بازشناسی مفهوم بازارِایرانی از دیدگاه متون کهن ادبیات‌فارسی

بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی

دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، خرداد 1402، صفحه 47-61   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/pia.2023.1992332.1046

نویسنده

زهرا عباسی^*

استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری، واحد نطنز، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

چکیده

نبودِ خوانش نظام‌مندآثار معماری در جامعۀ، باعث‌شده‌ تا شاهد نقدهایی‌که منجر‌به ارتقای کیفی طراحی شوند، نباشید. پژوهش حاضر با‌تکیه بر واژه بازار، متون قرون(3تا8)هجری، روابط و تأثیر آن‌ها در شکل‌گیری معنای کلی اثر معماری را، مورد تحلیل قرار می‌دهد. ساختار ادراک، شناخت و زبانی که با آن تکلم می‌شود، ارتباطی تنگاتنگ‌ با هم دارند، با نگاهی کلی به محاورات امروزی می‌توان متوجه‌شد، واژه‌های مورد استفاده مردم بسیار نادر و بعضا وارداتی هستند. این‌ها برخلاف واژه‌های موجود در زبان فارسی بیشتر به جنبه‌های کمی می‌پردازد و جنبه کیفی ندارد. بررسی مفهوم بازاردر متون علاوه بر آنکه به جنبه‌‌های کیفی فرهنگ کشور می‌پردازد، ما را با اندوخته‌ها، تجربیات و نوع نگاه گذشتگان آشنا می‌سازد؛ تا بتوان بر پایه آنها به خلق مفاهیم جدید، به بنیان‌های استوار دست یافت. شناخت مفهوم بازار در شعر فارسی، با روش پژوهش کیفی و مبتنی بر بررسی موردی با استفاده از رویکرد تلخیصی محتوا می باشد. شاعرانی که از تاثیر بیشتری در ساخت زبان فارسی برخوردار بوده‌اند، در فاصله زمانی مورد نظر پژوهش انتخاب شدند و با شناسایی واژه یا ترکیبات آن، مفهوم بازار ضمن حفظ معانی به‌کارگرفته‌شده، شناسایی و طبقه‌بندی‌شد. مطالعه متون نشانگر آن‌است‌که شناخت بازار و تاثیرات فرهنگی آن، همه‌جا و همه‌وقت وجود‌داشته‌ و رابطه معناداری میان مفاهیم و فضاهای متصور برای‌آن وجود‌دارد. بازار، واژه‌ای پرکاربرد در شعر قرون 3-8 هجری می‌باشد و با ظاهری مشابه در معانی مختلفی به‌کار‌رفته‌است. واژه بازار در بُعد اول جنبه‌های توصیفی و روایت صورت، ‌داشته‌است و در بُعد دیگر تمثیلی از صفات اخلاقی و مقدمه‌ای بر ادراک جنبه معنایی است

کلیدواژه‌ها

ادبیات فارسی؛ بازار ایرانی؛ شعر سده 3تا8 هجری؛ واژه شناسی

مراجع

ایمان، محمدتقی، نوشادی، محمودرضا،1390، تحلیل محتوای کیفی، نشریه پژوهش،2، ص 15-44.

براتی، ناصر، ذرین­قلم، فرزاد،1392، بازشناسی مفهوم «راه» از دیدگاه یک جهان زبانی فرهنگی با تأکید بر واژه­های حوزه معنایی «فضاهای ارتباطی» در زبان فارسی، نشر علمی و پژوهشی باغ نظر، شماره 24.

حافظ، خواجه شمس­الدین، 1373، دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی­علی­شاه.

حیدری، محمدرضا ،1392،سرچشمه­های علم بیان در شعر قرن چهارم، فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی ،سال­ششم ،شماره دوم.

خاقانی­شروانی، 1373، افضل­الدّین بدیل، دیوان، مقابله تصحیح مقدّمه و تعلیقات دکتر ضیاءالدین­سجّادی، چاپ­چهارم، تهران: زوّار.

روبینز، رابرت هنری، 1387 ، تاریخ مختصر زبانشناسی، ترجمه: علی محمد حق­شناس، چاپ­هشتم، تهران : نشر مرکز، کتاب ماد.

سیستانی، فرخی، 1392، دیوان فرخی­سیستانی، به تصحیح: علی­عبدل­رسولی، تهران: مطبعه مجلس.

سعدی، 1375، گلستان با مقابله نسخه تصحیح شده مرحوم استاد محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات­علمی.

سنایی­غزنوی، ابوالمجد، 1391، دیوان حکیم­سنایی­غزنوی، به اهتمام پرویز بابایی، تهران: انتشارات­نگاه.

شاهنامه­فردوسی،1389، به کوشش سعید­حمیدیان، تهران، نشر­قطره، چاپ­هفدهم.

فرخی­سیستانی، 1385،دیوان حکیم فرخی­سیستانی، به کوشش دکترمحمد­دبیرسیاقی، تهران: انتشارات­زوار. 

قبادیانی، ناصرخسرو، 1307 ،دیوان قصاید و مقطعات حکیم ناصرخسرو، به­تصحیح: حاجی­سید­نصرالله­تقوی. تهران: مطبعه مجلس.

صورتگر، لطفعلی، 1345، منظومه­های غنایی­ایران، تهران: انتشارات­دانشگاه­تهران. 

کرمانی،محمودبن­علی­خواجوی­،1402، دیوان اشعارخواجوی­کرمانی، به تصحیح  احمد­سعیدی­خوانساری، انتشارات­نگاه، چاپ­سوم.

کرمانی، محمودبن­علی­خواجوی،1386 ، سام­نامه، ویراستار میترا­محمدی، انتشارات دنیای کتاب، چاپ­اول.

مولوی، جلال­الدین­محمد،1375، کلیات دیوان شمس تبریزی، مقدمه و شرح حال بدیع الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: جاویدان.

مولوی، جلال­الدین­محمد، 1393، مثنوی معنوی ، مقدمه و شرح حال بدیع الزمان فروزانفر، چاپ هفتم، تهران: جاویدان.

نفیسی، سعید،1368، محیط زندگی و احوال و اشعار­رودکی، تهران، انتشارات­امیرکبیر، چاپ ­سوم.

Rapoport, A. 1999. The Meaning of the Built Environment. Arizona: The University of Arizona Press.