داری داشته است(001/0>P).

 

 

 

 

***

 

نمودار 3- تأثیر 14 روز تجویز خوراکی عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌صورت گاواژ داخل معدی (در مقادیر 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) بر میزان گلوتاتیون پراکسیداز مغز در مدل حیوانی بیماری پارکینسون.نتایج به‌صورت mean± SEM ارائه شده‌اند. آنالیز با واریانس یک‌طرفه و تست پشتیبان توکی (10=n) صورت گرفته است. علامت * روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه کنترل و علامت # روی ستون‌ها اختلاف معنی‌دار با گروه پارکینسونی‌شده را نشان می‌دهد.

 

 

بحث :

بیماری پارکینسون به طور عمده بخش متراکم جسم سیاه را به نام منطقه A9متأثر میکند. این بخش از مغز خروجی هایی به هسته های دم دار و پوتامن می فرستد و سیستم مزواستریاتال نام دارد. بنابراین، تخریب در این مسیر موجب قطع عملکردی مدار هسته های قاعده ای می شود و چندین نشانة فیزیکی بیماری پارکینسون مانند برادی کینزی، رعشه و سفتی عضلات را ایجاد میکند(21).

کاتالپسی زمانی رخ می دهد که بیش از 80 درصد گیرنده های D2 توسط دارو اشغال شده باشد.. کاتالپسی همچنین توسط ورودی های آدنوزین تحریکی و گلوتاماترژیک بر روی گیرنده های آدنوزین A2A و N-متیل-D-آسپارتات (NMDA) در جسم مخطط ارسال می شود. دلیل این امر آنتاگونیست های گیرنده NMDA است. تولید رادیکال آزاد را می توان با سیستم مهار رادیکال آزاد غیرفعال کرد. در PD، ماده سیاه رسانای تشکیل رادیکال‌های آزاد سیتوتوکسیک است. این رادیکال های آزاد باعث پراکسیداسیون لیپیدی و مرگ سلولی می شوند که نشان می دهد منجر به یک حالت اکسیداتیو شدید در SN می شود. افزایش استرس اکسیداتیو منجر به مصرف بیش از حد SOD، GPX و اختلالات حرکتی می شود. مطالعات متعدد نشان می دهد که کاهش پپتید آنتی اکسیدانی گلوتاتیون (GSH) در سلول های PD، که ممکن است به دلیل کاهش سنتز و بازیافت آن باشد. مشخصه بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (PD) از دست دادن نورون‌های دوپامینرژیک در جسم سیاه ه (SNpc) است که منجر به ناهنجاری‌های بالینی و دارویی عمده‌ای می‌شود که این بیماری را مشخص می‌کند. قوی ترین و قابل توجه ترین تغییر در دفاع آنتی اکسیدانی کاهش غلظت GSH است. در ابتدا، عدم وجود کامل GSH در حضور غلظت های بالای GSSG گزارش شد. با این حال، در مغز بیشتر GSH در گلیا قرار دارد. در مطالعه ما فعالیت GSH توسط 6هیدروکسی دوپامین در گروه های مختلف به دلیل استرس اکسیداتیو یا تولید رادیکال های آزاد کاهش می یابد(22).

براساس نتایج این مطالعه، افزایش ﭼـﺮﺧﺶ در ﮔﺮوه‌های پارکینسونی در ﺗﻤﺎم ﻓﻮاﺻﻞ 10 دﻗﻴﻘﻪ‌ای و ﻣﺠﻤـﻮع ﻛـﻞ ﭼﺮﺧﺶ در ﻳﻚ‌ﺳﺎﻋﺖ در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺮوه کنترل، بیانگر اﻳﺠﺎد ﺿﺎﻳﻌﻪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻮرون‌های دوﭘﺎﻣﻴﻨﺮژﻳﻚ اﺳﺖ؛ درحالی‌که در ﮔﺮوه درﻣﺎن ﭼﺮﺧﺶ در ﺗﻤﺎم ﻓﻮاﺻﻞ 10 دﻗﻴﻘﻪای ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه پارکینسونی، ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ بوده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ نشان‌دهنده ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻮرون‌های دوﭘﺎﻣﻴﻨﺮژﻳﻜﻲ و ﻛـﺎﻫﺶ ﻋـﺪم ﺗﻘﺎرن ﺣﺮﻛﺘﻲ اﻳﺠﺎدﺷﺪه در پی اﻳﻦ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻪ‌وﺳﻴﻠﻪ تجویز گیاه اکلیپتا پرستراتا ﺑﺎﺷــﺪ. درمان با عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا (با دوزهای مختلف 200، 100 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم) توانسته است اختلالات حرکتی ناشی از تجویز 6- هیدروکسی دوپامین (شامل: طول قدم، تعادل حرکتی، کاتالپسی، سفتی عضلانی و حافظه) را به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه درمان‌نشده بهبود بخشد. در نتایج به‌دست‌آمده، آزمون یادگیری و حافظه اجتنابی غیرفعال در دستگاه شاتل‌باکس که برای همه گروه‌ها با شرایط یکسان انجام شد و مجموع زمان ماندن در اتاق روشن، بیانگر بهبود حافظه اجتنابی غیرفعال با عصاره اکلیپتا پرستراتا بود. در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ، آﺛـﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻏﻨﻲ از ﮔﻴﺎﻫـﺎن و ﻣﻴـﻮه‌ها در ﻛـﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎری‌ها ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رسیده است (23). ﺑﻲ‌ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻳﺎ آﻛﻴﻨﺰی ﻛﻪ در ﺑﻴﻤﺎری ﭘﺎرﻛﻴﻨﺴﻮن ﺑﻪ‌وﺟﻮد ﻣﻲ‌آﻳﺪ؛ ﻏﺎﻟﺒاً به این دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ در پیﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷﺢ دوﭘﺎﻣﻴﻦ در ﻋﻘﺪه‌ﻫﺎی ﻗﺎﻋﺪه‌ای، ﺗﺮﺷﺢ آن در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻴﻤﺒﻴﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ‌ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺮﻳﻚ رواﻧﻲ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺮﻛﺘﻲ را به‌طور ﺷﺪﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ داده و در نتیجه آﻛﻨﻴﺰی ایجاد شود (24). از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، از آنجا که ﻃﺮح‌های ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﻣﻬﺎر دارﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﻓﻘﺪان اﺛﺮ ﻣﻬﺎری دوﭘﺎﻣﻴﻦ، از ﺷﺮوع و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻃﺮح‌های ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﺮﻳﻜﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻬﺎری دارﻧﺪ، ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻣﻲ‌ﻛﻨﺪ (25). اختلالات شناختی نیز در بیماری پارکینسون می‌تواند زندگی روزمره بیماران را تحت تأثیر قرار دهد و حتی با عملکرد شغلی و اجتماعی آنها تداخل کند (26). عدم تعادل بین تولید رادیکال آزاد و سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی به سمت اکسیدان‌هایی است که منجر به آسیب بیشتر می‌شوند، همچنین دارای نقش‌ محوری در پاتوژنز بیماری‌های نورودژنرتیو و نورولوژیک مانند پارکینسون، تروما، آلزایمر و سکته مغزی هستند (27). همسو با نتایج مطالعه حاضر، تحقیق محمودی  و همکاران، ایجاد بیماری پارکینسون و اختلالات حرکتی ناشی از تزریق یک‌طرفه 6- هیدروکسی دوپامین در MFB را نشان دادند(19). ابراهیمی و همکاران نیز نشان دادند مصرف عصاره برگ زیتون که ترکیبی از فلاوونوئیدها می باشد، در درازمدت سبب محافظت نورونی و کاهش اختلال حافظه در برابر آسیب ناشی از  6-هیدروکسی دوپامین می گردد(28). جعفری و همکاران (2020) در یافته‌های بدست آمده از مطالعات خود نشان دادند که پارکینسون باعث افزایش میزان چرخش، کاهش تعادل حرکتی، افزایش بی حرکتی، افزایش سفتی عضلانی و کاهش طول قدم نسبت به گروه کنترل می‏شود و تجویز خوراکی اولئوروپئین توانسته اختلالات حرکتی ناشی از تجویز 6-هیدروکسی دوپامین را به طور معنی داری نسبت به گروه درمان نشده بهبود ببخشد (29). در یک تحقیق دیگر گودرزی و همکاران در سال 1396نشان دادند آلفاپینن با محافظت نورون های دوپامینرژیک سبب بهبود تعادل حرکتی، حافظه اجتنابی و کاهش سطح مالون دی آلدئید در مدل پارکینسونی میشود. مونوترپنها نیز با تداخل در سیستم مونوآمینی و مهار مونوآمین اکسیداز، سبب افزایش دوپامین شده که احتمالاً آلفاپینن نیز با تأثیر بر این تداخلات منجر به بهبود عوارض پارکینسون و اختلال حافظه در آن میگردد (15). علی پور نسرانی و همکاران در سال 2022 نشان داد که پارکینسون القا شده با 6-هیدروکسی دوپامین منجر به اختلال در یادگیری، حافظه و فعالیت چرخشی می‌شود. تجویز 1000 میلی گرم بر کیلوگرم عناب باعث بهبود یادگیری وحافظه شد. علاوه بر این، دوزهای 500 و 1000 میلی‌گرم بر کیلوگرم عناب چرخش‌های ناشی از آپومورفین را کاهش داد. همچنین، عناب باعث کاهش سطح مالون دی‌آلدئید (MDA) در مغز میانی و هیپوکمپ شد(30).

Xia و همکاران در سال 2019 نقش عصاره Eclipta prostrata در بهبود یادگیری فضایی و نقص حافظه در پیری ناشی از دی گالاکتوز در موش صحرایی مورد بررسی قرار دادند. تجویز عصاره E. prostrata می‌تواند منجر به بهبود اختلالات یادگیری و حافظه شود که توسط درمان D-گالاکتوز در موش‌ها ایجاد می‌شود. این بهبود ممکن است نتیجه افزایش توانایی آنتی اکسیدانی، کاهش سطوح iNOS و NO و القای بیان DA، NE و 5-HT در مغز باشد(31).

در پژوهشی عصاره اتانولی Eclipta prostrata L. اختلال شناختی ناشی از اسکوپولامین را در موش بهبود می بخشد(32).

نتایج این بررسی نشان داد موش هایی که  -OHDA6دریافت کرده بودند کاهش معنی داری در میزان تیول و فعالیت آنزیم GPX و همچنین افزایش قابل ملاحظه ای در سطح MDA مغز داشتند. درمان با عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا سبب افزایش میزان تیول و گلوتاتیون پراکسیداز و همچنین باعث کاهش قابل توجهی در سطح MDA در گروه تیمار عصاره می شود.

بررسی ها نشان داده است که اکسیدان های رادیکال های آزاد علاوه بر ایجاد آسیب نورونی در ایسکمی، درتخریب نورونی آلزایمر، در پارکینسون وپیری طبیعی دخیل می باشند (33). براساس مطالعات انجام شده، بیماری پارکینسون باتخریب اکسیداتیو نورونی همراه است.بیماران بامرحله اولیه پارکینسون نشان دهنده آتروفی هیپوکامپ وپیش فرونتال هستند و حافظه ضعیف مربوط به آتروفی هیپوکامپ است (34) و در تحقیقی دیگر آتروفی استریاتال و هیپوکامپ در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون ایدیوپات بدون ضایعه ارائه شده است (35). در مطالعات گذشته به بررسی اثر آنتی اکسیدان ها در  بافت های مغزی بویژه هیپوکامپ ستریاتوم، قشر مغز و مخچه در مدل حیوانی پارکینسونی با6-هیدروکسی دوپامین پرداخته شده است که نتایج آنها با مطالعات ما همخوانی دارد (36-40).

پراکسیداسیون لیپید منجربه افزایش رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو می شود و آنتی اکسیدان ها درجلوگیری و یا به تأخیر انداختن بیماری پارکینسون مؤثرهستند. ویتامین هایC،A وEآنتی اکسیدان هایی هستند که قادر به جلوگیری از پراکسیداسیون لیپیدی می باشند.براساس برخی مطالعات درمان با هردو ویتامینCو Aنیازبه مصرف لودوپا و آگونیست های دوپامین را به تأخیر می اندازد (41). تحقیقات نشان داده

 

اند ترکیب های فنولی وفلاوونوئیدی قادرهستند آسیبهای ناشی ازپراکسیداسیون لیپید و اکسیداسیون پروتئین ها را کم کنند (42). مطالعات دیگر نشان داده است که این ترکیب های فنولی میتوانند سیستم های دفاعی آنتی اکسیدانی مغز را افزایش دهند (43). مغز دارای سیستم های دفاعی آنتی اکسیدانی است که به عنوان سد دفاعی دربرابر رادیکال های آزاد عمل میکنند، اما با افزایش سن و بروزکهنسالی این سیستم های دفاعی تضعیف می شوند (44).

تری گلوتاتیون پپتید(L-γ-glutamyl-L Cysteinylglycin) رایج تیول درون سلولی غیر پروتئینی است که در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله تنظیم بالانس ردوکس سلولی، عملکرد ایمنی، تکثیر سلولی، انتقال و ذخیره سیستئین و آنتی ا کسیداسیون23گونه اکسیژن فعال و رادیکال های آزاد درگیر است (45). سطوحGSH درون سلولی، پاسخ های سلولی به استرس اکسیداتیو را تعدیل کرده و تخلیهGSH،آسیب های اکسیداتیو را تشدید میکند (46).

درمان آنتی اکسیداتیو در مراحل اولیه ی بیماری پارکینسون، امروزه درکلینیک مطرح است. یکی از روش های درمانی برای کاهش دادن اثرات استرس اکسیداتیو و محافظت نورونهای دوپامینرژیک در بیماری پارکینسون استفاده ازآنتی اکسیدان ها می باشد (47). در این پژوهش تجویز100،200و50 میلی گرم برکیلوگرم عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا سبب افزایش میزان تیول وگلوتاتیون پراکسیداز و همچنین باعث کاهش قابل توجهی درسطحMDA بافت های مختلف مغزی درگروههای تیمار عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا شد Jung و همکاران در سال 2003 برخی خصوصیات گیاه اکلیپتا پرستراتا از جمله ترکیبات آنتی اکسیدانی وضدمیکروبی آن راگزارش کرده اند (48). همچنین Kim و همکاران در سال 2010 نشان دادند Eclipta prostrata به عنوان یک گیاه دارویی سنتی برای جلوگیری از زوال عقل و تقویت حافظه در آسیا استفاده می شود. پتانسیل آن به عنوان یک نوتروپیک و به عنوان یک آنتی اکسیدان در موش ها گزارش شده است Eclipta ممکن است بر شکل گیری انتقال دهنده های عصبی و مهار استرس اکسیداتیو تأثیر بگذارد واثرات E prostrata را بر تشکیل استیل کولین در مغز و مهار استرس اکسیداتیو در مغز و سرم موش‌ها نشان داد. این یافته ها ممکن است پیامدهایی برای پیشگیری از زوال عقل و تقویت عملکرد حافظه در انسان داشته باشد(49) . Jaisin و همکاران در سال 2016 اثرات محافظتی عصاره اتیل استات Eclipta prostrata در برابر سمیت عصبی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین در سلول های SH-SY5Y را نشان دادند. عصاره اتیل استات E. prostrata دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی بالقوه است و با مسدود کردن سیگنال آپوپتوز ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین، مرگ سلولی SH-SY5Y را کاهش می دهد. بنابراین E. prostrata می تواند به عنوان یک گیاه دارویی بالقوه برای جلوگیری از تخریب عصبی ناشی از استرس اکسیداتیو در بیماری پارکینسون استفاده شود (50). زیست فعالی E. prostrata به عنوان یک آنتی اکسیدان توسط Chen و همکاران (51) ، و Lee و همکاران (52) گزارش شده است. عصاره آبی E. prostrata در از بین بردن 1،1 دی فنیل 2 پیکریل هیدرازیل (DPPH)، رادیکال های سوپراکسید و یون های کلات آهن با مقادیر IC50 0.23 میلی گرم در میلی لیتر، 0.48 میلی گرم در میلی لیتر، و 1.25 میلی گرم در میلی لیتر اثر قوی داشت.

گزارشات مشخص کرده است که شریان های کاروتید مشترک دو طرفه باعث کاهش قابل توجهی در سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، گلوتاتیون کاهش یافته (GSH)، کاتالاز (CAT)، گلوتاتیون-S-ترانسفراز (GST)، گلوتاتیون رودکتاز (GR) و افزایش قابل توجهی در مالون دی آلدئید(MDA)  شدند. در مغز پیش تیمار با عصاره هیدروالکلی Eclipta alba به طور قابل توجهی سطوح پارامترهای بیوشیمیایی را معکوس کرد و به طور قابل توجهی ادم و اندازه انفارکتوس مغزی را در مقایسه با گروه کنترل ایسکمیک کاهش می دهد. Eclipta alba در دوز بالاتر به طور قابل توجهی از دست دادن عصبی ناشی از ایسکمی مغز را کاهش داد. کاهش ادم مغزی، یکی از علائم اولیه ایسکمی، یکی از مهم ترین راه حل ها برای کاهش آسیب های عصبی مزمن بعدی در سکته مغزی است(13).

بدین ترتیب عصاره گیاه E. prostrata به دلیل دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی با مطالعات انجام شده همخوانی دارد و نتایج مطالعات انجام شده تایید کننده اثر درمانی گیاه E. prostrata در بیماری پارکینسون می باشد.

نتیجه گیری

مصرف عصاره گیاه اکلیپتا پرستراتا به‌واسطه خاصیت آنتی‌اکسیدانی، به‌طور چشمگیری سبب محافظت نورون در برابر آسیب ناشی از 6- هیدروکسی دوپامین، همچنین کاهش رفتارهای القایی، بهبود بخشیدن اختلالات حافظه و حرکت با این سم می‌شود . همچنین این اثر محافظت نورونی عصاره گیاه E. prostrata درکاهش میزان مالون دی آلدئید گلوتاتیون آنزیم و تیول سطح افزایش و پراکسیداز در بافت های مغز بویژه هیپوکامپ و استریاتوم موش های پارکینسونی انعکاس یافته است.

تعارض منافع

نویسندگان این مقاله تعارض در منافع ندارند.

تقدیر و تشکر

این مقاله حاصل یک طرح پژوهشی باکد 1730103300001 می باشد و بدین وسیله نویسندگان این مقاله از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان و ایذه  تشکر و قدردانی می نمایند.

مراجع

1. Donaldson IM. James Parkinson's essay on the shaking palsy. J R Coll Physicians Edinb 2015;45(1): 84-6.
2. Aarsland D, Bronnick K, Fladby T. Mild cognitive impairment in Parkinson's disease. Curr Neurol Neuros Rep.2011;11(4): 371-8.
3. Lau YS, Patki G, Das-Panja K, Le WD, Ahmad SO. Neuroprotective effects and mechanisms of exercise in a chronic mouse model of Parkinson's disease with moderate neurodegeneration. Eur j neuros.2011;33(7): 1264-74.
4. Goes A, Souza L, Del Fabbro L, De Gomes M, Boeira S, Jesse C. Neuroprotective effects of swimming training in a mouse model of Parkinson’s disease induced by
   6-hydroxydopamine. Neuroscience. 2014; 256: 61-71.
5. 5. Stelmashook EV, Isaev NK, Genrikhs EE, Amelkina GA, Khaspekov LG, Skrebitsky VG, et al. Role of zinc and copper ions in the pathogenetic mechanisms of Alzheimer's and Parkinson's diseases. Biochemistry (Mosc) 2014; 79(5): 391-6
6. Kumari CS, Govindasamy S, Sukumar E. Lipid lowering activity of Eclipta prostrata in experimental hyperlipidemia. J Ethnopharmacol 2006; 105: 332–5.
7. Jaiswal N, Bhatia V, Srivastava SP, Srivastava AK, Tamrakar AK. Antidiabetic effect of Eclipta alba associated with the inhibition of alpha-glucosi- dase and aldose reductase. Nat Prod Res.2012; 26: 2363–7.
8. Prabu K, Kanchana N, Sadiq AM. Hepatopro- tective effect of Eclipta alba on paracetamol induced liver toxicity in rats. J Microbiol Biotechnol Res.2011; 1(3):75–9.
9. Singh A, Duggal S, Suttee A, Singh J, Katekhaye S. Eclipta alba Linn. Ancient remedy with therapeutic potential. Int J Phytopharm.2010; 1: 57–63.
10. Jadhav VM, Thorat RM, Kadam VJ, Salaskar KP.Chemical composition, pharmacological activities of Eclipta alba.J Pharm Res.2009; 2: 1129–31.
11. Pukumpuang W, Chansakaow S, Tragoolpua Y ScienceAsia 42 (2016) 265 (2014) Antioxidant activity, phenolic compound con- tent and phytochemical constituents of Eclipta prostrata (Linn.) .Chiang Mai J Sci 41, 568–76.
12. Kim DI, Lee SH, Hong JH, Lillehoj HS, Park HJ, Rhie SG, Lee GS (2010) The butanol fraction of Eclipta prostrata (Linn) increases the formation of brain acetylcholine and decreases oxidative stress in the brain and serum of cesarean-derived rats. Nutr Res 30, 579–84.
13. Mansoorali KP, Prakash T, Kotresha D, Prabhu K, Rama Rao N .Cerebroprotective effect of Eclipta alba against global model of cerebral ischemia induced oxidative stress in rats. Phytomedicine. 2012 Sep 15;19(12):1108-16
14. Sharifi F, Rafieirad M, Sazegar H. Effects of Ferulago angulata Extract Against Oxidative Stress Induced by 6-hydroxydopamine in Rats. J Med Plan 2015;1(53):34-44.
15. Goudarzi S, Rafieirad M. Evaluating the effect of α-pinene on motor activity, avoidance memory and lipid peroxidation in animal model of Parkinson disease in adult male rats. Res J Pharm2017;4(2):53-63.
16. Mahmoodi R, Zanganehnejad Z, Setorki M. Effect of hydroalcoholic extracts of thyme on movement disorders, depression and pain caused by the injection of 6-ydroxydopamine in rat model of parkinson's. J Babol Univ Med Sic 2017;19(1):48-54. [Full Text in Persian]
17. 17. Rabiee Z, Davoodizade Z, Bijad E, Rafieian-kopaei M. Evaluation of the effects of grape seed oil on the anxiety level and motor coordination of male wistar rats. J Babol Univ Med Sci 2016;18(6):52-8.
18. Sarkaki A, Zare FN, Farbood Y, Pilevarian AA. Impaired movements in 6-OHDA induced Parkinson’s rat model improves by pomegranate seed hydroalcoholic extract. Health Med J 2013;7(2):348-58. Link
19. Mahmoudi R, Rafieirad M, Goudarzi S. Effect of Hydroalcoholic Extract of Ferulago angulata (Schlecht) Boiss on Motor and Memory Disorders in Animal Model of Parkinson Disease. Qom Univ Med Sci J. 2018; 12 (8) :36-47.
20. Doulah A, Rafiei Rad M, Zangeneh Nezhad Z. Evaluation of hydroalcoholic extract of Thyme on malondialdehyde, thiol, and glutathione peroxidase concentration in the Parkinson's model induced by 6-hydroxydopamine in adult male rats. J. Med. Plants. 2020; 19 (74) :325-334.

21.Connolly BS, Lang AE. Pharmacological treatment of Parkinson disease: a review. Jama. 2014; 311(16): 1670-83.

22. Chahal HS, Sharma S, Effect of Eclipta alba and Ocimum sanctum on haloperidol induced parkinsonism, Journal of Drug Delivery and Therapeutics. 2018; 8(5):288-293
23. Martinez J, Moreno JJ. Effect of resveratrol, a natural polyphenol compound, on reactive prostaglandin production. Biochem Pharmacol 2000;59(7):865-70.
24. Mocchegiani E, Carlos BF, Fiorella M. Brain, aging: Role of zinc ion availability. J Prog Nurobiol 2005;75(6):367-90.
25. Onofrj M, Thomas A. Acute akinesia in Parkinson disease. Neurology 2005;64(7):1162-9.
26. Aarsland D, Bronnick K, Fladby T. Mild cognitive impairment in Parkinson's disease. Curr Neurol Neurosci Rep 2011;11(4):371-8.
27. Tarawneh R, Galvin JE. Potential future neuruprotective therapies for neurodegenerative disorders and stroke. Clin Geriatr Med 2010;26(1):125-47.
28. Ebrahimi A, Hajizadeh Moghaddam A. The effect of hydroalcoholic extract of olive leaf on learning and memorydeficit induced by dopaminergic neurons impairment in male rat. Daneshvar 2015;22(117):1-8.
29. Jafari F, Doulah A, Rafieirad M. Effect of oleuropein and swimming practice on motor disorder induced by 6-hydroxydopamine toxin in mature male rats. JBRMS 2020; 7 (1) :50-60.

Alipour-NosraniE, Ghazanfari M, Eslahi M, Taghizadeh M. The effect of Zizyphus jujube aqueous extract on learning, memory, locomotor activity and Brain malondialdehyde level in rats with Parkinson's disease. Feyz 2022; 26 (6).

31. Xia X, Yu R, Wang X, Wei M, Li Y, Wang A, Ma Y, Zhang J, Ji Z, Li Y, Wang Q. Role of Eclipta prostrata extract in improving spatial learning and memory deficits in D-galactose-induced aging in rats J Tradit Chin Med. 2019 Oct;39(5):649-657.

36. Jung WY, Kim H, Park HJ, Jeon SJ, Park HJ, Choi HJ, Kim NJ, Jang DS, Kim DH, Ryu JH. The ethanolic extract of the Eclipta prostrata L. ameliorates the cognitive impairment in mice induced by scopolamine. J Ethnopharmacol. 2016 Aug 22;190:165-73.
37. Jesberger JA and Richardson JS. Oxygen free radicals and brain dysfunction. Int. J. Neurosci.1991; 57(1-2): 1-17.
38. Brück A, Kurki T, Kaasinen V, Vahlberg T and Rinne JO. Hippocampal and prefrontal atrophy in patients with early non-demented Parkinson’s disease is related to cognitive impairment. JNNP.2004; 75 (10): 1467-9.
39. Tanner JJ, McFarland NR, and Price CC. Striatal and Hippocampal Atrophy in Idiopathic Parkinson’s Disease Patients without Dementia: A Morphometric Analysis. Frontiers in Neurology 2017; 8(139): 1-10.
40. Ebrahimi A, Hajizadeh moghaddam A. The Effect of Olive Leaf Methanolic Extract on Hippocampal Antioxidant Biomarkers in an Animal Model of Parkinson’s Disease. JBCP. 2017; 5(2): 9-14.
41. Sarkaki A, Farbood Y, Dolatshahi M, Mansouri SM and Khodadadi A. Neuroprotective Effects of Ellagic Acid in a Rat Model of Parkinson's Disease. Acta Med. Iran. 2016; 54(8): 494-502.
42. Mansouri MT, Farbood Y, Sameri MJ, Sarkaki A, Naghizadeh B and Rafeirad M. Neuroprotective effects of oral gallic acid against oxidative stress induced by 6-hydroxydopamine in rats. Food Chem 2013; 138 (2-3): 1028-33.
43. Rafieirad M, Eydipour Z. Effect of ellagic acid on thiol levels in different brain tissue in an animal model of Parkinson's disease. JHD. 2014; 4(4): 193-200.
44. Rafieirad M and Valipour-Chahardah-Charic S. Evaluation of the simultaneous effect of zinc oxide nanoparticles and vitamin C on oxidative stress in rat cerebellum. Feyz. 2018; 22(3): 274-82.
45. Singh N, Pillay V and Choonara YE. Advances in the treatment of Parkinson's disease. Prog. in Neurobiol. 2007; 81(1): 29-44.
46. Esmaeili AH, Khavari-Nejad RA, Hajizadeh Moghaddam A, Chaichi MJ and Ebrahimzadeh MA. Effects of Eriobotrya japonica (Lindl.) flower extracts on mercuric chloride-induced hepatotoxicity in rats. Chin. Sci. Bull. 2012; 57(30): 3891-7.
47. Choi DY and Choi H. Natural products from marine organisms with neuroprotective activity in the experimental models of Alzheimer's disease, Parkinson's disease and ischemic brain stroke: their molecular targets and action mechanisms. Arch. Pharm. Res. 2015; 38(2): 70–139.
48. Dani C, Pasquali MAB, Oliveira MR, Umezu FM, Salvador M, Henriques JAP and Moreira JCF. Protective Effects of Purple Grape Juice on Carbon Tetrachloride-Induced Oxidative Stress in Brains of Adult Wistar Rats. J. Medicinal Food. 2008; 11(1): 55-61.
49. Liu S, Zeng TH, Hofmann M, Burcombe E, Wei J, Jiang R, Kong J and Chen Y. Antibacterial activity of graphite, graphite oxide, graphene oxide, and reduced graphene oxide: membrane and oxidative stress. ACS Nano. 2011; 5(9): 6971-80.
50. Martin HL and Teismann P. Glutathione--a review on its role and significance in Parkinson's disease. FASEB Journal 2009; 23(10): 3263-72.
51. Pupillo E, Cricelli C, Mazzoleni F, Cricelli I, Pasqua A, Pecchioli S, Lapi F and Beghi E. Epidemiology of Parkinson's Disease: A Population-Based Study in Primary Care in Italy. Neuroepidemiol. 2016; 47(1): 38-45.
52. Jung YD, Lee H, Lee BR, Yim YK. The effect of anti-cancer and immune response improvement of ELP (Eclipta prostrata) herbal-acupuncture into chok-samni (St36). J. Korean Acupunct. Moxib. Soc. 2003; 20:141–153.
53. Kim DI, Lee SH, Hong JH, Lillehoj HS, Park HJ, Rhie SG, Lee GS. The butanol fraction of Eclipta prostrata (Linn) increases the formation of brain acetylcholine and decreases oxidative stress in the brain and serum of cesarean-derived rats. Nutr Res.2010; 30:579–84.

50.JaisinY.RatanachamnongP.PrachayasittikulS.WatanapokasinR.Kuanpradit C.Protective effects of ethyl acetate extract of Eclipta prostrata against 6-hydroxydopamine-induced neurotoxicity in SH-SY5Y cells. ScienceAsia2016; 42 :259–265.

51. Chan CF, WY Huang, HY Guo, and BR Wang. Potent Antioxidative and UVB Protective Effect of Water Extract of Eclipta prostrata L. Hindawi Publishing Corporation. Scientific World Journal. 2014.
52. 52. Lee SH, Jung IJ, Jang The antioxidative effect of Eclipta prostrata L. extract on cultured nih3t3 fibroblasts injured by manganese-induced cytotoxicity. Biomedical Science Letters. 2018; 24(4): 357-364.