جایگاه پدر در خانواده در آموزه‌های نهج البلاغه

مطالعات اسلامی ایرانی خانواده

دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 7، خرداد 1402، صفحه 93-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/iifs.2023.1982410.1075

نویسندگان

شایسته احمدی¹؛ سید صادق زمانی^{* 2}؛ نصراله عرفانی³؛ هوشنگ جدیدی⁴

¹دانشجوی دکترای روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

²گروه آموزشی روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

³دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

⁴گروه آموزشی روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج ایران.

چکیده

مقدمه: آموزشگاه آغازین هر فردی، خانه و خانواده است. سال های نخست تربیت به خاطر نقشی که در ساختار جسمانی، عاطفی، اخلاقی و عقلانی دار بسیار حائز اهمیت است و از این جهت نقش خانواده در آن روشن می‌گردد. و پدر به عنوان یکی از ارکان خانواده امری فاقد جایگزین است. و کودک نخستین درس محبت و دوستی، و بغض و دشمنی را در خانه فرا می گیرد. در خانواده نقش پدر بسیار برجسته است، او مسئول اصلی تربیت شایسته فرزندان است . هدف از این تحقیق بررسی نقش تربیتی پدر در آموزه‌های نهج‌البلاغه است.  روش: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای انجام شده‌ است. جامعه آماری پژوهش، کتاب نهج‌البلاغه و بیانات حضرت علی (علیه‌السلام) در حوزۀ نقش پدر در تربیت فرزند است. در این راستا به منظور تحلیل نهج‌البلاغه، از روش تحلیل محتوای کیفی به وسیله‌ی ابزار پژوهش نرم‌افزار ATLAS.ti  استفاده شده است . کد گذاری، طبقه‌بندی و مقوله‌بندی متون انتخابی به وسیله‌ی نرم‌افزار صورت گرفته و در مجموع بعداز جمع آوری گزاره‌های نهج‌البلاغه مرتبط با موضوع پژوهش،  کد گذاری آن‌ها به روش کدگذاری باز انجام‌شده است. در مجموع تعداد 571 کد با موضوع تربیت و پدر استخراج شد که 53 عدد آن‌ها مربوط به کدهای تربیت و پدر است. برای کدبندی کتاب نهج‌البلاغه از ترجمه‌ی مرحوم دشتی استفاده شده‌است. یافته­ها:  یافته های این پژوهش  نشان می دهد که. پدر در تربیت کودک و نوجوان بنا بر علاقه‌ای که به او دارد باید کودک را نصیحت و توصیه کند و آداب اخلاق، خودسازی، تربیت نفس، سیر و سلوک الی الله را آموزش دهد که کودک از هوا و هوس بپرهیزد، سرگرمی‌های غافل کننده را از خود دور کند و به دور از تعصب و سهل‌انگاری به سفر آخرت فکر کند. پدر با مواظبت از فرزندان باید آن‌ها را به تقوای الهی دعوت کند، روح‌شان را با پند و نصیحت صیقل دهد؛ چون بدون ذکر نام خداوند و بدون اتکا به تربیت الهی، خانه‌ی قلب ویران و انسان در قعر چاه گرفتار می‌شود. نتیجه گیری: بنابراین پدر باید فرزندان را به راه راست هدایت کرده  و در این مسیر  راهنمایانی را که مورد اعتماد و آگاه هستند معرفی نماید.  چون انسان در هر حالتی نیاز به راهنمای دلسوز و مدبر دارد.

کلیدواژه‌ها

کلیدواژه‌ها: پدر؛ خانواده؛ تربیت؛ نهج‌البلاغه؛ نرم افزار ATLAS.ti

مراجع